Siyasilerden ve uzmanlardan İsrail-İran gerilimi değerlendirmesi: Türkiye ekonomik zarar görür
Bölgede tüm dünyayı ateşe atabilecek gelişmeler yaşandığını vurgulayan CHP Genel Lider Yardımcısı Yankı Bağcıoğlu, İran’ın misilleme senaryolarını yorumladı. İran’ın balistik füzeleri olduğuna dikkat çeken Bağcıoğlu “İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma yahut tankerlere el koyma tehdidi, güç piyasalarında ani bir dalgalanmaya yol açabilir. Brent petrol fiyatlarının bu türlü bir senaryoda süratle yükseleceği, global güç arzında kesintilere neden olacağı öngörülebilir. İran’ın geçmişte 2019’daki tanker krizlerinde sergilediği davranışlar, bu tehdidin ciddiyetini gösteriyor” dedi.
ABD’nin süreçteki tesirini de pahalandıran Bağcıoğlu “ABD direkt çatışmaya girmedi lakin akın sonrası savunma takviyesi taahhüdünde bulundu. Balistik füze savunma kabiliyetli muhriplerin İsrail açıklarında konuşlanması, İran’ın muhtemel misillemesine karşı caydırıcılığı artırmayı amaçlıyor. Lakin ABD’nin bu durumu, İran’ın vekâlet ögeleriyle dolaylı çatışmalara girme riskini de artırabilir” sözlerini kullandı.
‘HAVA SAVUNMAMIZ GELİŞTİRİLMELİ’
Rusya ve Çin’in İran’a dayanak durumunun çatışmanın global boyut kazanma potansiyelini belirleyeceğini belirten Bağcıoğlu “Hürmüz Boğazı’nda yaşanabilecek bir kriz, global güç arzında önemli bir daralmaya yol açabilir. Brent petrol fiyatlarının 100 doların üzerine çıkması, global enflasyon baskısını artırabilir. Bu durum, bilhassa Avrupa ve Asya’daki güç ithalatçı ülkeleri olumsuz etkileyebilir” diye konuştu. Bağcıoğlu, hücumun Türkiye’yi temel olarak ekonomik bağlamda etkileyeceğini de belirterek “Son hücumlar Türkiye’nin yıllardır ihmal edilen ve modernizasyonda geç kalınan hava gücü ve hava savunma kabiliyetinin geliştirilmesinin ulusal güvenliğimiz açısından ne kadar kıymetli olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıyeten siber savunma kabiliyetimizin ve Ukrayna’da gördüğümüz ve İran’da yapıldığı sav edilen bu cins asimetrik ataklara karşı savunma kabiliyetimizin de artırılması gerekiyor” teklifini getirdi.
‘EKONOMİK YETERSİZLİKLER DERİNLEŞECEK’
İYİ Parti Genel Lider Başdanışmanı Ali Demir de “Netanyahu idaresinin önümüzdeki günlerde İran’a yönelik gibisi taarruzlarına devam edeceği değerlendirilmektedir. İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve İhtilal Muhafızları Ordusu Kumandanı Hüseyin Selami üzere üst seviye askeri yöneticilerin nokta operasyonu ile etkisiz hale getirilmesi gerçekliği, İsrail’in İran içerisinde çok tesirli bir istihbarat ağı bulunduğunu ortaya koymaktadır” dedi. Atakların Türkiye’ye tesirlerine değinen Demir, “İsrail’in İran’a akınları, vatandaşımızın en öncelikli sorunu olan ve kamuoyunun gündemine yapay olarak getirilen sorunlar ile üzeri örtülen, tartışılması ve gündemde tutulması arzulanmayan ekonomik yetersizliklerin daha da derinleşmesine ve çeşitlenmesine sebebiyet verecektir. ABD’nin Orta Doğu’daki elçilik çalışanlarını tasfiye etmesinin akabinde diken üzerinde bekleyen piyasalarda, İsrail’in İran’a taarruz haberiyle birlikte büyük bir çalkantı yaşanmıştır. Bu bağlamda, petrol fiyatlarının artmış, piyasalarda sarsıntı söylemi ile kamuoyuna haber yapıldığı formda altın fiyatları tarihin en yüksek düzeyine yükselmiştir” tabirlerini kullandı.
‘YENİ BİR SIĞINMACI AKIMI İLE KARŞI KARŞIYA KALACAĞIZ’
İsrail-İran silahlı çatışmalarının, Türkiye ve bölge ülkelerinin savunma harcamalarını artıracağına da işaret eden Demir, “Savunma harcamasını artırmak mecburiyetinde kalan İran idaresi ülke içerisinde çıkması olası kaos ve kaos sebebiyle bekasını sağlamaya öncelik verecek, muhtemel iç karışıklık ya da ülke içi huzur ortamında meydana gelebilecek tansiyon ve çatışmalar sonucunda ise kaynak ülke olarak İran’dan ülkemize yönelik yeni bir sığınmacı akımı ile karşı karşıya kalınacaktır. İran’ın İsrail ile yüksek, orta ya da alçak yoğunluklu çatışma halinin müddeti, kapsam hali ve yoğunluk derecesine nazaran, ulusal güç ögelerini İsrail ile gayret etmeye odaklaması ile birlikte, ülke içerisinde emniyet ve asayiş ile güvenlik boyutunda ortaya çıkması beklenen zafiyete istinaden Afganistan, Pakistan vb. devletlerden ülkemize yönelik sistemsiz göçmen sayısından da artış olacağı beklenmektedir” diye konuştu.
‘OLAYIN BÖLGESEL NİTELİĞİ, GLOBALE EVRİLEBİLİR’
Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı Dış Siyaset Program Yöneticisi ve ve Türkiye’nin eski Los Angeles Başkonsolosu Gülru Gezer ise, Türkiye ile İran ortasındaki hududun yaklaşık 500 kilometre olduğuna dikkat çekti. Gezer, “İran’ın topyekün bir istikrarsızlığa sürüklenmesi demek; Suriye’de savaş başladığında yaşanan olayın benzerinin İran ile yaşanması manasına gelebilir. Yani kitlesel göç dalgası kelam konusu olabilir” dedi.
Nükleer tesislere yönelik taarruzların devamı halinde Türkiye’nin yanı sıra bölgenin ekolojik açıdan olumsuz etkileneceğini vurgulayan Gezer, savaşın Türkiye’ye sıçrama ihtimalini ise “Yurttaşlarda ‘Türkiye’ye de sıçraması mümkün olur mu’ diye bir tedirginlik var. Evet biz Orta Doğu ülkesiyiz fakat bir yandan da Avrupa ve NATO ülkesiyiz. Türkiye, NATO muhafaza şemsiyesi altında. Hasebiyle bize savaşın sirayet etmesi üzere bir durumun pek muhtemel olmadığını düşünüyorum. Lakin bölgenin istikrarsızlığa sürüklenmesinin Türkiye’ye de tali olumsuz yansımaları olabilir” tabirleriyle kıymetlendirdi. Gerginliğin tırmanmasının olayın bölgesel niteliğinin globale dönüşme ihtimali doğrubileceğini de söyleyen Gezer, “Şu anda esasen Ukrayna’da, Filistin topraklarında savaş var. Bir de İran ile İsrail ortasında bu tansiyonun tırmanması global nitelikte bir istikrarsızlığa sebep olabilir” dedi.
Gerilimin bir de ekonomik boyutunun olduğunu belirten Gezer, “Ekonomik açıdan da hem petrol fiyatlarının yükselmesi, bir de Hürmüz Boğazı’nın kapatılması halinde global bir ekonomik resesyona bile neden olabilir. Türkiye de bundan olumsuz etkilenecektir” diye konuştu.
