Milyonlarca kişinin uzak kaldığı kültürel mirasa erişim için yeni bir uygulama: Müzeler ‘herkes için’

Dünya genelinde 2.5 milyar, Türkiye’de ise 20 milyondan fazla kişi müzelere erişimde çeşitli pürüzlerle karşılaşıyor. Bu devasa kültürel dışlanma sıkıntısına teknoloji ve topluluk gücüyle tahlil bulmayı hedefleyen “MusePaths” isimli dijital platform, eylül ayında herkesin kullanımına açılmaya hazırlanıyor. Bongo Arka Project öncülüğünde, TED Üniversitesi, Ostim Teknik Üniversitesi ve Wikimedia Türkiye üzere güçlü ortaklarla geliştirilen proje, müzeleri “herkes için” erişilebilir kılmayı vaat ediyor.

Günümüzde müzeler, yılda yüz milyonlarca ziyaretçi ağırlasa da bu kitlenin değerli bir kısmı sunulan bilgi ve tecrübeden eşit biçimde faydalanamıyor. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15’i bir tıp engellilikle yaşıyor ve bu bireylerin kültürel yaşama iştiraki önemli oranda kısıtlanıyor. Sorun sırf fizikî pürüzlerle de hudutlu değil, dilsel, duyusal, bilişsel ve sosyoekonomik farklılıklar da milyonlarca insan için görünmez duvarlar örüyor.

MusePaths uygulaması da bu yapısal sorunu çözmek için yola çıkıyor. Maksat müzeleri sadece eser sergilenen statik yerler olmaktan çıkarıp birlikte öğrenilen, geliştirilen ve yaşayan yapılara dönüştürmek.

‘BİLGİNİN KAPSAYICILIĞI’

Projenin ve Bongo Arka Project’in kurucusu Çiğdem Aslantaş’a nazaran alandaki temel sorun, kapsayıcılığın ekseriyetle yalnızca fizikî erişimle (rampa, asansör vb.) sonlandırılması. Aslantaş, “Oysa müzeler kamusal bilgi merkezleri, değerli eğitim ve tecrübe alanlarıdır. Asıl sorun, fizikî düzenlemelerden çok bilginin kapsayıcılığının göz gerisi edilmesidir” diyor.

Aslantaş, MusePaths’in bu mevzuda sunduğu üç evreyi şöyle açıklıyor: “Birinci kademe ‘ulaşılabilirlik’. Yani fizikî erişimden dijital içeriklere, işaret lisanından Braille kaynaklara kadar her kanaldan bilgiye erişimi mümkün kılmak İkinci kademe ‘anlaşılabilirlik’. Sunulan bilginin farklı yaş kümeleri, eğitim seviyeleri ve gereksinimlere nazaran sadeleştirilerek anlaşılır kılınması. Üçüncüsü ise ‘katılımcılık’. Ziyaretçiyi pasif bir alıcı olmaktan çıkarıp bilgiyi dönüştürebilen ve tekrar üretebilen etkin bir iştirakçi haline getirmek…

GÜVENİLİRLİK SAĞLAMA

Platformun en ayırt edici özelliklerinden biri, güvenilirliğini ve sürdürülebilirliğini sağlama sistemi MusePaths, statik bir bilgi tabanı olmak yerine, daima güncellenen kolektif bir bilgi ağı olarak tasarlanmış.

Gelişmeleri takip etmek ve bu topluluğun bir modülü olmak için projenin toplumsal medya hesapları (@musepaths) takip edilebilir.

ÇOK PAYDAŞLI

MUSEPATHS’IN ardında güçlü ve çok paydaşlı bir yapı var. Projenin hazırlık aşaması, Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı dayanağıyla başlamış. Bu süreçte 14 sivil toplum kuruluşunun katkısıyla kapsamlı bir müze erişilebilirlik rehberi hazırlanmış. Projenin platforma dönüşmesi ise Borusan Sürdürülebilir Yarar Programı’nın takviyesiyle mümkün olmuş. Çiğdem Aslantaş, “Borusan takviyesi, başlangıçta 100 olan araştırma kapsamımızı 400 müzeye çıkarmamızı ve hazırladığımız rehberi dijital bir ölçüm aracına dönüştürmemizi sağladı. Bu sayede proje, müzelerin kendi dönüşüm süreçlerini başlatabileceği bir yapıya kavuştu” diyerek dayanağın kritik rolünü vurguluyor. Projenin akademik ayağında ise TED Üniversitesi ve Wikimedia Türkiye, 400 müze üzerine kapsamlı bir data araştırması yürütürken platformun yazılım altyapısı Ostim Teknik Üniversitesi’nden bir takım tarafından geliştirilmiş