İktidar, madencilerin grevini ‘milli güvenlik’ gerekçesiyle erteledi: İşçi hakkını arayamadı

İktidar, Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına rağmen bir defa daha grev erteleme kararı aldı. Yaklaşık 600 bin emekçiyi kapsayan kamu mukavelesinde birinci grev daha başlamadan beklenildiği üzere 60 gün mühletle ertelendi. Erteleme kararı “milli güvenlik” münasebetine dayandırıldı. Meğer AYM, bunun anayasaya muhalif olduğuna dikkat çekmişti. Tekrar greve çıkılamadığı için erteleme kararı aslında “yasaklama” manasına da geliyor.

Kamu kontratında mutabakat sağlanamadığı için Türkiye Maden-İş Sendikası bugün Eti Maden işyerlerinde greve başlama kararı almıştı. Fakat Cumhurbaşkanı Recep Tayyiy Erdoğan’ın kararıyla, grev kararı “milli güvenliği bozucu nitelikte” görüldüğü gerekçesiyle 60 gün mühletle erteledi. Grev ertelenen yerler Eti Maden Genel Müdürlüğü merkez teşkilatı, Bigadiç, Kırka, Emet Bor İşletme Müdürlükleri oldu. Yarın da Zonguldak’taki maden çalışanları greve çıkmaya hazırlanıyordu. Lakin bu grevin de tekrar tıpkı münasebet ile ertelenmesi bekleniyor. Mukavele 600 bin emekçiyi kapsadığı için önümüzdeki günlerde gerisi gerisine başka işyerleri için de grev günleri gelecek. Bu grevlerin de tekrar peş peşe yayınlanacak kararlarla ertelenmesi bekleniyor.

‘YASAK’ DEMEK

Erteleme kararı ise aslında “grevin yasaklanması” manasına geliyor. Yasaya nazaran, erteleme ile birlikte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ya da görevlendireceği bir kişi arabulucu olarak uyuşmazlığın tahlili için çalışacak. Bu müddet içinde taraflar ortalarında anlaşarak uyuşmazlığı özel hakeme de götürebilecek. 60 gün sonunda muahede sağlanamazsa, 6 gün içinde taraflardan birinin başvurusu üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulu’nca çözülmek durumunda. Aksi halde emekçi sendikasının yetkisi düşüyor. Yani erteleme kararı verildikten sonra o işyerinde artık greve çıkılamıyor. Ayrıyeten hakemin verdiği kararlar da kesin nitelik taşıyor.

201 BİN İŞÇİ

Prof. Dr. Aziz Çelik’in yaptığı araştırmaya nazaran, AKP periyodunda tam 22 grev erteleme kararı yayınlandı. Grevi ertelenen-yasaklanan emekçi sayısı ise 201 bin. Prof. Çelik, grev ertelemenin yasak manasına geldiğini, zira erteleme müddetinin bitiminde grevin başlayamadığına dikkat çekti.

AYM KARARLARINA AYKIRI

AYM, 2015 yılındaki Kristal-İş Sendikası’nın grevinin “milli güvenlik” gerekçesiyle ertelenmesini, anayasaya muhalif bulmuştu. Birleşik Metal-İş’in grevinin ertelenmesinde de tıpkı karar yinelenmişti. Türkiye Barolar Birliği Lideri Erinç Sağkan, “Neredeyse her alanda AYM kararlarının hiçe sayılmasıyla karşılaşıyoruz. AYM, 2015 tarihli Kristal-İş kararında, grev ertelemelerinde ulusal güvenlik münasebetinin hiçbir somut desteğe bağlanmadan kullanılamayacağını açıkça belirtmişti. AYM, tıpkı tespiti Birleşik Metal-İş kararında da yineledi. Lakin o günden bu yana 14 grev daha, yeniden soyut bir biçimde ‘milli güvenliğin bozulduğu’ münasebeti öne sürülerek ve hiçbir somut açıklama getirmeden ertelendi. Bu uygulama açıkça anayasanın 51. hususunda teminat altına alınan sendika hakkını ihlal etmektedir” dedi.

‘HAKLARIMIZI KULLANACAĞIZ’

Grevi ertelenen Türkiye Maden-İş Sendikası ise, “Emeklerimizi ve bizi yok sayanlar, en demokratik hakkımız olan grev hakkımı da elimizden alıyor” yansısını gösterdi. Sendika, emeklerinin, haklarının ve alın terlerinin bir defa daha hiçe sayıldığı bir kararla karşı karşıya olduklarını vurguladı. Sendikadan yapılan açıklamada, “Alınan grev erteleme kararı, anayasa ile teminat altına alınmış grev hakkımızın fiilen gasp edilmesidir. Bu karar, madenlerde canı değerine çalışan, yerin metrelerce altında ekmeğini kazanmaya çalışan binlerce personelin sesini kısmaya yönelik kabul edilemez bir adımdır” denildi.

‘HAKKIMIZ GASP EDİLDİ’

Grev hakkının, demokrasinin ve sendikal çabanın vazgeçilmez bir kesimi olduğuna işaret edilen açıklamada, şöyle devam edildi:

“Simdi bu hakkımız da gasp ediliyor. Bu erteleme kararı, sendikal hak ve özgürlüklere vurulmuş bir darbe olmanın yanı sıra, biz madencilerin sabrını zorlayan, bizi büsbütün yok sayan, geleceğe dair umutlarımızı bitiren bir tavırdır. Türkiye Maden Personelleri Sendikası olarak, bu haksız ve hukuksuz karara karşı sessiz kalmayacağımızı, çabamızı sonuna kadar sürdüreceğimizi tüm kamuoyuna ilan ediyoruz. Tüm tüzel merciler nezdinde yasal gayretimizi başlatacak, anayasal haklarımızın gasp edilmesine asla müsaade vermeyeceğiz. Madencilerin yaşadığı zorlukları, taleplerimizi ve bu erteleme kararının vahim sonuçlarını kamuoyuna anlatmaya devam edeceğiz. Tüm sivil toplum kuruluşlarını, emek örgütlerini ve hassas vatandaşlarımızı sesimize kulak vermeye davet ediyoruz. Bu yasağın, bizi sindiremeyeceğini ve haklı taleplerimizden vazgeçiremeyeceğini bir sefer daha vurguluyoruz. Emek düşmanı bu tavır karşısında, Türkiye Maden Personelleri Sendikası olarak her türlü yasal ve demokratik hakkımızı kullanarak çabamızı büyüteceğiz.”

BAKANDAN SKANDAL SAVUNMA

Bu ortada verdiği teklif, hükümet tarafından geri çekilen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın yazılı açıklaması dikkat çekti. Işıkhan, 18 Temmuz’da verdiği birinci 6 ay için yüzde 24, ikinci 6 ay için “gerçekleşen enflasyon” oranındaki teklifin farklı noktalara çekildiğini savundu. Işıkhan, “İkinci 6 ay için temmuz-aralık aylarındaki enflasyon teklif edildi” dedi. Teklifin, ikinci 6 ayın (temmuz-aralık dönemi) gerçekleşen enflasyonu işaret edilerek hazırlandığını savundu. Halbuki toplu mukavelelerde “gerçekleşen enflasyon” tabiri evvelki 6 ayı kapsıyor. Bakanın lisana getirdiği bu yılın temmuz-aralık periyodu enflasyonu ise “gerçekleşen” değil, “hedeflenen” enflasyon manasına geliyor. Ayrıa Türk-İş’in dağıttığı ve altında bakanın imzasının olduğunu belirttiği evrakta de bu yılın ikinci 6 ayı için “gerçekleşen enflasyon” tabiri yer alıyor.

KULİSLERDE KONUŞULANLAR

Sendika kulislerinde, enflasyona nazaran verilecek zam konusunda Çalışma Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı ortasında uyuşmazlık yaşandığı konuşuluyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın gerçekleşen değil “hedeflenen enflasyona” nazaran hareket ettiğine işaret ediliyor. Kontratın “gerçekleşen enflasyona” nazaran imza etabına geldiği sırada da birinci olarak masayı Maliye bürokratlarının terkettiklerine dikkat çekiliyor.

Bu ortada Türkiye Maden-İş Sendikası’nın 25 Temmuz’da üyelerine yaptığı bir duyuru da dikkat çekti. Duyuruda, “Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay ile Cumhurbaşkanımızın varmış olduğu mutabakat metninden geri adım atılmaması” tabiri yer aldı. Kulislerde, Türk-İş ile Cumhurbaşkanı’nın görüşmesinde muahedeye varılan “gerçekleşen enflasyon” konusunun sonradan Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın devreye girmesi ile bozulmuş olabileceği yorumları da yapılıyor.