‘Türkiye Şiddet Haritası’na göre erkekler arkadaşları, kadınlar eşleri tarafından öldürülüyor: Tehlike yanı başımızda

İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Hata Psikolojisi Laboratuvarı tarafından hazırlanan “Türkiye Şiddet Haritası-2024”e nazaran Türkiye’de çocuk nüfusa karşı cinayet hareketleri dünya ortalamasının yaklaşık iki katı. Yaşlı nüfusa karşı fizikî şiddet hareketlerinin dünya ortalamasının 3.5 katı olduğunun vurgulandığı raporda, erkeklerin ekseriyetle arkadaşları, bayanların eşleri tarafından öldürüldüğü ve yaralandığı belirtiliyor.

Kurucu yöneticiliğini Doç. Dr. Ayhan Erbay’ın yaptığı Adalet ve Cürüm Psikolojisi Laboratuvarı’nda vazife yapan öğrencilerin de katkıda bulunduğu rapordaki kimi öbür bulgular ise şöyle:

– Kişilerarası şiddetin temelde cinayet ve ağır yaralama ile sonuçlandığı anlaşılıyor.

– Nüfus yoğunluğunun ağır olduğu bölgelerde kişilerarası şiddet olayları da sıklıkla gözleniyor. Lakin Çorum, Edirne, Aksaray ve Kırıkkale vilayetlerindeki kişilerarası şiddet olaylarının nüfus yoğunluğu değil durumsal faktörlerle açıklanabileceği düşünülüyor. Sosyoekonomik düzeyin son birkaç yılda süratle düşmesi, göçmen yoğunluğunun artması, yerli genç nüfusun süratli bir halde kentten çıkması oluşu, eğitim ve sıhhat kuruluşlarına erişimin azalmasıyla birlikte okulsuzlaşan genç sayısının ve hasta popülasyonunun artışı değerlendirmeye alınmalı.

– Kişilerarası şiddet olaylarında ateşli silahlar ağır ölçüde kullanılmaya devam ediyor.

– Kişilerarası hatadan ziyan gören her 10 erkekten beşi cinayet, beşi ise yaralama mağduru olurken iken her 10 bayandan 7’si cinayet, ikisi yaralama ve biri cinsel hücum nedeniyle mağdur olmuş.

– Her ne kadar kişilerarası şiddet olaylarının büyük çoğunluğu 18- 60 yaş aralığını kapsasa da çocuk ve yaşlı nüfusun kişilerarası şiddet olaylarında mağduriyet oranlarının süratle tırmandığı görülüyor.

– Yaşlı nüfusa karşı kişilerarası şiddet hareketlerinin neredeyse tamamının öldürme maksatlı olduğu, şiddet hareketlerinde çoklukla ateşli silah kullanıldığı, saldırganın genel olarak yaşlı bireyin çocuğu, damadı yahut torunu olduğu anlaşılıyor.

– Çocuk nüfusa karşı kişilerarası şiddet hareketlerinin çoklukla yaralama gayeli olduğu, şiddet aksiyonlarında çoklukla kesici delici alet kullanıldığı, saldırganın genel olarak çocuğun arkadaş etrafından biri olduğu anlaşılıyor.

CİNSİYET DAĞILIMI

Faillerin cinsiyet dağılımı incelendiğinde 1302 olayın 1211’inde (yüzde 93) erkekler, 91’inde (yüzde 7) bayanların saldırgan olarak yer aldığı gözlemleniyor.

‘NE KADAR YAKIN O KADAR ÖLÜMCÜL’

Doç. Dr. Ayhan Erbay, aile içi şiddet çerçevesinde mağdurların çoklukla saldırgana karşı koyamayan bayanlar, çocuklar ve yaşlılar olduğunu gözlemlediklerini söyledi.

Erbay, “Raporda genel literatürle uyumlu olarak kişilerarası şiddetin en büyük mağdur kümesinin bayanlar olduğu ortaya çıktı. Lakin bunu takiben ve tasa verici bir formda yaşlı nüfusun da ağır şiddete maruz kalmaya başladığı dikkatimizi çekti. Bizim için altı çizilmesi gereken bir öteki bulgu da şuydu: Tanışıklık düzeylerinin artması halinde ölümcül şiddet kullanma mümkünlüğünün artması öteki ülkelerde bildirilen sonuçlarla emsal durumda. Bir manada saldırgan ve mağdur ne kadar yakınsa şiddet o ölçüde ölümcül olmakta. Raporda bulguların yanı sıra teklifleri de sunmaya çalıştık ki kamu otoritesini kullanan kurumlar açısından bir rehber fonksiyonu görebilsin. Şiddetin yaygınlığının önlenmesi ismine şiddet lisanının tüm alanlarda gerilemesi ve toplumsal kıymet yahut ahlak yapısının gözden geçirilmesi gerekmektedir” değerlendirmesinde bulundu.