İran, NPT’den çekilmeyi tartışıyor

İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Siyaset Komitesi Sözcüsü İbrahim Rızai, bugün Meclis’te yapılan oturumda, BM yaptırımlarını geri getirecek sistemin işletilmesi ihtimalinin sonuçlarının ele alındığını bildirdi.

Rızai, “Komisyon üyelerinin çoğunluğu, tetik düzeneğinin aktifleştirilmesi durumunda hükümetin NPT’den çekilmesini gerektirecek bir yasa tasarısının hazırlanarak parlamentoya sunulmasını önerdi. Bu tasarı, Ulusal Güvenlik ve Dış Siyaset Komitesi’nde görüşüldü. Taslağı hazırlanıyor ve üzerinde çalışılacak” dedi.

İran ile BM Güvenlik Kurulunun 5 daimi üyesi ve Almanya ortasında 14 Temmuz 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerinin sonlandırıldığı mutabakat imzalanmıştı. ABD, 2018’de mutabakattan tek taraflı çekilmiş ve İran’a yaptırımları geri getirmişti. İran, Avrupa ülkelerinden ABD’nin yaptırımlarını telafi edecek tedbirler almasını istemiş lakin Avrupalılar ABD’nin aksiyonuna karşı çıksa da bu mevzuda adım atamamıştı.

İran, bunun üzerine 1 yıl sonra mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve yüksek seviyeli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti.

E3 olarak isimlendirilen nükleer mutabakatın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya ise ABD’nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer mutabakatta yer verilen ve “snapback” olarak isimlendirilen, İran’a muahedeyi ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yine getirme imkanına sahip maddeyi işletme tehdidinde bulunuyor. Sistemin hayata geçirilme müddeti 18 Ekim’de sona eriyor.

Diğer yandan, İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya, 25 Temmuz’da İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bu mevzuda bir ortaya gelmişti. Taraflar, görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalmıştı.

İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970’ten beri üye oldukları NPT’yi gözden geçireceklerini duyurmuştu.