Sürpriz olamayan sürpriz: İsrail, ABD-İran nükleer görüşmelerinin sonunu beklemeden operasyon yaptı
İsrail, “Yükselen Aslan” ismini verdiği operasyonla İran’ın nükle er ve balistik füze tesisleriyle askeri karargâhlarını maksat aldı, Natanz nükleer tesisi de ağır hasar gördü.
Bu operasyon, dün yapılması planlanan ABD-İran nükleer görüşmelerinden evvel gerçekleşti. Açıkça görülüyor ki İsrail, bu görüşmelerin sonuçlanmasını beklemektense bir “sürpriz” yapmayı tercih etti. ABD’liler, çok net bir formda bu taarruzda yer almadıklarını söyledi fakat İran ile müzakerelerin akıbetinin bu taarruz ile neye evrileceğini kestirim edemeyeceklerini sav etmek hayatın olağan akışına ters olur. Nihayetinde İran misillemeleri karşısında İsrail’in hava savunmasına yardım ettiler ve şartsız dayanaklarını yinelediler.
Aslan, hem İran’ın ulusal kimliği hem de muhalefet hareketi açısın dan kalıcı sembollerden biridir. “Aslan ve güneş” arması, yani İran’da “şir ü hurşid” olarak bilinen sembol, İslam öncesi periyoda kadar uzanıyor. Daha sonra Pehlevi devrinde İran monarşisinin simgesi haline gelen bu sembol, bayraklarda, askeri üniformalarda ve hatta paraların üs tünde bile yer aldı.
YENİ DİNAMİKLER ORTAYA ÇIKABİLİR
Günümüzde bile İran içindeki ve dışındaki muhalifler için güçlü bir mana taşıyor ve muhalefet bu çağrıyı duyuyor. Eski şahın ABD’de yaşa yan oğlu İstek Pehlevi, toplumsal medyada İslam cumhuriyetinin devrilmesi için sokak protestoları ve grev daveti yaptı. Bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ise şimdi bilinmeyen. Zira tarihî olarak İran’a yönelik dış ataklar, halkın rejimin etrafında kenetlenmesine neden oluyordu. Lakin son yıllarda İslam cumhuriyetine karşı görülmemiş seviyedeki protestolar göz önünde bulundurulursa bu sefer birebir şeyin olacağını söylemek güç. Kapsamlı bir atak farklı dinamiklerin önünü açabilir.
İran’da halk ile rejim ortasında önemli bir kopukluk var; idareyle ilgi li büyük bir memnuniyetsizlik ve düş kırıklığı mevcut. 2022’de rejime karşı “Kadın, ömür, özgürlük” hareke ti direkt rejimin yıkılmasını talep etmiş ve ülkenin dini önderini diktatör olarak nitelendirmişti. İsrail’in stratejisi de tansiyonun artmasının halk ayaklanmalarını ve rejime karşı huzursuzluğu tetiklemesi istikametinde. Görünen o ki İran liderliği de bu kere tıpkı görüşte zira ülkede birtakım kullanıcıların irtibatı kesilmiş durumda. Bu sansür, İslam cumhuriyetinin protestolardan kaygılandığı vakitlerde sıkça yaptığı bir uygulama. İsrail Başbakanı Binyamin Ne tanyahu, geçen perşembe Ağlama Duvarı’na, İran’a atakların başlatılmasından saatler evvel bir not bıraktı. Sonraki sabah halka açıklanan notta, İsrail ordusunun operasyonunun isminin ilham kaynağı olan Tevrat’tan bir ayet yer alıyordu: “İşte halk büyük bir aslan üzere ayağa kal kacak, genç bir aslan üzere yükselecek; avı yiyinceye, öldürülenlerin kanını içinceye dek yatmayacak.”
ÜLKEDE KAOS, BÖLGEDE KAOS
Bu savaş çığırtkanlığının arkasındaki değerli ögelerden biri elbette Netanyahu’nun hem ülke içinde hem ülke dışında güç durumda olması. İsrail içinde Netanyahu’nun onay oranları süratle düşüyor. Ultra Ortodoks öğrenciler için askerlik muafiyetleri konusundaki uyuşmazlıklar nedeniyle tetiklenen Knesset’i feshetme önergesinden kıl hissesi kurtul du. Önerge, bu sefer başarısız ol sa da Netanyahu’yu siyasi olarak zayıflattı. Savaş onun için, siyasi pozisyonunu korumak ismine başvurabileceği bir araç. Geçmişte bunu tekraren gösterdi. Son yıllarda bu kadar agre sif değildi fakat 7 Ekim’den sonra ar tık stratejik tehditleri ortadan kaldır ma talihi olduğunu, kendini halkının kurtarıcısı olarak görüyor. Ortadoğu’daki mevcut durum, Netanyahu için pek parlak değil. Gazze’de yürütülen anlamsız ve acı masız savaş, Filistinlilerin kitlesel olarak yerinden edilmesi, ilhak telaffuzları ve koalisyonundaki kimi isimlerin soykırımsal retoriği nedeniyle kamuoyunda büyük bir reaksiyon var. Bu da Batı’daki müttefiklerinin dahi Netanyahu’ya olan dayanağını sorgu lamasına yol açtı. Netanyahu, kullandığı siyasi strateji ile İran’la savaştırmandığında, Batı’daki pek çok müttefikin İsrail’e yönelik tenkitlerini geri çekmek ve Tel Aviv’in safında durmak zorunda kalacağını öngördü.
KÖŞEYE SIKIŞAN REJİM
İran, İsrail’in ölümcül hücumlarını tolere etmedi ve cevap vermek zorunda kaldı. Bu karşılığın da gereğince güçlü olması konusunda bir iç bas kı olacaktır. Üstelik İran’ın bölgede ki müttefik ve dostları ağır yaralı ve rastgele bir çatışmaya “belirleyici” olarak katılacak güçleri pek yok. İsrail zati tam olarak bu dinamiğe güveniyor: Çatışma bir defa başladığında, Washington’ın İsrail’in güvenliğine yönelik bir yükümlülüğü var ve münasebetiyle ABD de çatışmaya sürüklenecek ve savaşa dahil olacak. Muhtemelen Netanyahu’nun asıl he defi ABD’yi çatışmanın içine çekmek ve bunun sonucunda İran’da rejim değişikliğine yol açmak. Netahyahu, konuşmalarında bilhassa İran halkı ile bir meselelerinin olmadığını bu yüz den vurguluyor. İsrail akınlarının asıl gayesi İran’ın nükleer silaha sahip olmaya yaklaşmasından çok Tahran’ı kendine tehdit olmaktan tam manasıyla çıkarmak. Operasyonun itinayla seçilmiş isminden, taarruzların niteliğine, amaçların kimliğine kadar bu çok açık. İsrail, varoluşsal tehdit altında olduğu gerekçesiyle bu maksadına ulaşmak için savaşı uzatmaktan ve bölgeyi ateşe atmaktan sakınmayacaktır. Görünen o ki İsrail ve zımnen ABD, İran bayrağında tekrar bir aslanın yer alması için bir uğraşa başladığını ilan etti.
