CHP, komisyonda kabul edilen ‘torba teklife’ şerh yazdı: Yasa değil ‘yasama kurnazlığı’
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen “torba teklif”, Anayasa Mahkemesi’nin kanun kararında kararname (KHK) ile düzenlenemeyeceği gerekçesiyle iptal ettiği tartışmalı birçok maddeyi içeriyor. Komitenin CHP’li üyeleri, teklife muhalefet şerhi yazdı. Düzenlemenin “torba kanun teklifi” formatında gelmesi eleştirildi. Teklifin tali kurullarda görüşülmediğine dikkat çekildi. Tesir tahlili raporunun eksiklikler içerdiğine, komite görüşmelerinden yalnızca bir gün evvel milletvekillerine dağıtıldığına işaret edilen şerhte, anayasaya tersliklere da vurgu yapıldı.
‘TEK ADAM REJİMİ’
Şerhte, AKP’nin, kendisinin hazırlanmasına ve yasalaşmasına ön ayak olduğu 2017 referandumu ile kabul edilen anayasanın kararlarına uymadığı belirtildi. Şerhte, şöyle denildi:
“Tek adam rejimine geçiş için o devirde hükümetin son gününde çıkardığı 703 sayılı KHK ile devletin teşkilatlanması ile ilgili çok sayıda düzenleme, bilahare Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile tekrar düzenlenebilsin diye yürürlükten kaldırılmıştı. Bu çerçevede, anayasadaki, kanunlarla düzenlenmiş bir alanda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleme yapılmasına yönelik pürüzü ve anayasanın çizdiği hudutları aşmak için çıkarılan 703 sayılı KHK ile Cumhurbaşkanına bütün alanlarda kimseye hesap vermeden düzenleme yapma yolu açılmış ve rejimin otoriterleştirilmesinin birinci adımı atılmıştır.”
‘YAPI BAŞTAN AŞAĞIYA DEĞİŞTİRİLDİ’
Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile devletin yapısının “başta aşağıya değiştirildiği”, devlet örgütlenmesi ve bürokratik yapının, “tek adamın belirleyici olacağı, kurumların bir şahıstan ve onun dar etrafından buyruk alacağı, bir bireye karşı sorumlu olacağı” biçimde yine yapılandırıldığı kaydedildi. “Bütün bir devlet geleneği yıkılarak, oturmuş gelenekler bozularak yeni bir yürütme yapısının yaşama geçirildiği” belirtilen şerhte, “Bu kararnamelerle Türkiye’nin idari yapısında kalıcı ve süratli değişiklikler yapılmış, birçok kamu dairesi, kurum, kuruluş, heyet ya kapatılmış yahut kimi kamu kurumları tıpkı çatı altında tekrar teşkilatlandırılmış ya diğer kurumlara devredilmiş ya da direkt olarak Cumhurbaşkanlığı ile ilişkilendirilmiştir. Cumhurbaşkanlığı’nda mevcut kamu idaresinde fonksiyonları bulunan kamu kurum ve kuruluşlara paralel yeni heyet, başkanlık yahut ofisler oluşturulmuştur” eleştirisi yapıldı.
‘ACELE YASALAŞTIRMA’
Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile düzenlenemeyecek konulurda dahi yetki aşımına gidilerek Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yürürlüğü konulduğu, bunların çoğunluğunun da Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği kaydedildi. Teklifteki birtakım unsurların anayasaya alışılmamış olduğu vurgulandı. Tali kurullarda kıymetlendirme yapılmadan, en azından Plan ve Bütçe Kurulu içerisinde oluşturulan bir alt komitede detaylı bir formda görüşmeye tabi tutulmadan “acele yasalaştırma çabasının” uygun olmadığı vurgulandı. Şerhte, şöyle denildi:
“Hukuk literatüründe gerçek bir yasa tipine karşılık gelmeyen son periyotta Türk siyaset ve hukuk dünyasında tartışılan ve ‘yasama kurnazlığı’ suçlamalarıyla reaksiyon toplayan bu yasa tipi hukuk literatürümüz ve hukuk kalitesi açısından önemli sorunlar doğurmaktadır. Çok sayıda kanun ve KHK’da birebir anda torba yasa mantığıyla ilgili kurullarda ayrıntılı olarak tartışma ve inceleme yapılmaksızın değişiklik yapılması yahut yeni kararlar ihdası hem mevzuatta hem de uygulamada önemli sıkıntılara neden olmaktadır.”
‘KOD YASASI’
Şerhte, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin TBMM’yi nitelikli yasa yapma hak ve yükümlülüğünden alıkoyduğu bildirildi. Bakanlıkların ve bunların bağlı, ilgili ve bağlı kuruluşlarının vazife, yetki ve teşkilatlanmalarının ana unsurlarını belirleyen bir “kod yasasına” muhtaçlık olduğuna dikkat çekilen şerhte, “Anayasada öngörülen olağan yasa yapma sürecinin dışına çıkılarak, TBMM’de ilgili kurullarda tartışılmayan kanun teklifleriyle yalnızca Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçirilmek suretiyle çabuk yasa yapma alışkanlığının genel demokratik prensiplere ve TBMM geleneklerine ters olduğu kanaatiyle ‘kanun teklifinin’ bütününe karşıyız.”
