Yeraltında dev ekosistem keşfedildi: Dünya’daki yaşamın %70’i toprağın altında

Dünyanın kilometrelerce altında, gözle görülmeyen fakat devasa bir ömür formu barınıyor. Bilim insanları, yerin derinliklerinde milyarlarca mikroorganizmanın oluşturduğu ekosistemi keşfetti. “Yeraltı Galapagossu” olarak isimlendirilen bu biyosfer, büyüklüğü ve çeşitliliğiyle yüzeydeki hayatla yarışabilecek kapasitede.

YERALTINDAKİ KAPALI DÜNYA

2018’de Amerikan Jeofizik Birliği’nin yıllık toplantısında sunulan araştırmada, bilim insanları bu gizemli ekosistemin boyutlarını birinci kere hesapladı. Sonuçlar şaşırtıcıydı: Dünya’daki mikroorganizmaların yaklaşık %70’i yerin altında yaşıyor.

Toplamda bu ömür formunun 15 ila 23 milyar ton karbon barındırdığı belirlendi. Bu sayı, yüzeyde yaşayan insanların karbon kütlesinden yüzlerce kat daha fazla.

“YERALTI GALAPAGOSSU”

Bu ekosisteme “yeraltı Galapagossu” denmesinin nedeni, genetik çeşitliliğinin fevkalâde olması. Birinci müşahedeler, yüzeydeki hayatla kıyaslanabilecek hatta daha güçlü bir çeşitlilik olabileceğini gösteriyor.

Ağırlıklı olarak bakteriler ve onların evrimsel kuzenleri olan arkeler bu ekosisteme hâkim. Lakin araştırmacılar, daha karmaşık yapılı ökaryotlara da rastladı. Örneğin, Güney Afrika’daki bir altın madeninde 1,4 kilometre derinlikte keşfedilen kimliği belgisiz bir nematod, yeraltı ömrünün boyutunu gözler önüne serdi.

OKYANUSLARDAN İKİ KAT BÜYÜK

Bilim insanları, 2,5 ila 5 kilometre derinliklerden çıkarılan sondaj örneklerini tahlil ederek bu bulgulara ulaştı. Hem deniz tabanında hem de kara bölgelerinde yapılan çalışmalar, yeraltındaki biyosferin toplam hacminin okyanusların neredeyse iki katı olduğunu ortaya koydu.

Yoğun ısıya, ezici basınca, ışık yokluğuna ve çok az besine karşın bu mikroorganizmaların hayatını sürdürmesi, bilim dünyasında “yaşam sınırları” tartışmalarını tekrar gündeme taşıdı.

BİLİNMEZLERLE DOLU BİR EKOSİSTEM

Tennessee Üniversitesi’nden mikrobiyoloji profesörü Karen Lloyd, “On yıl evvel sırf birkaç noktada örnek alabilmiştik. Artık ise her yerde ömür olduğunu görüyoruz, ancak bu derin biyosferin şimdi çok küçük bir kısmına ulaşabildik” dedi.

Oregon State Üniversitesi’nden ekoloji uzmanı Rick Colwell ise, “Yeraltındaki hayatın yüzeydeki ekosistemleri nasıl etkilediğini şimdi bilmiyoruz. Tek bildiğimiz, hayatın bu kadar sıkıntı şartlarda bile var olabilmesi mucizevi” sözlerini kullandı.

YAŞAMIN SONLARINI YİNE YAZMAK

Bilim beşerlerine nazaran bu keşif, sadece Dünya için değil, kozmostaki hayat arayışları için de büyük kıymet taşıyor. Şayet ömür bu kadar şiddetli şartlarda var olabiliyorsa, öteki gezegenlerde de benzeri hayat formlarının ortaya çıkma ihtimali güçleniyor.