Pergamon’da yeni keşif: 1400 yıllık bronz kazan
İzmir’in Bergama ilçesindeki tarih öncesi devirlerden Osmanlı’ya uzanan çok katmanlı yapısıyla Anadolu’nun güçlü geçmişini yansıtan Bergama (Pergamon) Antik Kenti‘nde süren hafriyat çalışmalarında, ‘Mozaikli Ev’ olarak isimlendirilen yapı kompleksinin taş avlusundaki havuzda Roma devrine ilişkin olduğu bedellendirilen bronz kazan bulundu. Onarım ve paklık süreçleri tamamlanan, orjinal pozisyonunda ve bozulmamış halde bulunan kazanın önümüzdeki günlerde Bergama Müzesi’nde sergileneceği bildirildi. Hafriyat Lideri Prof. Dr. Yusuf Sezgin, “Bronz personelliği Anadolu’da binlerce yıldır süregelen bir gelenek. Bizim burada bulduğumuz kazan da bu geleneğin yaklaşık 1400 yıl öncesine ilişkin bir örneği. Personellik ve teknik, neredeyse birebir günümüzle aynı” dedi.
Kazıya ait bilgi veren Bergama Koordinatör Kazı Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Yusuf Sezgin, “2024 yılının eylül ayından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı adına ‘Geleceğe Miras’ projesi kapsamında buradaki çalışmalara başladık. Bulunduğumuz yer bizim ‘Mozaikli Alan’ dediğimiz bir yer. Bergama Antik Kenti’nin, ‘Kızıl Avlu’ olarak isimlendirilen yapılarından bir adedinin 350 metre yakınında yer alıyor. Bir kompleks formunda bulunan yapının taş avlusu ve etrafında çok sayıda da yer bulunuyor. Bu yerlerin yeri ise mozaiklerle kaplanmış. Bu da bize, burasının çok kıymetli bir yapı olduğunu, periyodun önde gelen yöneticilerinden birisine ya da Hıristiyanlık devrinde çok değerli bir din adamıyla bağlı bir yapı kompleksi olduğunu düşündürüyor” dedi.
Antik devirde bronzun değerli ve bedelli bir gereç olduğuna dikkat çeken Hafriyat Lideri Prof. Dr. Sezgin, “Buradaki özel buluntulardan bir tanesi, bu taş avlunun çabucak ardında yer alan bir havuz. Yüzme havuzu üzere değil, bilhassa yağmur sularının ya da kaynak sularının toplandığı bir havuz. Bu su, kullanım emelli olarak burada biriktiriliyor. Enteresan olan ise bu havuz ve tüm bina, muhtemelen milattan sonra 7’nci yüzyılda, tahminen de Arap akınları periyodunda terk edilmiş. Yani yapı doğal nedenlerle yıkıma uğramış ve bir daha kullanılmamış. Bu terk edilişin akabinde yapı enkaz halinde kalmış. İşte bu enkazın içinde, epeyce yeterli korunmuş bir bronz kazan bulduk” diye konuştu.
‘KAZAN, PERİYODUN GÜNDELİK ÖMRÜ HAKKINDA DİREKT BİLGİ VERİYOR’
Kazı Lideri Prof. Dr. Sezgin, “Antik periyotta bilhassa bu cins yapılarda bronz, değerli bir materyaldi. Gündelik hayatta en yaygın olarak kullanılan gereçler pişmiş toprak, yani seramik eserlerdir. Lakin bronz, değerli ve bedelli bir malzemedir. Bu nedenle daha özel alanlarda, özel gayelerle kullanılmıştır. Burada ele geçen bronz kazan, yerinde yepyeni pozisyonunda, olduğu üzere ele geçti. Yani antik periyotta kullanılmış, terk edilmiş ve bir daha dokunulmamış. Bizim tarafımızdan gün yüzüne çıkarıldı. Bu çok kıymetli, zira yapının son kullanım evresindeki malzemeleri bize olduğu üzere gösteriyor. Bu da o periyodun kültürel anlayışı, kullanım biçimi ve gündelik ömrü hakkında direkt bilgi veriyor” tabirlerini kullandı.
‘İŞÇİLİĞİ BUGÜNLE BİREBİR AYNI’
Kazanla ilgili teknik bilgilere de değinen Prof. Dr. Sezgin, şöyle devam etti: “Kazanın bir öbür özelliği ise muhtemelen havuzdan su alıp taşımak hedefiyle kullanılmış olması. Çabucak havuzun ardında bir mutfak yapısı var; tahminen oraya su taşımak için de kullanılmış olabilir. Elbette kesin olarak bilmiyoruz lakin bağlamından bu manası çıkarıyoruz. Teknik açıdan baktığımızda, bu kazan çekiçleme tekniğiyle yapılmış. Günümüzde de gibisi teknikler bilhassa Diyarbakır ve Şanlıurfa üzere yerlerde klasik olarak uygulanıyor. Bronz personelliği Anadolu’da binlerce yıldır süregelen bir gelenek. Bizim burada bulduğumuz kazan da bu geleneğin yaklaşık 1400 yıl öncesine ilişkin bir örneği. Personellik ve teknik, neredeyse birebir günümüzle tıpkı.”
