İnsanlık suçu ve derin anlamsızlık…

Evet, yaklaşık çeyrek yüzyıl boyunca şenliğin rotasını çizen ve vazifesi gelecek yıl son bulacak olan Alberto Barbera, seçkileri bu yaz başında açıkladıktan sonra, heyecanını gizleyemeyen titrek bir sesle uyarmıştı: “Hind Rajab’ın Sesi”, şenlikte izleyiciyi en derinden etkileyecek sinema olacak sanıyorum.

Bu yanlışsız öngörünün isabeti gerisinde, son derece hassas, dehşetli bir savaş gerçeği yatıyor. Yadsınamaz bir insanlık kabahatinin izlerini sürerken; trajik bir yaşanmışlığı makyajlamadan (tersine his sömürüsü yapmamaya itina göstererek) hepimize yine dolu dolu yaşatmayı başaran; sorumluluk şuuru ve hassas hümanist boyutuyla tesir gücü artmış, son derece kıymetli, farklı bir sinema yapıtıyla karşı karşıyayız.

“Dinledim, ağladım ve yazdım” diyen Tunuslu bayan direktör Kaouther Ben Hania (1977) Venedik ve Cannes şenliklerinin yabancısı değil. Çoğunlukla gerçek olaylardan yola çıkarak çektiği, çoklukla toplumsal korkulardaki içeren sinemaları ve satirik lisanıyla tanınan Ben Hania, bu kere içeriğiyle çarpıcı, yeniliğiyle son derece kıymetli, yalın kurgusuyla da örnek bir çalışma imzalıyor.

KAYITLARDAKİ SES

Sinema eğitimini Paris’te yapan Ben Hania’nın kayıtlardan dinlediği ses, 24 Ocak 2024 günü öğle saatlerinde, Gazze Kızılay Acil Servisi görevlileriyle saatler uzunluğu konuşan, İsrail askerleri tarafından delik deşik edilen araba içinde öldürülen altı akrabasının cesetleri ortasında canlı kalabilen tek kişi olan, beş buçuk yaşındaki Hind Rajab’ın kayda geçen gerçek sesidir. Sinemanın bel kemiğini oluşturan bu ses, yıllardır süren savaş dehşetinin, su yüzüne çıkabilen örneklerinden biridir yalnızca. Kurtarılmayı bekleyen küçük kızın, kendi sözcükleriyle tabir ettiği vahşet, acil servis vazifelilerinin, bu cehennem ortamında her gün yaşadıkları çaresizliğin dayanılmaz yükünü de gözler önüne sermektedir. Müsait bir ambulans, kızın mahsur kaldığı araca yalnızca sekiz dakikalık bir uzaklıktadır fakat, askerlerin gayesi olmaması için, o bölgede acımasız bir savaş sürdüren İsrail ordusunun onay vereceği inançlı bir yoldan gidebilmek için müsaade almak zorundadır. Kızılhaç örgütünün aracılığıyla istenir müsaade. Bir dizi arbedeye sahne olan tansiyonlu müzakereler sonunda yeşil ışık yakıldığında akşam olmuştur bile. Fakat, çabucak yola çıkan ambulans, bu kelamım ona inançlı yolda bile bombalanarak havaya uçurulur. Hind Rajab, mahsur kaldığı araba içinde, ailesinin yedinci kurbanı olarak can verir. Geriye kalan, saatler uzunluğu süren kayıtlardaki sesidir.

SANSÜR HER YERDE

Ambulansın ve arabanın içindeki cesetlere fakat beş gün sonra, İsrail ordusu o bölgeden çekildikten sonra ulaşılabilir. Hind Rajab’ın cansız vücudun bulunduğu arabanın üzerinde 355 kurşun izi saptanır.

İsrail ordusunun, olayın toplumsal medyaya ve basına yansımasından sonra başlattığı soruşturma, bugün hâlâ sonuçlanmıştır.

Kaouther Ben Hania, propaganda yapmak, manipülasyona girişmek üzere berbat niyetli yaklaşımların bol olduğu bir devirde, sorumlu, dürüst bir yaklaşım sergiliyor. Kanıtlanmış gerçekleri sunuyor izleyicisine. Buna karşın, her alanda ayrımcılığın arttığı, ötekileştirmenin metodik olarak kullanıldığı birçok ülkede, hatta Avrupa ülkesinde bile gösterilemeyeceğini ileri sürenler var. Örneğin Bulgar bir üretimci, ülkesinin devlet siyasetinin temelde Amerika ve İsrail yanlısı olduğu için, Gazze konusunda kimsenin ses çıkaramadığını söylüyor. Bir Alman eleştirmen, Fransa’da üyesi olduğu mesleksel kuruluşun sitesine yazdığı yazıda yer alan, Gazze soykırımından kelam ettiği paragrafın sansürlendiğini ekliyor. Ülkemizde ise durum daha da karmaşık değil mi?

Kimin eli kimin cebinde aşikâr değil.

Evet, Gazze gerçekleri olağan ki çok cepheli. 7 Ekim 2023’te, Hamas’ın giriştiği İsrail saldırısı da fecî bir insanlık hatası. Lakin, bu tıp bahislerde, eksi ile eksinin çarpılması, matematikteki üzere artı olmuyor; aksine, birbirine eklenerek daha büyük eksiler doğuruyor!

Öncelikle, propaganda yapmaktan, palavra söylemekten kaçınmak gerekmekte. Örneğin, 7 Ekim saldırısından sonra, İsrail hükümetinin gerçekleştirdiği bir belgesel sinema, Fransa’da bütün milletvekillerine izletilmişti. “Hind Rajab’ın Sesi” de dinletilebilmeli!

Film, bilhassa İsrail ve ABD parlamentolarında, kesinlikle izlenebilmeli.

Gerçekleri karşı tarafta yaşayanların, bizim üzere düşünmeyenlerin, farklı cephelerde konum alanların seslerine de kulak vermek, giderek yaşamsal bir gereklilik değil mi?

Bu karmaşık dünya gerçekleri önünde, Franz Kafka ile Albert Camus’yü anmadan edemeyeceğim yeniden.

Gelin müsaade verin de bu derece isyan ettirici acı gerçeğin gerisinde sırıtan ağır anlamsızlığın derin kuyularına düşmekten kurtulup, bir tutam düş kuralım: Cumartesi gecesi verilecek olan “Altın Aslan” (zenginliği ve mutlak gücü temsil etmiyor mu zati bu simge?) ikiye bölünmüş: François Ozon’un “Yabancı”sıyla, Kaouther Ben Hania’nın “Hind Rajab’ın Sesi” ortasında kardeş hissesi yapılmış!…

Alkışlar sabaha kadar dinmemiş. Tüm savaşlarda öldürülenler, mezarlarından çıkmışlar, Venedik Festivali’nin kırmızı halılarına yanlışsız, yavaş yavaş yürüyorlar.