İsrail-Suriye arasında “normalleşme” süreci: Şara ile Netanyahu bir araya gelecek mi?
İsrail’in Kan 11 kanalından askeri analist Roi Sharon’ın haberine nazaran, Şam idaresi, süreksiz önder Ahmed el-Şara ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında BM Genel Kurulu sırasında gerçekleşebilecek muhtemel bir görüşmeye kapıyı büsbütün kapatmadı.
Sharon’ın argümanına nazaran, Suriye’nin temel şartı İsrail’in güney Suriye’den çekilmesi. Buna rağmen, işgal altındaki Golan Dorukları şimdilik müzakere gündeminde değil.
İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Tzachi Hanegbi, İsrail Hayom gazetesine yaptığı açıklamada, Şam idaresi ile günlük direkt temas kurduklarını ve bu temasın hem siyasi hem güvenlik alanında olduğunu belirtti.
Hanegbi, bu süreci şahsen yürüttüğünü ve maksadın “normalleşme potansiyelini değerlendirmek” olduğunu vurguladı.
Knesset’te kapalı kapılar gerisinde yapılan Dışişleri ve Savunma Kurulu toplantısında Hanegbi, İsrail’in tampon bölgeden çekilme ihtimali hakkında şunları söyledi:
“Normalleşme olursa bunu kıymetlendiririz. Fakat Hermon Dağı’ndan çekilmeyiz.”
EL-ŞARA SESSİZ
Suriye süreksiz hükümetinin başındaki Ahmed el-Şara, geçmişte “Ebu Muhammed el-Culani” ismiyle bilinen ve Tahrir el-Şam’ın (HTŞ) liderliğini yapan isim olarak, İsrail’e karşı sert telaffuzlarıyla tanınıyordu.
Filistin davasına güçlü takviye verdiğini açıklayan el-Şara, daha evvel İsrail ile her türlü temas ve müzakereye açıkça karşı çıkmıştı.
Ancak son günlerde İsrail basınında çıkan ve Şam’ın Netanyahu ile görüşmeye açık olduğu istikametindeki argümanlara rastgele bir reaksiyon vermemesi, dikkat alımlı bir sessizlik olarak bedellendiriliyor.
Öte yandan, Suriye kaynaklarına nazaran Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın yakın vakitte Şam’a bir ziyaret gerçekleştirmesi bekleniyor. Bu görüşme, Şam’ın Arap dünyasında yine pozisyonlanma eforunun bir kesimi olarak görülüyor.
“BARIŞ GÖRÜŞMELERİ PERDE GERİSİNDE SÜRAT KAZANDI”
İsrail merkezli N12 kanalına konuşan Suriye kaynakları, İsrail ile Suriye ortasında barış görüşmelerinin perde gerisinde sürat kazandığını, tarafların yıl sonuna kadar bir mutabakat yeri oluşturabileceğini belirtti.
Görüşmelere dair birinci etabın, 1974 tarihli ateşkes çizgisine dayanan bir güvenlik ve askeri muahede olacağı bildirildi. Golan Dorukları konusu ise şimdilik rafa kaldırıldı.
el-Şara’nın, ABD Başkanı Donald Trump ve ABD’nin Suriye özel temsilcisi Tom Barrack ile direkt görüşmeler yaptığı belirtildi. Kaynaklara nazaran el-Şara, İsrail’le barış için “olağanüstü bir açıklık” sergiliyor.
Ancak bu sürecin bölgesel mutabakat ve Amerikan teminatları olmadan mümkün olmayacağını vurgulayan Şam, sürecin denetimli ve kademeli ilerlemesi gerektiğini tabir ediyor.
ŞAM’IN OLAĞANLAŞMA KURALLAR NELER?
LBCI televizyonuna konuşan Suriyeli kaynaklar, İsrail’le olağanlaşmanın koşullarını şöyle sıraladı:
- el-Şara liderliğindeki yeni Suriye idaresinin tanınması
- İsrail’in, Beşar Esad sonrası ele geçirdiği tüm bölgelerden çekilmesi
- Suriye topraklarına yönelik İsrail hücumlarının sona ermesi
- Suriye’nin güneyinde güvenlik düzenlemeleri yapılması (özellikle Golan ve Ürdün hududu yakınlarında)
- ABD’nin barışa garanti vermesi, Suriye üzerindeki yaptırımların kaldırılması ve tekrar inşa için takviye sağlaması
Bu taleplere karşılık, Şam idaresi İsrail’in Golan üzerindeki egemenliğini tanımayı değerlendirmeye hazır olduğunu bildirdi.
GOLAN DORUKLARI KONUSU ASKIDA
Görüşmelerde Golan Tepeleri’nin statüsü konusunun şimdi çözülmediği, taraflar ortasında bir “geçici belirsizlik” süreci işletileceği kaydediliyor. Golan’ın askerden arındırılmış bir bölge olarak kalabileceği ve statünün gelecekte ele alınacağı belirtiliyor.
Trump’ın süreci şahsen yönettiği ve hem İsrail hem Suriye’ye önemli baskı yaptığı söz ediliyor. Trump’ın, el-Şara’yı cihatçı radikal kümelerle çabada sağlam bir ortak olarak gördüğü ve bu nedenle İsrail’e “bu fırsatı kaçırmayın” bildirisi verdiği bildirildi.
Suriye tarafı, İsrail’in kamuoyuna diğer bildiriler verdiğini, lakin perde gerisinde el-Şara idaresiyle direkt temasta olduğunu belirtiyor. Şam’a nazaran bu temaslar aylar evvel başlamış ve artık “ileri aşamaya” gelmiş durumda.
