Tragedyaların zarif ve hüzünlü şairi: Metin Altıok
Ernest Hemingway, “Kilimanjaro’nun Karları” isimli hikayesine bir pars leşinden kelam ederek başlar: “Kilimanjaro 6500 metre yüksekte, karlı bir dağdır… Doruğa yakın bir yerde kurumuş ve donmuş bir pars iskeleti vardır. Bu kadar yüksek yerde pars ne arıyormuş, kimse akıl erdiremiyor.” Metin Altıok da, biricik kızı Zeynep’e adadığı “Küçük Tragedyalar” kitabına epigraf olarak alır bu satırları. 4 Eylül 1980’de, Bingöl’den kızı Zeynep’e yazdığı mektupta, şairin Hemingway’in satırlarıyla kendi varoluşu ortasında kurduğu derinlikli bağı görmek mümkündür:
“Nar çiçeğim, burada hayatımı ayakta tutan iki temel direk var. Evvel sen, sonra şiir. Seni çok seviyorum, bunu bil. Aramız derya-deniz de olsa, sıradağları da en ufak bir problemde aşar, gelirim. Daima babanın var olduğunu bilerek yaşa. Bingöl dağlarının doruğunda oraya nereden geldiği bilinmeyen bir pars iskeleti de olsa…”
Orada kendini yalnız, kente yabancı ve Bingöl dağlarına nereden geldiği muhakkak olmayan ayrıksı bir pars üzere hisseden şair, İzmir Karşıyaka’daki çocukluk anılarıyla, Bingöl’deki yalnızlığı ortasında derin ve trajik bir ironi yakalamıştır. Zira ayakta kalmanın en ıstıraplı yollarından biri o şartlarda kendiyle dalga geçmektir. Tahminen bu sayede en sıkıntı vakitlerinde içsel direnişini örgütler.
Öğretmenliğin insanı sevmekle başladığını bilen Metin Hoca, öğrencileriyle içten ve derin bir bağ kurmuştur Bingöl Lisesi’nde. İlköğretim müfettişinin okula kontrole geldiği bir gündür… koridorlarda uğultular yükselirken, bir sınıf dikkat alımlı biçimde sessizdir. Müfettiş, merakla o sınıfa girdiğinde, dersi sınıf liderinin yürüttüğünü görür. Öğretmenin raporlu olduğunu öğrenince şaşkınlıkla sorar: “Tüm raporlu öğretmenlerinizin derslerinde bu türlü mi davranıyorsunuz?” Sınıf liderinin cevabı her şeyi özetler: “Hayır, bu sadece Metin Altıok’un dersine hastır.”
Onu yakından tanıyanlar, şairin bu dünya için gereğinden fazla âlâ olduğunu düşünür. İnsanları fikirlerinden evvel hisleriyle kavrar Metin Altıok. Ne sesi yüksektir ne adımları süratli. Karlı bir günde, ucu açık yazlık ayakkabılarla okula gelen kız öğrenciyi düşünmekten gecelerce gözüne uyku girmez. Öğrenciler ortasında sağcı, solcu ayrımı yapmadığı için eleştirildiği olur. Bir küme öğrencinin, “faşist” olduğu gerekçesiyle dövdüğü genci ortaya girerek kurtarır; “Bunların hepsi çocuk…” der sevgiyle parlayan gözleriyle.
Öte yandan; emeğin kutsallığını, eşitliği ve barışı temel alan bir dünya görüşünü sakin bir kararlılıkla taşır; kalemiyle, yürüyüşüyle, duruşuyla… Sınıfsız, sömürüsüz bir toplum fikri, onun ideolojik duruşunun temel taşlarından biridir. TİP’e olan yakınlığı da buradan gelir. Siyaset onun için bir arbede değil, bir insanlık arayışıdır. Onun sosyalistliği, slogandan çok yaşama biçimidir. 1960’lıların o heyecan uyandıran yıllarında, Aybar’ın “güleryüzlü sosyalizm” çizgisinde yer almış TİP’in teşebbüsçü bir üyesidir.
Her şeyin alınıp satılır olduğu bir dünyada insanın özüne yönelen, iç bedellerine tutunan bir aydındır, Metin Altıok. Dünyanın uğultusuna, hoyrat vakitlerin karanlığına ve kötülüklere karşın insan kalmanın mümkün olduğunu göstermiş, zarafeti politik bir duruşa, inceliği bir yaşama biçimine dönüştürmüştür.
Eğilmemiş lakin içten içe kanamıştır; zira incelik, birçok vakit yara almaktır. Şiirinde, “Ben eğilmem gündüz lakin / Geceleri kanatırım kendimi” diyen Metin Altıok bu nedenle yazdıklarının ta kendisidir.
Ankara’dan Sivas’a giden otobüste şair dostu Behçet Aysan’la yan yana oturur. Yol boyunca müzikler, türküler söylenir. Behçet’le Metin bu şenliğe katılmaz. Ortada fısıldaşarak, çokça da susarak tamamlar gece seyahatini. İki şair de yakılmaya gidiyor olduğunun farkındadır âdeta. Altıok, son ânında elinde süpürge sapı, aklında o dizeyle savunur kendini:
“Tekinsizim size nazaran ben / ibret için yakılması gereken.”
Ve böylelikle onun yazdığı “küçük tragedyalar”, Sivas yangınıyla ülkenin büyük trajedisine dönüşür…
Dipnot:
1. Şairin kızı Zeynep Altıok Akatlı’nın öncülüğünde, Kırmızı Kedi Yayınevi ve Beyoğlu Belediyesi katkılarıyla düzenlenen Metin Altıok Şiir Mükafatı Merasimi, bugün saat 19.00’da Ses Tiyatrosu’nda gerçekleştirilecek.
2. Bu yazı hazırlanırken Zeynep Altıok Akatlı’nın hazırladığı “Gölgesi Yıldız Dolu – Metin Altıok” ve “Metin Altıok’tan Zeynep’e Mektuplar” isimli kitaplardan, şairin kitaplarından ve belgesellerden yararlanılmıştır.
