Şi’den ‘çok kutuplu bir dünya’ çağrısı: ‘ŞİÖ, hegemonyaya karşı etkin bir güç’

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Şanghay İşbirliği Örgütünün Çin’in Tiencin kentinde düzenlenen 25. Devlet Liderleri Kurulu Toplantısı’nın açılışında konuştu.

Örgütün kuruluşundan bu yana çok taraflılık anlayışıyla hareket ettiğini, ağır istişareye ve yararların paylaşılmasına dayalı bir global idare anlayışını ortaya koyduğunu belirten Şi, “ŞİÖ, milletlerarası eşitliğin ve adaletin yanında olarak, uygarlıkların kapsayıcılığını ve birbirinden öğrenmesini savunarak hegemonyacılığa ve güç siyasetine karşı faal bir güç haline geldi” dedi.

Çin lideri, örgüt üyelerine farklılıkları kenara koyup işbirliğini ve dayanışmayı geliştirme davetinde bulunarak, “Eşit ve nizam içinde çok kutuplu bir dünyayı ve üniversal olarak kapsayıcı bir ekonomik globalleşmeyi savunmalı, global idare sistemini daha eşit ve adil hale getirmeliyiz” tabirini kullandı.

EKONOMİK İŞ BİRLİĞİ

ŞİÖ’nün üye, gözlemci üye ve diyalog ortağı olarak 26 ülkenin iştirakiyle dünyanın en geniş bölgesel örgütü haline geldiğine dikkati çeken Şi, 50’den fazla alana yayılan işbirliğinin 30 trilyon dolara yakın bir paha yarattığını lisana getirdi.

Şi, Çin’in ŞİÖ üyesi ülkelerle ticaretinin 2,3 milyar doları aştığını, yatırımlarının 84 milyar dolara ulaştığını vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Mega büyüklükteki pazarlarımızın ve üye ülkeler ortasındaki ekonomik tamamlayıcılığın gücünden daha fazla faydalanmak için ticaret ve yatırımların kolaylığını artırmalı, güç altyapısı, yeşil sanayi, dijital iktisat, bilimsel ve teknolojik inovasyon ve yapay zeka alanında işbirliğini geliştirmeliyiz.”

Şi, ülkesinin bu yıl ŞİÖ üyesi ülkelere 2 milyar yuan (280 milyon dolar) bağış yapacağını ve ŞİÖ Bankalar Ortası Konsorsiyumu üzerinde üye ülke bankalarına 10 milyar yuan (1,4 milyar dolar) kredi sağlayacağını bildirdi.

Çin lideri, gelecek 5 yılda ŞİÖ üyesi ülkelerde “Luban Atölyesi” ismi verilen mesleksel eğitim merkezlerinden 10 tane açmayı, 10 bin bireye mesleksel eğitim sağlamayı taahhüt etti.

ŞİÖ

ŞİÖ, birinci olarak 1996’da hudut güvenliği ve ekonomik işbirliği ittifakı olarak Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından oluşturuldu. O yıllarda “Şanghay Beşlisi” olarak anılan kümeye 2001’de Özbekistan’ın da dahil edilmesiyle örgütün kuruluşu gerçekleşti.

2017’de Kazakistan’da düzenlenen Astana Doruğu’nda Hindistan ve Pakistan’ın üyelik süreçleri tamamlanırken 2021’de Tacikistan’da düzenlenen Duşanbe Tepesi’nde İran’ın, 2024’te Kazakistan’da düzenlenen Astana Tepesi’nde Belarus’un iştirakiyle örgütün üye sayısı 10’a ulaştı.

Moğolistan ve statüsü Eylül 2021’den bu yana etkin durumda bulunmayan Afganistan, örgütte “gözlemci” olarak yer alırken ŞİÖ’nün, ortalarında Türkiye’nin de olduğu 14 ülkeyle “diyalog ortaklığı” bulunuyor.

Örgüt üyesi ülkelerin yüz ölçümlerinin toplamı, Avrasya kıta modülünün yaklaşık yüzde 65’ini kapsıyor, dünya nüfusunun yüzde 40’ını ve global gayrisafi hasılanın yüzde 30’unu temsil ediyor.