Veli Ağbaba’dan 1 Mayıs Raporu: İktidarın sınıfsal tercihlerinin sonucu emekçiler için yıkım oldu
TBMM Plan ve Bütçe Komitesi Üyesi Veli Ağbaba’nın hazırladığı rapor, Türkiye’de işçilerin karşı karşıya kaldığı ekonomik ve toplumsal yıkımı sayılarla ortaya koydu.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iktidarının izlediği siyasetler sonucunda Türkiye’de emekçiler, işçiler, bayanlar, gençler, emekliler ve göçmenler için çalışma ve ömür şartları tarihinin en olumsuz devirlerinden birine girdi.
CHP Malatya Milletvekili ve TBMM Plan ve Bütçe Kurulu Üyesi Veli Ağbaba, 1 Mayıs Personel Bayramı öncesinde sunduğu “Türkiye’de Emekçi Sınıfının Durumu Raporu” ile ülkedeki derinleşen emek krizine dikkat çekti.
EMEKÇİNİN HİSSESİ AZALIYOR, SERMAYENİN HİSSESİ ARTIYOR
Rapora nazaran, Türkiye’de personel sınıfının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’dan (GSYH) aldığı hisse yüzde 35’e gerilerken, sermayenin aldığı hisse yüzde 47’ye yükseldi. 2024 yılının son çeyreğinde bu oranlar en çarpıcı düzeye ulaştı. Bu durum, işçilerin ekonomik büyümeden hisse alamadığını gösterdi.
ASGARİ FİYAT SEFALET FİYATINA DÖNÜŞTÜ
2003 yılında bir minimum fiyatla 25 Cumhuriyet altını alınabilirken, 2025 yılında bu sayı 11’e düştü. Altın fiyatlarındaki artışın yanında, alım gücündeki düşüş, işçilerin ömür kalitesinin nasıl düştüğünü ortaya koydu.
İSTİHDAM ORANLARI AVRUPA’NIN ÇOK GERİSİNDE
Türkiye, OECD ülkeleri ortasında en düşük istihdam oranına sahip ülkelerden biri. AB’de ortalama istihdam oranı yüzde 70, OECD’de yüzde 70 civarındayken, Türkiye’de bu oran %50’nin altında kaldı. Bayanların istihdama iştirak oranı ise yüzde 32,3 ile AB ve OECD ortalamalarının neredeyse yarısına denk geliyor.
2024 prestijiyle Türkiye’de işsizlik oranı yüzde 8,4 olarak ölçüldü. AB ülkeleri ortalaması yüzde 6,1, OECD ülkeleri ortalaması ise yüzde 5,0 civarında. Bayan işsizliği oranı yüzde 1,8 ile erkeklerden ve birçok AB ülkesinden daha yüksek seyrediyor.
ÇALIŞMA SAATLERİNDE AVRUPA’NIN ZİRVESİNDEYİZ
OECD ülkelerinde ortalama haftalık çalışma müddeti 37 saat iken, Türkiye’de bu sayı 45,5 saate çıktı. Yaklaşık 8,5 milyon emekçi haftalık 50 saatin üzerinde çalışıyor. Bu oran toplam istihdamın yüzde 28,2’sine denk geliyor.
SENDİKALAŞMA ORANINDA GERİLEME: GERÇEK ORAN YÜZDE 9,8
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre sigortalı çalışanların yüzde 14,7’si sendikalı görünse de, kayıt dışı istihdam dahil edildiğinde bu oran gerçekte yüzde 9,8’e düşüyor. Milletlerarası Çalışma Örgütü (ILO) standartlarına nazaran Türkiye’deki fiili sendikalaşma oranı son derece düşük.
ÇALIŞANLARIN YÜZDE 12’Sİ YOKSULLUK HUDUDUNUN ALTINDA
Yüksek enflasyon, düşük fiyatlar ve artan ömür maliyetleri, çalışanların yüzde 12’sini yoksulluk hududunun altına itti. Erkeklerde bu oran yüzde 13,7, bayanlarda yüzde 7,6 olarak belirlendi.
“EMEKÇİNİN DEĞİL SERMAYENİN YARARINI KORUYAN SİYASETLERİN SONUCU”
CHP Malatya Milletvekili ve TBMM Plan ve Bütçe Kurulu Üyesi Veli Ağbaba, sunduğu rapor karşısında işçilerin yaşadığı bu ekonomik yıkımı “iktidarın sınıfsal tercihlerinin sonucu” olarak tanımladı. Ağbaba, “Emekçinin hakkını değil, sermayenin yararını koruyan siyasetlerin ülkeyi getirdiği nokta budur” dedi.
Ağababa, personel sınıfının yoksulluğu ile haklara dönük taarruzları birlikte eleştirerek; “Günümüzde, en temel demokratik hakların dahi göz gerisi edildiği; sendikal hak ve özgürlüklerin, basın özgürlüğünün, niyet ve tabir özgürlüğünün önemli biçimde kısıtlandığı bir siyasal ortam kelam mevzusudur. Yargı sisteminin siyasal iktidar lehine işlediği ve yürütmenin her geçen gün daha otoriter bir nitelik kazandığı bu ortamda, demokrasi talep eden milyonlarca yurttaş yoksulluk ve açlıkla karşı karşıya bırakılmaktadır.
İşçi sınıfı, artan işsizlik, düşük fiyatlar ve garantisiz çalışma şartları altında ömrünü sürdürmeye zorlanırken; genç nüfus bilhassa yüksek oranlı işsizlikle çaba etmektedir. Emekliler, derin bir yoksulluk içinde ömür çabası verirken; bayanlar, esnek ve teminatsız istihdam biçimlerine mahkûm edilmektedir. Öte yandan, çocuk personelliği toplumsal bir yara hâline gelmiş ve yaygınlaşarak önemli bir sorun alanı oluşturmuştur” dedi.
