Hazır giyimciler dışarı gidiyor… ‘İstihdam kaybı 63 bini bulacak’
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) yöneticileri, ekim ayında düzenlenecek “Yeni Nizamın Pusulası” temalı 18. İstanbul Hazır Giysi Konferansı öncesinde basınla bir ortaya geldi.
TGSG Liderleri Toygar Narbay ve Dr. Ümit Özüren ile TGSD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel’in paylaştığı bilgiler, bölümün kırılma noktasında olduğunu gösterdi.
Buna nazaran; kesimin dünya hazır giysi ticaretinden aldığı hisse 35 yıl sonra birinci kere yüzde 3’ün, ana pazar Avrupa Birliği’nden aldığı hisse ise 30 yıl sonra yüzde 5’in altına düştü.
Yılın birinci yarısında dünya hazır giysi ihracatı yüzde 6 artarken, Türk hazır giysi kesimi ihracatı yüzde 6.5 azaldı. Hazır giysi ve dokumada toplam 55 bin 840 kişilik istihdam kaybı yaşandı; 3 bin 23 şirket kapandı.
2022-2025 yılları ortasındaki istihdam kaybı yüzde 28.3’le üretimdeki yüzde 21.8’lik küçülmeyi de aştı.
8 BİN KİŞİNİN DAHA İŞİNE SON VERİLECEK
TGSD’nin önümüzdeki periyoda ait projeksiyonuna göre ‘yıl sonunda üretimde 2 milyar dolar kayıp; istihdamda 63 bin kayıp olacak. Hazır giysi istihdamı 520 binli düzeylere düşecek. İki yıl üst üste ziyan eden kesim, öz sermayesini de büsbütün kaybedecek.’
TGSD BaşkanıToygar Narbay, gelinen noktadan iktisat siyasetlerinin sorumlu olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Yüksek faiz-baskılanmış kur siyaseti sonucu artan maliyetlerimiz, rekabetçiliğimizi kaybetmemize yol açtı. Dezenflasyon programı hazır giysi yurt içi harcamalarını da vurdu. Azalan iç satışlar ve bunun yanında geçtiğimiz yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 25 artan hazır giysi ithalatı da üretim kapasitemizi süratle kaybetmemize neden oluyor. Bölümün, katma pahalı üretimdeki kilogram başı bedelinde 16 dolar düzeyine geldi. Bu kırılma sonucunda Türk hazır giysi dalı olarak yeni alternatifleri kıymetlendirme zorunluluğuyla karşı karşıyayız. Üretim ve rekabet şartlarının daha uygun olduğu ülkelere büsbütün taşınma yahut Türkiye’de küçülerek bu ülkelerde yatırım yapma seçenekleri gündemde. Sonuçta kaybeden ülkemiz olacak.”
HAZIR GİYSİ BÖLÜMÜNÜN BEKLENTİ VE TALEPLERİ
Sektörün beklenti ve talepleri ise, şöyle sıralandı:
2- Eriyen işletme sermayeleri, referans faizin yarısı kadar değişken faiz oranıyla ve uzun vadeli kredilerle tamamlanmalı, reeskont kredilerinde faizin tahsilatı devir sonunda yapılmalıdır.
3- Emek ağır kesimlerdeki KOBİ’lere verilen çalışan başı 2.500 TL dayanak, ölçek gözetmeksizin tüm firmalara verilmelidir. Bölgesel taban fiyat için çalışma yapılmalı ya da taban fiyat için verilen 1.000 TL dayanak, bölgesel gelişmişliğe nazaran kademeli olarak artırılmalıdır.
4- Eximbank kredi dayanakları 2018’de olduğu üzere toplam ihracat bedelinin yüzde 16’sı düzeyine çıkartılmalı, vadeler uzatılmalı, Eximbank tarafından talep edilen banka teminat mektupları %75 oranında KGF ile tamamlanmalıdır.
5- Avrupa Yeşil Mutabakatına ahengin sağlanması için sanayicilerin yapacakları GES yatırımlarına ruhsat almalarının önündeki problemler çözülmelidir. 6- İşletmelerin ölçeklerini büyütmelerini sağlayacak yeni teşvik sistemleri oluşturulmalıdır. Hazır giysi dalında 250 kişi üzerinde istihdamı olan ve toplam firma sayısının %1,3’üne denk gelen firmalar, istihdamın %28’ini, üretimin ise %40’ını gerçekleştirmektedir. Katma bedelli üretim için ölçek büyütülmelidir.
7- Çevrim içi kanallardan etraf ülkelere satış yapılabilmesi için mikro ihracat ve KDV iade süreçleri kolaylaştırılmalı; gümrükleme, nakliye maliyetlerini düşürecek düzenlemeler yapılmalıdır.
8- EYT ile kaybedilen deneyim ve bilgiye sahip iş gücünün işletmelere dönüşünü sağlayacak dayanaklar verilmeli, kayıt dışılığı önlemek için emekli çalışanlardan SGK primi alınmamalıdır.
9- Bayanların iş gücüne iştiraklerinin sağlanması için eşi toplumsal güvenlik sistemine dahil olan ve çalışma hayatında olmayan bayanların SGK primleri 3 yıl boyunca alınmamalıdır.
10- Bayanların iş gücüne iştiraklerinin sağlanması için lokal idarelerin ve bakanlıkların her semte, mahalleye kreş yatırımlarını muhtaçlığa uygun biçimde yapması sağlanmalıdır.
Bunlara ek olarak kısa çalışma ödeneğinin devreye alınması ve ham unsur ithalatına getirilen vergilerin kaldırılması da istihdamı korumak için ehemmiyet taşımaktadır.”
