Türkiye’nin ciğerleri yanıyor: Orman yangınları neden söndürülemiyor?
Bursa‘nın Orhaneli ile Harmancık ilçeleri ortasında 26 Temmuz’da başlayan orman yangını, üçüncü gününde hâlâ denetim altına alınamadı. Ağır duman yüzünden görüş arası sıfıra inerken, havadan ve karadan müdahale eforları sürdürülüyor. Birebir günlerde Kocaeli, Uşak, Karabük ve Kahramanmaraş’ta toplam 76 başka yangına müdahale edilirken, lokal makamlar ve gönüllüler geceli gündüzlü çalışmalar yürütüyor. Lakin, yangına müdahalelerin yetersizliği toplumsal medyada büyük reaksiyonlara neden oluyor. Pekala, Türkiye’de yangınlar neden denetim altına alınamıyor?
2025 YAZINDA HANGİ BÖLGELER YANDI?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran, 2025 yılı yaz aylarında Türkiye genelinde yüzlerce orman yangını meydana geldi. Bilhassa Ege ve Akdeniz bölgeleri ile kimi İç Anadolu vilayetlerinde çok sayıda yangın kaydedildi. OGM datalarına nazaran 2025’in birinci altı ayında 1.089 orman yangını çıktı ve yaklaşık 1.823 hektar ormanlık alan ziyan gördü, bu ziyan 2.600 futbol sahası büyüklüğüne denk geliyor. Bilhassa Temmuz başında Ege ve Akdeniz bölgelerinde ağır yangınlar yaşandı. Bu periyotta sırf birkaç günde 10.000 hektar civarında ek orman alanı yanarak kül olduğu kaydedildi.
YANGINLARA NEDEN VAKTİNDE MÜDAHALE EDİLEMİYOR?
Yangın bölgelerinden gelen bilgiler, birçok yangına geç müdahale edildiğini ortaya koyuyor. Bilhassa hava araçlarının sonlu sayıda olması ve müdahale uyumunda yaşanan aksaklıklar, yangınların büyümesine neden oldu. Yangınlara müdahale kapasitesi, son yıllarda artan risk oranıyla kıyaslandığında yetersiz bulunuyor. Uzmanlara nazaran yangın söndürme filosu, teknik donanım ve işçi dağılımı açısından yeni muhtaçlıkları karşılayamıyor. İhalelerde yaşanan gecikmeler, müdahaleyi daha da zorlaştırıyor. Yangınlara hazırlık ve tedbire çalışmalarının planlı bir stratejiyle değil, dönemsel tahlillerle yürütüldüğü eleştirisi yapılıyor.
YANAN ALANLAR TEKRAR AĞAÇLANDIRILACAK MI?
Yasalara nazaran yanan ormanlar yine ağaçlandırılmak zorunda olsa da, uygulamada bu kuralın ihlali tartışmalara neden oluyor. Geçmiş yıllarda, kimi yanan bölgelerde yapılan imar değişiklikleri, kamuoyunda “yanan yerler imara açılıyor” kaygısını artırmış durumda. Çevresel kontrol raporları, birtakım bölgelerde yangın sonrası arazi kullanım planlarının değiştirildiğini belgeliyor. 2025 yazında da benzeri uygulamaların gündeme gelmesinden tasa ediliyor. Çevresel kontrol raporları, yangın sonrası yanan alanların yaklaşık yüzde 10–20’sinin imara açıldığını yahut turizm-ticari projeler için planlandığını belgeliyor. Bilhassa Ege bölgelerinde birtakım ormanlık bölgeler yangından sonra yapılaşmaya uygun hale getirildi. Bağımsız izleme kuruluşlarına nazaran bu uygulamalar, yangını yalnızca doğal afet değil; tıpkı vakitte planlı bir karar süreci hâline getiriyor.
ORMAN YANGINLARI MUKADDERAT Mİ, İHMALSİZLİK Mİ?
Türkiye’de orman yangınları her yaz tekrar eden bir felakete dönüşmüş durumda. Lakin uzmanlar, bu felaketlerin artık yalnızca “iklim krizi” ya da “doğal afet” olarak tanımlanamayacağını vurguluyor. Son 20 yılda orman alanlarını etkileyen yasal değişiklikler, güç ve madencilik projelerine tanınan ayrıcalıklar, turizm yatırımları için çıkarılan “acele kamulaştırma” kararları, yangınlara karşı ormanları daha kırılgan hale getiriyor.
Bağımsız etraf izleme kuruluşlarına nazaran, “yangın sonrası yine ağaçlandırma” telaffuzları, birçok vakit kamuoyunu yatıştırmaya yönelik hudutlu uygulamalardan öteye geçemiyor. Birtakım bölgelerde ise orman vasfını kaybetmiş alanların ticari rant için dönüştürülmesi, kamu kaynaklarının tabiattan yana değil, sermayeden yana kullanıldığını düşündürüyor.
