Yaşasın (mı) Belçika!

Brüksel, o gün rengârenk bir tabloyu andırıyordu. Kutlamalara yaklaşık 100 bin kişi akın etti. Kral Filip, Kraliçe Mathilde ve çocukları da kutlamalarda yer aldı. Kilisede şükran ayini “Te Deum” ile başlayan gün, askeri geçit merasimi ve akşam havai fişek gösterisiyle sona erdi. Lakin sürrealizm krallığının ulusal kutlamasını ve birlik beraberlik gösterisini, hükümetteki Yeni Flaman İttifakı’ndan (N-VA) Flaman milliyetçisi Başbakan Bart De Wever ve aynı partiden savunma bakanı Theo Francken’in kameralar karşısında “Yaşasın Belçika” demeyi reddetmeleri gölgeledi.

Şubat ayında kral karşısındaneredeyse zorla ettiği bir yeminle vazifeye gelen konfederalist ve krallık tersi Belçika Başbakanı De Wever, bu birinci ulusal bayram kutlamasına iştirakini da olabilecek en minimum seviyede tuttu.

De Wever, bölmeyi savunduğu ülkenin 194. yıldönümünü kutlama konusundaki tavrını daha da netleştirerek gazeteciler tarafından kendisine yöneltilen “Vive la Belgique” (Yaşasın Belçika!) deme davetini da “Ben herkesin inancına hürmet duyuyorum lakin benim inançlarıma da hürmet duyulmalı. Şu anda bu formda bana bu soruyu sormanız saçma. Kimse için kendimi gülünç duruma düşürmem” diyerek açıkça reddetti. Savunma Bakanı Theo Francken ise daha da ileri giderek Belçika sloganı hakkında ne düşündüğü sorulduğunda, “Vive la Défense” (“Yaşasın savunma”) karşılığını verdi.

Francken, “Sadece vazifemi yapıyorum, profesyonel ve seçilmiş bir bakan olarak” dedi ancak “Flaman milliyetçisi olarak kalmaya devam ettiğini” de ekledi. Bu şuurlu suskunluk, aslında Flaman milliyetçiliğinin sembolik bir dışavurumuydu.

Bu haller, bilhassa Fransızca konuşulan güneydeki Valon kesimde büyük reaksiyon topladı. Frankofon Sosyalist Parti’den (PS) İtalyan kökenli eski Başbakan Elio Di Rupo bu davranışı “ülke birliği ismine utanç verici” bulurken PS lideri Paul Magnette, savunma bakanı için “Bu bakan, savunduğunu iddia ettiği ülkeyi selamlamayı reddediyor. Skandal!” dedi. Brüksel’de Frankofonların haklarını savunan DeFI partisinin lideri Sophie Rohonyi, Francken’ın tavrını “bir provokasyon” olarak nitelendirdi. Bu bağlamda De Wever ve Francken’a başbakan ve bakan denmesini “gülünç” bulduğunu belirtti. “Bu unvanlara layık değiller” dedi.

ULUSAL BİRLİK ZIDDI BAŞBAKAN

Aslında tartışmalar daha evvel, 11 Temmuz Flaman Bayramı’nda başlamıştı. N-VA ileri gelenleri, dişlerini göstermiş ve “özerk Flaman bölgesi” isteklerini açık etmişlerdi. Bilhassa De Wever’in ve Flaman bölge başbakanı Matthias Diependaele’in açıklamaları, Belçika’nın birlikteliğini savunan kesitlerde panik yarattı. Diependaele, Brüksel etrafındaki Fransızca konuşan topluluklara tanınan kolaylıkların kaldırılmasını önererek Frankofonların haklarına direkt bir akında bulundu. Bu açıklama, Valon sosyalistlerden DeFI partisine kadar geniş bir etraftan “hak ihlali” ve “ayrımcılık” reaksiyonlarıyla karşılandı. Diependaele ise Brüksel’de Flamancanın “ikinci sınıf dil” muamelesi gördüğünü söyleyerek rest çekti.

Belçika, bir çelişkiler ülkesi. Coğrafik olarak üç bölgeli (Flaman Bölgesi, Valon Bölgesi ve Brüksel Bölgesi), lisan bazında ise üç toplumlu (Flaman, Frankofon ve Alman toplulukları) altı farklı hükümetle yönetilen federal bir yapı. Herkesin biraz kendi yoluna gittiği lakin resmi olarak hâlâ tıpkı ülkenin içinde yaşadığı bir tertip. Bu tertibin içinde, De Wever’in liderliğini yaptığı N-VA, aslında Belçika’nın bu halini değiştirmek istiyor. Her ne kadar mevcut federal hükümet programında bu husus görmezden gelinmiş (ya da üstü örtülmüş) olsa da N-VA stratejisi çok net: Valon ve Flaman bölgelerinin içinde yer aldığı, yetkilerin bölgelere devredildiği bir konfederal Belçika hedefliyor parti.

3 TON MİDYE SERVİS EDİLDİ

Son çıkışlar, “N-VA Belçika’yı yıkmak mı istiyor” sorusunu tekrar gündeme taşıdı. Giderek daha açık bir halde dillendirilen konfederal yapı isteği, ülkenin temelini oluşturan federal istikrarları tehdit ediyor. Yani Belçika’nın artık bir ulusal birlik istemeyen başbakanı ve savunma bakanı var!

Oysa 21 Temmuz Belçika Ulusal Günü’nde Brüksel’in Marollen semtinde, bayram sofrasında 3 ton midye 2 bin 200 şahsa servis edildi. Bir tabak midye ve Belçika tarzı patates kızartması, dar gelirli vatandaşlara yalnızca 1 Avro’ya verildi. Birlikte yemek, birlikte kutlamak! Ne güzel! Hem de birbirini yemeden! Lakin tıpkı sofrada yer almak istemeyenler de vardı. “Yaşasın Belçika” demeyip kendi siyasi mönülerini kuranlar, başlarında bira soslu Flaman dana yahnisiyle (stoofvlees/Karbonade Flamande) hayali kutlama yaptılar.

İNSAN ODAKLI KRAL

Neredeyse “İyi ki kral var” dedik! Kral Filip’in ulusa seslenişi, yalnızca bir bayram iletisi değil, insani pahalara ve memleketler arası hukuka gönderme yapan güçlü bir çıkıştı. “Gazze bir utanç meselesidir” diyerek AB’nin bile üstünü örttüğü sıkıntılarda sesini yükseltti. Siyasetçiler susarken kral konuştu. Nitekim “Kral adammış” dedirtti kendine.

Federal başbakan ve savunma bakanı “Yaşasın Belçika” dememek için kırk takla atarken ve Belçika’nın bütünlüğü sorgulanırken hükümdarın memleketler arası barış ve birlikte yaşama daveti tam da sürrealist Belçika’ya yaraşır zaten! Hükümdarın birebir konuşmada hemen kurulması gerektiğini söylediği Brüksel bölge hükümetinin kuruluş macerası ise farklı bir sürrealist vaziyet! 9 Haziran 2024 seçimlerinden beri kurulamayan hükümet “tam Belçikalık” sürrealist bir formülle kuruluyor üzere. Bunu da yazarız bir gün!

Bir defa daha soralım: Yaşasın (mı) Belçika?