İktidarın tasarruf genelgeleri kâğıt üzerinde kaldı, Türkiye makam aracında rekor sayılara ulaştı: Avrupa’yı solladık!

Türkiye’de ekonomik kriz derinleşirken kamuda lüks araç kullanımı arttı. Resmi bilgilere göre kamuya ilişkin araç sayısı 2021’de 111 bin 122 iken 2023’te 116 bin 904’e yükseldi. 2025 itibarıyla bu sayı 130 bin düzeyine dayandı. Türkiye’nin makam araçları ekonomik büyüklüğü kendisinden çok daha fazla olan Avrupa ülkelerinin birkaç katına ulaşmış durumda. Almanya’da 9 bin, Fransa’da 8 bin, Japonya’da 10 bin, İtalya’da ise yaklaşık 29 bin makam aracı bulunuyor.

SATIŞ YERİNE ALIM

Hükümetin tasarruf genelgeleri kâğıt üzerinde kalırken makam araç filosu daima genişledi. 2024’ün birinci altı ayında araç satışından sırf 5 milyon TL gelir sağlanırken birebir dönemde yeni araç alımları için 161 milyon TL harcandı. Böylece satılan araçların sayısı alınanların yanında sembolik düzeyde kaldı.

LÜKS VE MASRAF YÜKÜ

Her makam aracı yalnızca alım maliyetiyle değil akaryakıt, bakım, sigorta ve şoför masraflarıyla de bütçeye ağır yük getiriyor. 2012-2022 devrinde makam araçları için 46.1 milyar TL alım, 24.8 milyar TL kiralama harcaması yapıldı. Sırf 2023’ün birinci üç ayında araç kiralamaları için harcanan meblağ yaklaşık 1.9 milyar TL oldu.

Türkiye’de kullanılan üst segment ortalama bir makam aracının deposu 73 litre akaryakıt alıyor. Güncel yakıt fiyatlarıyla bu depo bir seferde yaklaşık 3 bin 765 TL’ye doluyor. 130 bin makam aracının deposunun sırf bir kere doldurulması bile toplamda 489 milyon 450 bin TL’ye denk geliyor. Üstelik bu araçların sıradan araçlara kıyasla daha sık ve uzun aralıklarda kullanıldığı düşünüldüğünde, yıllık yakıt sarfiyatının çok daha yüksek boyutlara ulaştığı öngörülüyor.

Avrupa ülkeleri yıllardır makam araç sayılarını azaltıyor. Fransa, 2010’da 80 bin olan makam araç sayısını 65 bine düşürdü. İngiltere’de bakanların çoğu parlamentoya kendi araçlarıyla ya da bisikletle gidiyor. Devletin makam aracı havuzu ise sadece birkaç araçtan oluşuyor. Almanya’da bakanlar dışında makam aracı kullanımı yok denecek kadar az.

HALK KEMER SIKIYOR

Enflasyon ve hayat pahalılığı nedeniyle yurttaş her gün kemer sıkmak zorunda bırakılırken devletin üst kademelerinde lüks araç saltanatı devam ediyor. Avrupa’da prestiji, şeffaflık ve halkla birebir hayat şartlarını paylaşmak belirlerken, Türkiye’de yüzlerce araçlık konvoylar kamu kaynaklarının nasıl harcandığını bir defa daha gözler önüne seriyor. Bilhassa 2000’li yılların ortalarından itibaren kamu araç filosu büyüme gösterdi ve “İtibardan tasarruf olmaz” söylemiyle makam araçlarına ayrılan kaynaklarda kısıntı yapılmadı. Her düzeyde yönetici için lüks araç ve şoför tahsis edilmesi, hatta küçük ilçelerin belediye başkanlarına bile üst segment makam araçları alınması kamuoyunda israf tenkitlerine yol açtı.

AİLE BAKANINA 32 MİLYONLUK ARAÇ

TBMM’deki bütçe görüşmelerinde bakanların büyük kısmı, kendilerine tahsis edilen Togg araçlar yerine yine Mercedes marka makam araçlarıyla gitmeyi tercih etti. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş da seçim öncesi bindiği yerli araba Togg’dan vazgeçip 32.6 milyon TL değerindeki Mercedes marka makam aracına geçiş yaptı. Fakat lüks araç tercihine gelen yansılar üzerine Göktaş, vakit zaman Togg aracını kullanmayı da sürdürüyor. Öte yandan bakanlığın sisteminde düzenli yardım alan 14 milyon 148 bin fakir bulunuyor. Göktaş’ın makam aracının bedeli, bu bireylere yapılan aylık yardım ölçüsüyle 6 bin 50 fakirin hissesine denk geliyor.