Sayıştay raporları Meclis’e sunuldu: Usulsüzlük sarmış 10 bin 569 bulgu tespit edildi

Sayıştay’ın kontrol raporlarında binlerce bulguya yer verildi. Mevzuata karşıt olarak “pazarlık usulü” ihaleler yapıldığı, Kamu İhale Kurulu’nun uygun görüşü olmadan limitlerin aşıldığı, taşıt alımlarında yaş, yerlilik, motor hacmi hudutlarına uyulmadığı, toplantıların hizmet alımı ile otellerde yapıldığı, memleketler arası toplantı, ulusal bayramlar dışında temsil ve merasim harcaması gerçekleştirildiği tek tek sıralandı.

Sayıştay, 2024 yılına ait toplam 218 kontrol raporunu Meclis’e gönderdi. Raporlar kamuoyuna da açıklandı. Dış Kontrol Genel Kıymetlendirme Raporu’na nazaran, kontroller sonucunda TBMM’ye sunulan kamu yönetimleri raporlarında, 324’ü mali rapor ve tabloları etkileyen, 706’sı mevzuata uygunluğa ait, 68’i kamu yönetimlerinin mali idare ve iç denetim sistemlerine ait kusurları içeren toplam bin 98 bulgu tespit edildi.

10 BİN 569 BULGU

Mahalli yönetimler de eklendiğinde tüm yönetim cinsleri açısından toplamda 2 bin 798 mali rapor ve tabloları etkileyen, 7 bin 482 mevzuata uygunluğa ait, 289’u kamu yönetimlerinin mali idare ve iç denetim sistemleri konusunda kusurları içeren 10 bin 569 bulgu tespit edildi. Sıklıkla yapılan yanılgıların başında ise kamu yönetimlerinin tapu kayıtlarında yönetim ismine kayıtlı olan taşınmazların kurum mali tablolarında yer almaması geldi.

NELER VAR NELER

Denetimlerde kimi kamu yönetimlerinde, temel ihale adapları ile karşılanması gereken gereksinimlerin Kamu İhale Yasası’ndaki koşullar gerçekleşmemesine rağmen “pazarlık usulü” ile karşılandığı tespit edildi. Yönetimlerin taşınmaz kiralama süreçlerinde mevzuatta öngörülen kurallar oluşmadığı halde pazarlık yöntemi kullanıldı. Kamu yönetimleri ile özel yönetim ve belediyelere ilişkin taşınmazların kiraya verilmesinde kira bedelleri mevzuata uygun belirlenmedi ve güncellenmedi.

İhtiyaçlar mevzuatta öngörülen şartlar sağlanmadığı halde “istisna” kapsamında satın alındı. İhale yöntemleri ile temin edilmesi gereken muhtaçlıklar “doğrudan temin” ile satın alındı. “Doğrudan temin” ile yapılan alımlarda yanlışlı uygulamalar saptandı. İmal işlerinde yanlışlı uygulamalar tespit edildi. “Doğrudan temin” ve “pazarlık usulü” ile yapılan alımlarda Kamu İhale Kurulu’nun uygun görüşü olmadan limit aşıldı. Kamu yönetimlerinin bütçelerinden karşılanan dağıtım tesis masrafları, elektrik dağıtım şirketlerinden talep edilmedi.

TASARRUF KELAMDA KALDI

Bazı kamu yönetimlerinde tasarruf önlemleri genelgelerine karşıt olarak; kurum taşıtlarının bakım tamirat harcamalarının yüksek olduğu, genelgede belirtilen taşıt yaş sonlarına, yerlilik koşullarına ve motor hacmi hudutlarına uyulmadığı, hizmet içi eğitim ve kurum içi istişare toplantısı üzere tertiplerin hizmet alım usulü kullanılarak otelde gerçekleştirildiği belirlendi. Ayrıyeten, tanıtıma yönelik basım hizmet ihaleleri gerçekleştirildiği ve kitapçık, takvim, ajanda, el ilanı, katalog üzere dokümanlar için basım hizmeti harcaması yapıldığı, memleketler arası toplantılar ve ulusal bayramlar haricindeki faaliyetler nedeniyle temsil ve merasim harcaması yapıldığı tespit edildi.

‘TAVANSIZ’ ÖDEME

Denetimlerde birtakım üniversitelerde, üniversite tıp fakültesi hastanesi idare şurası kararı ile Sıhhat Bakanlığı’nın belirlediği fiyatın üzerinde fiyat belirlendiği, kelam konusu sıhhat hizmetlerinden elde edilen gelirin danışmanlık hizmeti olarak kıymetlendirilmesi sonucunda öğretim üyelerine rastgele bir tavan uygulanmaksızın ek ödeme olarak dağıtıldığı tespit edildi.

Yükseköğretim Kalite Kurulu üyelerinin, dış kıymetlendirme programı çerçevesinde bulundukları periyottaki konaklama, ulaşım ve yolluk masraflarının üniversite bütçelerinden karşılandığı tespit edildi.

KAFAYA NAZARAN TAHSİS

Belediye ve vilayet özel yönetimlerinin taşınmazlarının tahsis süreçlerinde kusurlu uygulamalar bulundu. Örneğin Meclis kararı olmaksızın taşınmaz tahsis edildiği, taşınmazların 25 yılı geçecek biçimde ya da süresiz tahsis edildiği, Meclis kararı ile tahsisi kaldırılan yerlerin kullanımına devam edildiği belirlendi.

BİLGİLER AÇIKLANMADI

Faaliyet Genel Kıymetlendirme Raporu’na nazaran, toplam 443 kamu yönetiminin faaliyet raporu değerlendirildi. Ortaya çıkan sonuçlar şöyle:

2 kamu yönetimi faaliyet raporunu hazırlamadı. 4 kamu yönetimi faaliyet raporunu yayınlamadı. 72 yönetim ise, faaliyet raporunu vaktinde yayınlamadı. 126 kamu yönetimi yönetmelikte öngörülen tüm başlıklarla ilgili bilgileri içerecek formda rapor hazırlamadı. 36 kamu yönetimi kullanılan kaynaklar hakkında bilgi vermedi. 254 kamu yönetimi faaliyet raporunda temel mali tablolara ve bu tablolara ait açıklamalara yer vermedi. 41 yönetim yardım yapılan birlik, kurum ve kuruluşlara ait bilgileri açıklamadı. Tüm varlık ve yükümlülüklerini açıklamayan kamu yönetimi sayısı ise 121.

HESAP VERİLMİYOR

Buna nazaran kamu yönetimlerinin yaklaşık yüzde 58’i faaliyet raporunda temel mali tablolara ve bu tablolara ait açıklamalara yer vermedi. Yaklaşık yüzde 27’si de varlık ve yükümlülüklerinin tamamını açıklamadı. Sayıştay, “Bu durum, faaliyet raporlarıyla amaçlanan mali bilgiye yönelik kamuya hesap verme sorumluluğunun tam olarak yerine getirilmesini engellemektedir. Faaliyet raporlarının stratejik idare süreci ve hesap verebilirliğe temel olacak bir nitelik taşıyabilmesi için bu raporların kurumların mali tablolarını içermesi ve kurumların tüm varlık ve yükümlülüklerini açıklaması gerekmektedir” tenkidinde bulundu.

Rapora nazaran, 64 yönetim bütçe maksat ve gerçekleşmelerini açıklamadı. 275 yönetim, bütçe amaç ve gerçekleşmeleri ortasında meydana gelen sapmaların nedenleri hakkında açıklama yapmadı. 92 yönetim özel ödenek, dış proje kredisi yahut bağış ve yardım üzere kaynakları göstermedi. Bütçe gayelerini, ödenek cetvelleri ile dengeli göstermeyen kamu yönetimi sayısı 54. Yıl sonu ödeneklerini hakikat kaydetmeyen kamu yönetimi sayısı 19.

GERÇEĞİ YANSITMIYOR

Ödenek artış, eksiliş ve aktarmalarını mevzuata uygun olarak yapmayan yönetim sayısı 19. Bütçe gerçekleşmeleri gerçeği yansıtmayan kamu yönetimi sayısı 19.

787.4 MİLYAR LİRA BORÇ

Bu ortada Genel Uygunluk Bildirimi Raporu’na nazaran, 2024’te kur farkı hariç verilen garanti fiyatı 105.2 milyar lira oldu. 2025 yılına devreden Hazine garantili borç fiyatı da 787.4 milyar lira olarak gerçekleşti.