Yapay zeka geçersiz bilimsel verileri de işliyor; ırkçılığı öne çıkarıyor

ABD merkezli teknoloji ve kültür dergisi Wired’da yayınlanan makaleye nazaran, Google, Microsoft ve Perplexity üzere teknoloji şirketlerinin yapay zeka takviyeli arama motorları, beyazların genetik üstünlüğünü savunan doğruluğu çürütülmüş araştırmaları görünür kılıyor.

Makale, Birleşik Krallık’ta faaliyet gösteren ırkçılık aksisi “Hope Not Hate” isimli kümenin araştırmacısı Patrik Hermansson’ın, bireylerin zeka düzeylerini ölçmek için kullanılan IQ puanlarının, beyaz ırkın üstünlüğünü kanıtlamak maksadıyla kullanılabileceğini tez eden bir data seti üzerine yaptığı araştırmaya dayandırıldı.

Hermansson, ABD’li teknoloji milyarderi Andrew Conru tarafından finanse edilen ve ırk bilimi üzerine çalışan İnsan Çeşitliliği Vakfını (Human Diversity Foundation) araştırıyordu.

2022’de kurulan İnsan Çeşitliliği Vakfı, 1937’de ABD’li Nazi sempatizanları tarafından “ırk iyileştirme” ve ırkların biyolojik olarak farklı olduğunu savunan “ırk gerçekçiliği”ni desteklemek hedefiyle kurulan Pioneer Fund’ın halefiydi.

Google’da, bu bilgilerden hareketle farklı ülkelerin IQ’larıyla ilgili arama yapan Hermansson, “Pakistan IQ” yazdığında, tipik temas listesi yerine Google’ın yapay zeka dayanaklı yeni aracı “Overviews” tarafından sağlanan ve Pakistan’ın IQ’sunun 80 olduğunu belirten bir karşılıkla karşılaştı. Hermansson birebir halde “Sierra Leone IQ” yazdığında 45,7, “Kenya IQ” yazdığında ise 75,2 sonucuna ulaştı.

Hermansson, Google’ın “Overviews” üzerinden sunduğu bu sonuçların, 2023’te ölen ve Pioneer Fund’ın 20 yıl başkanlığını yapan Ulster Üniversitesi Profesörü Richard Lynn tarafından yayımlanan bir data setinden geldiğini tespit etti.

AI Overviews ırkçı dataları mi dayatıyor?

Google sözcüsü Ned Adriance, hususa ait dergiye yaptığı açıklamasında “AI Overviews aracılığıyla sağlanan ve politikalarımızı ihlal eden karşılıklar kaldırıldı. Emelimiz AI Overviews’ın insanlara daha fazla bilgi edinmeleri için yüksek kaliteli içeriklere kontaklar sunması lakin kimi sorular için yüksek kaliteli web içeriği mevcut olmayabilir.” sözünü kullandı.

Overviews aracının “ulusal IQ’lar” hakkında yapılan aramaları devre dışı bıraktığı fakat “Featured Snippet” ismi verilen özet bilgilerde hala Lynn’in çalışmalarından alınan geçersiz sayıların yer aldığı belirtilen makalede, Google’ın, bu mevzudaki sorulara ise karşılık vermediği aktarıldı.

Microsoft Copilot ve Perplexity de benzeri karşılıklar verdi

Araştırmasını genişleten Hermansson, Microsoft Copilot ve Perplexity üzere başka yapay zeka takviyeli arama motorlarının da IQ puanları ile ilgili sorularda Richard Lynn’in çalışmalarına atıfta bulunduğunu ortaya koydu.

Daha evvel de gerçek kaynaklara ve datalara dayanmayan cevaplar verdiği tespit edilen yapay zeka arama motoru Perplexity’ye, Sierra Leone’nin IQ’su sorulduğunda, “45,7” olarak direkt Lynn’in verisini aktardı. Perplexity ise bahse ait sorulara cevap vermedi.

Diğer yandan Microsoft’un Bing arama motoruna entegre edilmiş Copilot sohbet botu, Pakistan’daki ortalama IQ’nun yaklaşık 80 olduğunu bildirdi. “Sierra Leone’nin IQ’su” sorulduğunda ise “91” karşılığı alındı. Bu sonuçlar direkt Lynn’in datalarına dayanmasa da gösterilen kaynak, Lynn’in çalışmalarını referans alan Brainstats.com isimli bir web sitesiydi.

Microsoft sözcüsü Caitlin Roulston, sorulması üzerine “Copilot, bilgileri birçok web kaynağından derleyip tek bir cevap haline getirerek cevaplar.” karşılığını verdi.

“Lynn’in geçersiz bilgileri çok sağcılar, beyaz üstünlükçüler ve öjeni destekçileri tarafından kullanılıyor”

Lynn’in sunduğu geçersiz datalar, uzun müddettir çok sağcılar, beyaz üstünlükçüler ve öjeni destekçileri tarafından beyaz ırkın genetik ve entelektüel olarak öbür ırklardan üstün olduğunu kanıtlamak için kullanılıyor. Uzmanlar, bu bilgilerin yapay zeka aracılığıyla kullanılmasının toplumu radikalleştirebileceğinden telaş ediyor.

Brunel Üniversitesinin Londra’daki Kültür ve Evrim Merkezi’nin Yöneticisi Rebecca Sear, “Bu istatistiklerin sorgusuz sualsiz kullanımı derin bir sorun. Bu dataların kullanımı yalnızca dezenformasyon yaymakla kalmıyor, birebir vakitte bilimsel ırkçılığın siyasi projesine de yardımcı oluyor. Bu, ırksal hiyerarşinin ve eşitsizliklerin, doğal ve kaçınılmaz olduğu fikrini desteklemek için bilimin berbata kullanılmasıdır.” değerlendirmesinde bulundu.

Sear, 2022’de New York’ta meydana gelen ve birçok siyahi 10 kişinin öldürüldüğü saldırıyı anımsatarak, beyaz üstünlükçü saldırganın, Lynn’in bilimsel çalışmasını kendi ideolojisini haklı çıkarmak için kullandığına dikkati çekti.

Lynn’in Angola’nın IQ’sunu yalnızca 19 şahıstan elde ettiği datalara, Eritre’nin IQ’sunu ise yetimhanelerdeki çocuklara dayandırdığını kaydeden Sear, “Richard Lynn, veritabanına örnek seçme metodolojisini hiç tanımlamadı. Birçok ülkenin IQ’su son derece küçük ve temsili olmayan örneklerden iddia edildi.” değerlendirmesini yaptı.

Sear, seçilen örneklemin zayıf olmasının yanı sıra bu testlerin çoklukla Batı toplumları için tasarlandığını, hasebiyle en baştan ön yargılı olduklarını belirterek, “Lynn’in, Afrika ülkeleri için düşük IQ’lara sahip örneklemleri tercih veritabanını sistematik olarak ön yargılı hale getirdiğine dair ispatlar var. Daha yüksek IQ’lara sahip örnekler dışlandı.” sözünü kullandı.

Richard Lynn kimdir?

İngiltere’nin Londra kentinde 1930’da dünyaya gelen Ulster Üniversitesi fahri profesörü Richard Lynn, bir psikolog ve eğitimci olarak, zeka ve IQ testleri üzerine yaptığı tartışmalı çalışmalarla tanınıyor.

Özellikle “ulusal IQ’lar” konusundaki bilgi setleriyle dikkati çeken Lynn’in çalışmaları, bilimsel titizlikten mahrum olmakla dataların kusurlu sunulmasıyla ve ırkçı bir siyasi ajanda izlemekle eleştiriliyor. Irkçı ve beyaz üstünlükçü olarak tanımlanan Pioneer Fund’ın uzun yıllar başkanlığını yapan Lynn’in görüşleri, çok sağcı ve ırkçı kümeler tarafından sıkça kullanılıyor.