İsrail, nükleer santralin bulunduğu kenti vurdu
İran devletine yakın medya kuruluşları, Buşehr kentinde şiddetli patlamaların duyulduğunu aktardı. Fars Haber Ajansı, kentte iki farklı noktanın amaç alındığını belirtti; lakin nükleer santralin vurulup vurulmadığına dair bilgi verilmedi.
Buşehr, İran’ın şu anda çalışan tek nükleer güç santraline mesken sahipliği yapıyor. Kent, Basra Körfezi kıyısında yer alıyor ve bölgedeki birçok Körfez ülkesinin başkentlerine epeyce yakın pozisyonda bulunuyor.
UAEA UYARMIŞTI
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Lideri Rafael Grossi, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Buşehr nükleer santraline direkt bir atağın, yüzlerce kilometrelik alanda “çok yüksek seviyede radyoaktif yayılmaya” yol açabileceği ikazında bulunmuştu.
Öte yandan İran’ın merkezindeki Yezd kentinde, İsrail tarafından iki askerî alanın gaye alındığı açıklandı. Devlete bağlı Mehr Haber Ajansı’na nazaran, ataklar İran İhtilal Muhafızları Ordusu’na (IRGC) ilişkin tesisleri amaç aldı.
Son bir haftadır hem ABD hem de İsrail, İran’ın çeşitli nükleer ve askerî noktalarına yönelik kapsamlı hava atakları düzenliyor.
BUŞEHR NÜKLEER SANTRALİ
Buşehr Nükleer Santrali, İran’ın güneyinde, Tahran’a yaklaşık bin 200 kilometre aralıkta, Buşehr kentinin 17 km güneydoğusunda, Haliyleh ve Bandargeh balıkçı köyleri ortasında Basra Körfezi kıyısında yer almaktadır.
Santralin temeli 1975 yılında Alman firmaları tarafından atıldı. Lakin 1979’daki İran İslam İhtilali sonrası inşaat durduruldu. Akabinde gelen İran-Irak Savaşı sırasında tesis tekrar tekrar bombalandı ve ağır hasar aldı.
1995 yılında İran, Rusya Atom Enerjisi Bakanlığı ile yeni bir mutabakat imzaladı. Ana yüklenici olarak Atomstroyexport belirlendi. Lakin hem teknik hem de finansal zorluklar, ayrıyeten Batı’dan gelen siyasi baskılar nedeniyle çalışmalar tekrar tekrar aksadı. 2007’de projeye bütçe artırımı sağlandı. İran, maliyet artışlarını karşılamayı taahhüt etti. Birebir yıl nükleer yakıt teslimatı başladı.
Santral, Eylül 2011’de ulusal elektrik şebekesine güç vermeye başladı. Açılış törenine Rusya Enerji Bakanı Sergey Şmatko ve Rosatom Lideri Sergey Kiriyenko da katıldı.
Buşehr, Ortadoğu’da kurulan birinci sivil maksatlı nükleer güç santrali olma özelliğini taşıyor. Bölgedeki öbür ülkelerde daha evvel sadece araştırma reaktörleri bulunuyordu (Irak: 2, İsrail: 2, Suriye: 1, İran: 3).
Ağustos 2013’te Rosatom, tesisin operasyonel denetimini İranlı yetkililere devretmek üzere mutabakat imzaladı. 23 Eylül 2013’te tam operasyonel denetim İran’a geçti.
Kasım 2014’te İran ve Rusya, Buşehr alanında iki yeni reaktör inşası için muahede imzaladı. Ayrıyeten diğer bölgelerde kurulması planlanan altı reaktör için de opsiyon mutabakatı yapıldı. Yeni reaktörlerin inşaatı Mart 2017’de başladı.
