TTB ve Türkiye Psikiyatri Derneği’nden ‘kenevir yasası’ uyarısı

Türkiye Psikiyatri Derneği, kamuoyunda “Kenevir Yasası” olarak bilinen teklifin yasalaşması halinde kenevir kullanımı ve bunun sebep olacağı risklerin denetimsiz biçimde artacağı ikazında bulunarak, “Önemli problemler yaratma potansiyeline sahip bir husus ile ilgili siyasetler kesinlikle bilimsel çalışmalar eşliğinde, toplumsal, tıbbi ve yasal süreçlerin tüm boyutları ile değerlendirildiği uzun hazırlık kademelerinin akabinde şekillendirilmelidir” açıklamasını yaptı.

Türkiye Psikiyatri Derneği, 3 Temmuz 2025’te TBMM Sıhhat, Aile, Çalışma ve Toplumsal İşler Komisyonu’nda kabul edilen Sıhhatle ilgili Kimi Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne ait açıklama yaptı.

Yasa teklifi içerisinde toplum sıhhati açısından risk yaratacak kararlar olduğu belirtilen açıklamada, teklife nazaran, tıbbi kenevir (kannabis) ve kenevirden elde edilen tıbbi eserlerin, sıhhat dayanak eserleri ve ferdî bakım eserleri yalnızca eczanelerde olmak şartı ile tabip reçetesiyle satılabileceği, tıbbi kenevirin hangi hastalıkların tedavisinde kullanılacağına dair bilgilerin Sağlık Bakanlığı tarafından yönetmeliklerle belirleneceği, üretimden satışa kadar süreçlerin Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’nın kontrolüyle ve elektronik takip sistemi ile izleneceği aktarıldı.

‘KENEVİRİN ‘ZARARSIZ’ VE ‘YASAL’ OLDUĞUNA DAİR BİR ALGI OLUŞMAYA BAŞLAMIŞTIR’

Türkiye’de halihazırda 13 Eylül 2024 tarihli ve 32661 sayılı yönetmelikle kenevirin endüstriyel hedefli üretilebildiği hatırlatılan açıklamada, “Teklifin yasalaşmasıyla kenevir kullanımı ve risklerinin denetimsiz artacağı açıkça ortadadır. Şu anda bile kamuoyunda kenevirin ‘zararsız’ ve ‘yasal’ olduğuna dair bir algı oluşmaya başlamıştır. Halbuki tıbbi gayeli kenevir kullanımında yüksek oranlarda kannabis kullanım bozukluğu ve bağımlılık gelişimi olduğu bilimsel çalışmalarla gösterilmektedir. Kıymetli sıkıntılar yaratma potansiyeline sahip bir husus ile ilgili siyasetler kesinlikle bilimsel çalışmalar eşliğinde, toplumsal, tıbbi ve yasal süreçlerin tüm boyutları ile değerlendirildiği uzun hazırlık evrelerinin akabinde şekillendirilmelidir” denildi.

‘SIKI KONTROL VE İZLEME OLUŞTURULMALI’

Açıklamada, şunlar kaydedildi:

“1. Kannabisin tıbbi kullanım alanları ve gerekliliklerinin, hangi doz ve müddetlerde kullanılacağının uygun protokollerle belirlenmesini,

2. Tıbbi tedavi gayeli kullanımda dahi muhtemel yan tesirler ve riskler hakkında açık bir formda bilgilendirme yapılması, tıbbi kullanımın keyfi kullanımdan farklarının mutlak bir halde vurgulanması ve kamuya yönelik bilgilendirme kampanyalarının düzenlenmesini,

3. Bağımlılık davranışının pekişmesinde değerli role sahip kannabis içeren ilaçlara çarçabuk ulaşılabileceği algısının en başından yerleşmemesi için sıkı kontrol ve izleme sistemlerinin oluşturulması ve sistemin işlerliğinin yakın takibinin planlanmasını,

4. Tedavi emelli kannabis reçetelenmesi ve kullanılmasına basamaklı olarak geçilmesi, her basamaktaki potansiyel problemler kıymetlendirilerek uzun vadeli bir yaygınlaştırma siyasetinin benimsenmesini,

5. Bağımlılık riski, toplumsal tesirler ve bunların yaratacağı sosyoekonomik yükler açısından sistematik bir bilgi toplama ve tahlil sisteminin oluşturulmasını,

6. Tüm bu çalışmaları yürütmek üzere alanda tecrübeli uzmanların yer aldığı multidisipliner bilim komitelerinin oluşturulması, komitelerin kimlerden oluştuğunun ve komitelerin çalışma içeriği ve stratejilerinin meslek örgütleri ve kamu ile açıkça paylaşılmasını öneriyoruz.”

TTB TÜTÜN DENETİMİ ÇALIŞMA KÜMESİ: ŞAHSÎ KULLANIMA MÜSAADE VEREN BİR KENEVİR KULLANIM PİYASASI YARATILMAMALI

Türk Tabipleri Birliği Tütün Denetimi Çalışma Kümesi da kelam konusu torba yasa teklifinde yer alan “Kenevir” ve ilgili hususlarda TTB’ye yöneltilen sorulara ait bilgi ve görüşleri hususlar halinde kamuoyuyla paylaştı.

Birey ve/veya toplum sıhhati için tıbbi kısıtlı kullanım dışında dayanak ve kozmetik başta olmak üzere şahsî kullanıma müsaade veren bir kenevir kullanım piyasası yaratılmaması gerektiği vurgulanan açıklamada “Bu nedenle kenevir konusunun ilgili bütün tarafların iştirakiyle bütün taraflarıyla olgunlaşmadan mevcut yasa teklifi içerisinden çıkarılmasının en yanlışsız karar olduğu görüşündeyiz” denildi.

TTB’nin internet sitesinde yer alan açıklamada şu sözlere yer verildi:

“1. Kenevir Nedir?

Kenevir dünyada en sık kullanılan yasadışı uyuşturucudur. Tütün, nikotin ve kenevir eserlerinin kullanımı insan sıhhati için ziyanlı, bu eserleri satan sanayi için kârlıdır. Lakin bu eserleri kullananlar birçok vakit ziyanları konusunda gereğince bilgi sahibi değildir. Bilhassa gençlerde ruh sıhhatini olumsuz etkilemektedir. Kenevir 60 kanabinoid bileşiği olmak üzere 400 farklı kimyasal husus içerir.

Kenevir karmaşık kimyası olan bir bitkidir. İçeriğinde olan delta-9- tetrahidrokannabinol ve kannabidiol birbirine zıt tesir gösterir. İnsan bedeninde hudut sisteminde tesiri vardır; yüksek doz, uzun mühlet kullananlarda psikotik bozuklukların gelişmesi daha sıktır.

Kamusal otorite, sıhhat çalışanları, meslek örgütleri ve sivil toplum örgütleri eserlerin ziyanları ve satıcının taktikleri konusunda farkındalık yaratmak ve ziyanı önlemek ile yükümlüdür.

2. Kenevirin sıhhate faydalı olduğu ile ilgili birtakım bilgiler yer almaktadır. Bunlar yanlışsız mudur?

Bazı ülkelerde kenevirin tıbbi kullanımına müsaade verilmiştir. Lakin kenevirin yalnızca birkaç hastalığın tedavisinde hudutlu tesiri vardır. Güvenlilik ve aktiflik konusunda sağlam ispatların olmamasına karşın tıbbi kannaboid olarak da bilinen bu preparatlar belirtileri yatıştırdığı gerekçesiyle kullanılmaktadır. Tıbbi kannabinoid alan hastalarca en çok bildirilen yan tesirler, baş dönmesi, ağız kuruluğu, oryantasyon bozukluğu, öfori, şuur bulanıklığı ve sersemliktir.

3. Kenevir bahsedildiği üzere, tıbbi hedefler dışında da kullanılmakta mıdır? Hangi ziyanları vardır?

Evet, tıbbi gayeler dışında kenevir (esrar) keyif için kullanılmaktadır. Esrar da tütün üzere sigara, puro, pipo, e-sigara ve nargile ile içilebilir enfiye yahut çiğneme olarak kullanılabilir. E-sigarada ve gibisi eserlerde esrardaki psikoaktif unsur THC içeren yağlar da bulunabilmektedir.

Tıbbi neden olmadan keyif için kullananlarda kenevir; kısa devirde şuur ve algı bozukluğu, his değişikliği, halüsinasyon, kusma, uzun periyotta bağımlılık, psikoz, şizofreni, depresyon, intihar eğilimi, bronşit, kalp krizi yapabilmektedir. Kullanıcılarda %15-50 süreksiz psikotik belirtiler gösterdiği izlenmektedir. Ailede genetik psikotik yatkınlığı olanlarda kenevirin tesirleri çok daha güçlü olmaktadır.

Kenevir kullananların trafik kazalarına karışması da daha sıktır. Kenevir kullananlarda kullanmayanlara nazaran, ölümcül kaza %37, yaralanma %96, mal ziyanı %41 fazladır.

4. Kenevir ile ilgili bir kanun teklifi sürecinde hangi bileşenlerin görüşlerinin alınarak ilerlenmesi gerçek usuldür?

T.C. Sağlık Bakanlığı, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı başta olmak üzere ilgili bakanlıklar meslek örgütlerinin ve ilgili derneklerin görüşünü almalıdırlar. Bu hususta milletlerarası tecrübelerden ve delile dayalı yaklaşımlardan kesinlikle yararlanmak gerekmektedir.

5. Sonuç olarak net ileti nedir?

Birey ve/veya toplum sıhhati için; tıbbi kısıtlı kullanım dışında takviye ve kozmetik başta olmak üzere şahsî kullanıma müsaade veren bir kenevir kullanım piyasası yaratılmaması gerekmektedir. Bu nedenle kenevir konusunun ilgili bütün tarafların iştirakiyle bütün taraflarıyla olgunlaşmadan mevcut yasa teklifi içerisinden çıkarılmasının en yanlışsız karar olduğu görüşündeyiz.