‘Çılgın proje’nin gerçek ÇED raporu niteliğindeki çalışmada uzmanlar dikkat çekti: ‘Kanal’ı yapmayın!
Uzmanların büyük zelzele beklediği İstanbul’da bir öteki risk de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “çılgın proje” olarak tanıttığı Kanal İstanbul. Projeye ait birçok dava açıldı lakin süreç devam ederken bölgedeki yapılaşma başladı. İstanbul’un değerli su havzalarından olan Sazlıdere Barajı bölgesinde TOKİ konutları yükseldi.
Uzmanlar her vakit Kanal İstanbul’a ait hazırlanan ve Ocak 2020’de onaylanan çevresel tesir değerlendirmesi (ÇED) raporunun eksiklerle dolu olduğunu vurguladı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları tarafından basılan ve 17 farklı uzmanlık alanında 29 bilim beşerinin hazırladığı Kanal İstanbul-Çok Disiplinli Bilimsel Değerlendirme kitabı, yeni bir ÇED raporu niteliğinde yayımlanmıştı.
‘SIVILAŞMA RİSKİ FAZLA’
Bilim Akademisi Kurucu Üyesi ve yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür tarafından hazırlanan “Deprem gözetildiğinde Kanal İstanbul yapılmamalıdır” kısmında dikkat cazip noktalara değinildi. Görür bu kısımda, bilhassa Küçükçekmece Gölü ve Marmara Denizi ortasında kalan alanın sıvılaşma riskinin fazla olduğunu vurguladı. Görür, “Olası bir zelzelede bu çökellerin sıvı üzere davranarak üzerindeki Kanal İstanbul ve ilgili yapılarda çökme, oturma ve dönme üzere deformasyonlara neden olacak” sözlerini kullandı. Bölgede heyelan riskinin de bulunduğunu belirten Görür, “İstanbul’da en fazla heyelan yapısına Büyükçekmece ve Küçükçekmece gölleri ortasında rastlanır. Bu zonlar sarsıntı bile olmadan hareket halindedir. Kıta sahanlığı içindeki etkin faylarla bu heyelan zonları ortasında kökensel bağ vardır. Beklenen Marmara sarsıntısı gerçekleştiğinde ana sarsıntı zonu evvel sahanlık içerisindeki fayları, onlar da karadaki heyelan zonlarını tetikleyecektir” dedi.
Kanal İstanbul’un zelzele riskini artıracağını belirten Görür, “Yapı ve nüfus ölçüsü ne kadar artarsa muhtemel bir sarsıntı riski de o kadar artar. Kanal yapıldığı takdirde, afet esnasında müdahale ve hizmetler süratle verilemeyecektir. İstanbul’un değerli bir kısmı ada haline dönüşecek. Bu adaya, Trakya’ya yahut Anadolu’ya yalnızca deniz yolu, köprü yahut tünellerle ulaşılabilecektir. Büyük sarsıntıda bu yolların kısmen yahut büsbütün hasar görmesi durumunda da acil müdahale ve afet idaresi kelam konusu olamayacak ve can kaybı tavan yapacaktır” sözlerini kullandı.
‘ÖNCELİK İSTANBUL’
İBB Bilim Kurulu üyesi deprembilimci Prof. Dr. Haluk Eyidoğan da ÇED raporunun eksiklerini ve gerçeklerini ele aldı. Eyidoğan, en son ÇED raporunda zelzele ve tsunami durumunda “Kanalın kapatılması gerektiği” tabiri dışında diğer bir tedbire yer verilmediğini belirtti. Eyidoğan, “2019 yılına nazaran maliyeti 75 milyar TL, bu fiyat İstanbul ve etrafının sarsıntı kayıp riskini azaltmak için kullanılmalıdır. İstanbul’un önceliği Kanal İstanbul değil, zelzeleye inançlı ve yaşanabilir bir İstanbul’dur” dedi.
TÜBA ve Bilim Akademisi Üyesi Prof. Derin Orhon, Cumhuriyet’e açıklamalarda bulundu. Orhon, “Bu proje, İstanbul’a büyük ziyanları olacak bir iş. Söylenenlerin bilakis hiçbir yararı yok” dedi. Orhon, “Yapılan konutlar şayet Sazlıdere Barajı civarındaki su toplama havzasında ise barajı öldürür. O bölgedeki nüfusun artması, su talebini de artıracak. İstanbul’un nüfus artışına tahammülü yok. Su kaynaklarının korunması da en değerli bahislerden. Bu ikisini tehlikeye atan bir proje gerçek bulunamaz” diye konuştu.
