Gözler ABD’ye çevrildi: Erdoğan ve Trump’ın masasında neler var?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Trump ile, ikinci başkanlık periyodundaki ikinci yüz yüze görüşmesini bugün gerçekleştirecek. Beyaz Saray’da yapılacak görüşmede Trump, gündemin, büyük ölçekli Boeing satışı, F-16 mutabakatı ve F-35 müzakereleri olduğunu söylemişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise Trump ile başta ticaret, yatırım ve savunma endüstrisi olmak üzere birçok mevzuyu ele alacaklarını kaydetmişti.
F-35 VE F-16’LAR MASADA
Türkiye’nin görüşmeden en büyük beklentilerinden biri F-35 programına geri dönüş yolunun açılması. 2017’de Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi aldığı gerekçesiyle ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Gayret Yasası’na (CAATSA) tabi kılınan Türkiye, üreticilerinden biri olduğu 5. jenerasyon savaş uçağı F-35’in programından çıkarılmıştı. Bunun akabinde ise modernize edilmiş F-16’larla ilgilenilmişti. Türkiye 40 adet F-16 Blok 70 alımı için ABD’ye birinci kademede 1,4 milyar dolar ödeme yapmıştı.
Trump ile yapılacak görüşmede ek F-16 siparişlerinin verileceği öne sürülüyor. Ancak öteki yandan, F-35’te basamak katedilirse, geçmişte verilen F-16 siparişlerinin F-35’e çevrilme ihtimalinden kelam ediliyor. F-35 sıkıntısının çözülmesi ise kolay görünmüyor. ABD’nin Ankara Büyükelçisi Tom Barrack’ın, Türkiye’ye F-35 tedarikine yönelik olumlu açıklamaları bulunsa da, ABD Dışişleri, bu hususta bir tavır değişikliği olmadığını kaydetmişti.
Uzmanlarca, S-400’ler Türkiye’de hayli Türkiye’ye F-35’lerin verilmeyeceği değerlendirmesi yapılıyor. Trump’ın görüşmeyi duyurduğu iletisinde F-16’dan ‘anlaşma’, F-35’ten ‘görüşme’ olarak bahsetmesi de bu konuyla ilişkilendiriliyor. F-35’lere sahip olan İsrail ve Yunanistan’ın da Türkiye’nin bu uçağı envanterine katmasını istemediği biliniyor. İki başkanın bu bahiste ilerleme sağlayıp sağlayamayacağı merak konusu.
BOEİNG YOLCU UÇAKLARI ALINACAK
Görüşmenin resmi bir başka gündem hususu de Boeing yolcu uçağı satışı. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, “Erdoğan, Trump’la görüşme koşuluyla ABD’den 300 Boeing uçağı alma kelamı verdi” demişti. Türk Hava Yolları (THY) Yönetim Kurulu Lideri Ahmet Bolat ise Ekonomim gazetesinden Vahap Munyar’a, Boeing alımlarının uzun müddettir gündemlerinde olduğunu, ABD ile 250 Boeing uçağı için muahede imzalanabileceğini söyledi. Erdoğan’ın Boeing için Trump ile masaya otururken Varlık Fonu Başkanı unvanı da akla geliyor. Çünkü THY’nin yüzde 49,12’si Türkiye Varlık Fonu’na ilişkin ve bu fonun başkanı Recep Tayyip Erdoğan.
SURİYE VE GAZZE’NİN GÖRÜŞÜLMESİ BEKLENİYOR
İki başkanın iletilerinde yer almasa da, görüşmede Suriye ve Gazze’nin de masaya yatırılmasına kesin gözüyle bakılıyor. Türkiye, PKK irtibatlı Suriye Demokratik Güçleri’nin 10 Mart mutabakatına uyarak bir an evvel silahlarını bırakmasını ve Suriye ordusuna katılmasını istiyor. ABD’nin bu mevzudaki tutumu ise çok net değil. Tom Barrack, Trump’ın Suriye Özel Temsilcisi olarak atanması sonrası, ‘Tek devlet tek ordu’dan ‘Suriye’de federasyon değil fakat bir tık altı olabilir’e kadar farklı uçlarda açıklamalar yapmıştı. Uzmanlarca ‘Suriye’de ABD’nin istediği olacak’ görüşü lisana getirilirken Trump ile Erdoğan’ın bu hususta ‘pazarlık’ yapma ihtimali üzerinde duruluyor. Gazze ise uzlaşmanın daha güç olduğu bir mevzu. ABD’nin İsrail yanlısı tavrında yakın vadede bir değişiklik beklenmiyor.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ İDDİASI
Öte yandan görüşme öncesi Sözcü gazetesi Washington temsilcisi Serdar Cebe dikkat cazip bir argüman ortaya attı. Cebe, ABD’nin gözünün havacılık, savunma ve uzay endüstrisi ve biyomedikal üzere alanlarda kullanılan ender toprak elementlerinin keşfedildiği Eskişehir’in Beylikova ilçesinde olduğunu öne sürdü. Cebe, ABD’nin bu sayede Çin’e bağımlı mineral tedarik zincirlerinden kurtulma planı yaptığını söylerken, muhalefet bu olasılığa reaksiyon gösterdi. Gözler artık iki önderin görüşmesine çevrildi.
