SGK uzmanı asgari ücrette kötü haberi verdi: ‘Açlık sınırının bile altında…’
Yılbaşına aylar olmasına karşın milyonlarca taban fiyatlı ile özel kesim çalışanı şimdiden gelecek artırım oranını merak ediyor. Hayat pahalılığı nedeniyle alım gücü giderek zayıflarken, beyaz yakalıların da dahil olduğu özel kesim çalışanlarının maaşları belirlenirken cari taban fiyat temel alınmaya devam ediyor.
Asgari fiyata endeksli iş göremezlik ve işsizlik ödenekleri başta olmak üzere çok sayıda yardım, gelir, idari para cezası ve patron maliyeti bulunuyor. Bu nedenle yapılacak artırım toplumsal ve ekonomik açıdan kritik değer taşıyor.
Peki yılbaşında taban fiyata ne kadar artış yapılacak? Toplumsal Güvenlik uzmanı İsa Karakaş, son yazısında beklentisini paylaştı.
İşte Karakaş’ın milyonlarca çalışanı ilgilendiren yazısındaki değerlendirmeler:
‘ASGARİ FİYAT AÇLIK HUDUDUNUN BİLE GERİSİNDE’
“Tüm emeklilerin, memurların, kamu emekçilerinin maaşlarına yıl içinde iki defa güncelleme yapılmasına karşın enflasyonun sebebi olarak görülen minimum fiyata güncelleme yapılmaması ile birlikte taban ücretlilerin geçim düşüncelerinin artmasına yol açmıştır. Keza taban fiyat bugün prestijiyle açlık sonunun bile yüzde 80’ine kadar gerilemiştir.
YÜKSEK ENFLASYONA KARŞIN ORTA ARTIRIM YAPILMADI
Geçen sene yeniden en çok minimum ücretliler mağdur oldu. Çünkü 2024/Temmuz’da memurlara, kamu çalışanlarına ve tüm emeklilerin maaşlarına güncelleme yapılırken yüksek enflasyon sayılarına karşın bir tek taban ücretlilere güncelleme yapılmadı.
Üstelik TÜİK’e nazaran 2024 yılı enflasyonu yüzde 44,38 olmasına karşın 2025 yılı için minimum fiyata bu sayının çok gerisinde yalnızca yüzde 30 oranında güncelleme yapılmıştır. Bu durumda taban ücretliler resmî datalarla yüzde 14,38 oranında gerçekleşen enflasyonun altında güncellemeyle karşı karşıya kaldılar. Telafi edilemeyen bu kayıplar açısından minimum ücretliler alacaklı durumdalar.
2024 yılında net 17 bin 2 TL olan minimum fiyat, 2025 yılı için gerçekleşen enflasyonun ve beklentilerin çok altında yalnızca 22 bin 104 TL olarak taban fiyat tespit kurulu, patron ve hükûmet temsilcilerinin oy çokluğuyla ilan edilmiştir.
ZAMLARLA MUM ÜZERE ERİDİ
Yeni minimum fiyat, emekçilerin cebine şimdi girmemişken A’dan Z’ye kamu ve özel dal artırımlarıyla mum üzere eridi. 2024 yılındaki satın alma gücünün de altında kaldı.
2025 yılının yalnızca birinci ayında taban ücretlinin cebine girmeden yüzde 5,03’lük kısmı buharlaştı. Temmuz ayında ise yüzde 16,67 oranında erimiştir. Geçen yıl yayımlanan Orta Vadeli Programda (OVP’de) yüzde 17,5 olarak belirlenen 2025 yıl sonu enflasyon amacı yeni (2026-2028) OVP’de yüzde 28,5’e yükseltildi.
TCMB Piyasa İştirakçileri Anketi’ne nazaran ise TÜFE yıl sonu artış beklentisi yüzde 29,86 olarak iddia edilmektedir.
ASGARİ FİYAT YENİDEN AÇLIK HUDUDUNUN ALTINDA KALACAK
Türk-İş’in en son ağustos ayı prestijiyle açıkladığı aylık besin harcamasından müteşekkil olan açlık hududu 27 bin TL’yi aşmıştır.
Asgari fiyatın ise mevcut yasal düzenlemeleri gereği besinin yanı sıra konut, giysi, sıhhat, ulaşım ve kültür üzere mecburî muhtaçlıklarını günün fiyatları üzerinden taban seviyede karşılamaya yetecek ölçüde olması bir zorunluluktur. Hasebiyle bugün prestijiyle olması gereken sayı Türk-İş’in açıkladığı bekâr bir çalışanın yaşama maliyeti olan 34 bin 981 TL’dir. Bu sayıyla mevcut minimum fiyat ortasındaki fark bugün prestijiyle 12 bin 877 TL’dir. Yani bu sayının yüzde 63’üne denk gelmektedir.
Yeni minimum fiyatın ta 2026/Şubat ayında emekçilerin cebine gireceği düşünüldüğünde farkın çok daha açılacağı aşikârdır.
Asgari fiyatın yasal tanım gereği olması gereken değil bekâr bir personelin yaşama maliyeti, açlık hududunun bile altında kalacağı izahtan varestedir. Bu durumda yeni taban fiyatın de çalışanların yalnızca zarurî besin gereksinimlerini bile karşılayamayacağını ortaya koymaktadır.
Son yıllarda gitgide bozulan gelir dağılımına bağlı olarak taban ücretliler aleyhine ortaya çıkan yüksek gelir eşitsizlikleri ve yoksullaşma ile ekonomik dengelerin korunması da dikkate alındığında minimum fiyatın Türk-İş’in açıkladığı bekâr bir emekçinin yaşama maliyetine denk gelmese bile en azından açlık hududuna endekslenmesi elzemdir. Lakin bunun da yapılmayacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Şimdiden bir sayı söylemek yanlışsız olmasa bile yeni minimum fiyatın emekçinin cebine gireceği 2026/Şubat ayında Türk-İş tarafından açıklanacak açlık hududu altında belirleneceğini söyleyebiliriz.”
