Japonya’da yalnızlık endüstrisi: Kiralık büyükanne hizmeti
Modern dünyanın getirdiği süratli hayat usulü, bilhassa büyük kentlerde bireyleri yalnızlığa mahkûm ederken Japonya bu yalnızlıkla başa çıkmak için hayli sıra dışı lakin bir o kadar da duygusal bir tahlil geliştirdi: “Kiralanabilir büyükanne” hizmetleri.
Bu hizmetlerde, yaşlı ancak hayat dolu bayanlar saatlik ya da günlük fiyat karşılığında torun sevgisi arayan bireylere şefkat, ilgi ve nasihat sunuyor. Kimisi yalnızca birlikte yemek pişiriyor, kimisi gençlere örgü öğretiyor, kimisi de sessizce yanında oturup sıkıntı dinliyor. Japon toplumunun temel direklerinden olan aile bağları zayıflarken, büyükanne figürüne duyulan hasret, bu sıra dışı kesimin ortaya çıkmasına neden olmuş durumda.
“OBAACHAN” KİRALAMANIN GERİSİNDEKİ PSİKOLOJİ
Japonca’da “obaachan” sözü, yalnızca “büyükanne” manasına gelmez; şefkatin, bilgeliğin, şartsız sevginin simgesidir. Ailesinden uzak yaşayan, küçük yaşta ailesini kaybeden ya da hayatında bu cinsten bir sevgiyle hiç tanışmamış olan birçok insan için “kiralık büyükanne”, bir çeşit duygusal terapi haline gelmiş durumda.
Bu hizmete başvuranlar yalnızca çocuklar değil. Genç yetişkinler, annesiz büyümüş bireyler, yaşlıların yanında olmaya gereksinimi olan orta yaşlılar bile bu hizmetten faydalanabiliyor. Hatta birtakım beşerler yalnızca bir “biri bana ‘yemek yedin mi?’ diye sorsun” diye başvuruyor.
SEKTÖRLEŞEN SEVGİ: İNSAN KİRALAMA ENDÜSTRİSİ
Japonya’da insan kiralama dalı epeyce gelişmiş bir alan. “Aile üyeleri”, “sevgili”, “arkadaş”, “eşlikçi”, hatta “özür dilemek için birini kiralama” üzere hizmetler uzun müddettir varlığını sürdürüyor. Fakat son yıllarda “kiralık büyükanne” hizmeti, duygusal gereksinimin en saf haliyle ticarileşmesi olarak görülüyor.
Bu hizmeti sağlayan şirketler, “büyükanne” adaylarını itinayla seçiyor. Sevgi dolu, sabırlı, kültürel kıymetleri taşıyan ve hayat deneyimini aktarabilecek bayanlar tercih ediliyor. Hizmet müddeti boyunca büyükanneler torunlarıyla vakit geçiriyor, kimi vakit el işi yapıyor, bazen dışarıda birlikte yürüyüşe çıkıyor.
TARTIŞMALAR DA VAR: GERÇEK Mİ, TÜKETİM Mİ?
Bu cins hizmetler, Japon toplumundaki yalnızlık krizine tahlil sunduğu kadar, duygusal gereksinimlerin metalaştırılması nedeniyle eleştiriliyor da. Kimi sosyologlar, duygusal bağların bu kadar kolay kolay “kiralanabilir” hale gelmesinin uzun vadede toplumu daha da izole edebileceğine dikkat çekiyor. Lakin savunuculara nazaran bu, duygusal olarak izole bireyler için hayat kurtarıcı bir seçenek olabilir.
