Google Kahramanmaraş depremlerinde 10 milyon kişiye uyarı gönderemediğini kabul etti

Google 6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş sarsıntılarında erken ikaz sisteminin yanlışsız çalışmadığını ve insanlara gerekli ihtarların yapılamadığını açıkladı.

Google’ın algoritmaları hakikat çalışsaydı, zelzelelerin merkez üslerine 157 kilometre çapında yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi en önemli ikaz düzeyi olan “harekete geç” uyarısı alarak, sarsıntı başlamadan önce tedbir almak için 35 saniyeye kadar vakit bulabilecekti.

Fakat 7,8’lik birinci zelzelede bu uyarı sırf 469 kişinin telefonuna gönderildi.

Google, 500 bin civarı bireye ise hafif sarsıntılar için hazırlanan daha düşük bir uyarı gönderildiğini belirtti.

Teknoloji devi, daha önce zelzele uyarı sisteminin “iyi çalıştığını” açıklamıştı.

Google’ın ihtar sistemi Türkiye’deki akıllı telefonların yüzde 70’inden daha fazlasını çalıştıran Android işletim sisteminde bulunuyor.

Depremlerde 55 binden fazla kişi ölmüş, 100 binden fazla kişi de yaralanmıştı.

İlk sarsıntıda hayatını kaybeden pek çok kişi, sarsıntıya uyurken yakalanmıştı ve erken ikaz almaları, binaları terk etmelerine yahut önlem almalarına imkan sağlayabilirdi.

Bunun gerçekleşmemesinin nedeni, Google’ın erken ikaz sisteminin zelzelenin büyüklüğünü yanlış hesaplaması oldu.

Bir Google sözcüsü “Her zelzelede öğrendiklerimizle bu sistemi geliştirmeye devam ediyoruz” dedi.

NASIL ÇALIŞIYOR?

Google’ın Android Zelzele Erken İhtar Sistemi, çok sayıda cep telefonunun sarsılmasından bir zelzele olduğunu tespit edebiliyor.

Deprem dalgaları kara üzerinde görece yavaş ilerlediği için Google, sarsıntılar sarsıntının merkez üssünden uzak yerlere ulaşmadan önce oradaki kişilerin telefonlarına bildirimler gönderebiliyor.

Google’ın en önemli zelzele ikazının ismi “Harekete Geç”. Bu uyarı, telefonların uyku modunu devre dışı bırakıp gürültülü bir uyarı sesi çıkarıyor ve telefonun bütün ekranında büyük bir uyarı beliriyor.

Kahramanmaraş’taki sarsıntılarda cep telefonlarına gönderilmesi gereken uyarı buydu.

Daha hafif sarsıntılarda ise telefonların uyku modunu devre dışı bırakmayan “Dikkatli Ol” uyarısı iletiliyor.

Bu iki ikaz ortasındaki fark, zelzelenin mahallî saatle 04:17’de gerçekleşmiş olması nedeniyle önemliydi.

Depremden sonraki aylarda, bu teknolojinin etkinliğini göstermek için gazeteciler “Harekete Geç” uyarısı alan bireylere ulaşılmaya çalışmış ama bulamamıştı.

Depremden etkilenen kentlerde çok sayıda şahısla görüşmesine karşın bu uyarıyı alan tek bir kişi bile bulamayınca bu durumun haberini yapmıştı.

SİSTEMİN ZAYIF NOKTALARI

Google araştırmacıları, sistemlerindeki kusurun nedenlerini bilimsel mecmua Science’a yazdıkları makalede ayrıntılı bir formda anlattı ve bunun “sarsıntı tespit algoritmasından” kaynaklandığını belirtti.

Algoritma birinci sarsıntının büyüklüğünün 4,5 ile 4,9 olarak hesaplamıştı. Halbuki zelzelenin gerçek büyüklüğü 7,8’di.

İkinci sarsıntının büyüklüğü de olduğundan daha düşük hesaplanmıştı. Bunun sonucunda “Harekete Geç” uyarısını sadece 8 bin 158 telefon, “Dikkatli Ol” ihtarını da 4 milyon telefon almıştı.

Google araştırmacıları zelzelenin akabinde yeniledikleri algoritma ile de bir simülasyon yaptıklarını ve sistemin 10 milyon telefona “Harekete Geç”, 67 milyon kişiye de “Dikkatli Ol” uyarısı verdiğini aktardı.

”HER SARSINTIDA BİREBİR ZORLUKLA GAYRET EDİYOR”

Google, “Her sarsıntı erken ikaz sistemi birebir zorlukla mücadele ediyor: Algoritmaları büyük sarsıntılar için doğru biçimde ayarlamak” tabirlerini kullandı.

Fakat ABD’de mühendislik üzerine uzmanlaşan Colorado School of Mines üniversitesinden Elizabeth Reddy, bu bilginin paylaşılmasının iki yıl sürmesinin kaygı verici olduğunu söyledi:

“Bu kadar uzun sürmesine kızgınım.

“Burada küçük bir sarsıntıdan bahsetmiyoruz. Beşerler hayatlarını kaybetti ve ihtarlar beklediğimiz performansı vermedi.”

Google, bu sistemin ulusal ikaz sistemlerinin yerine geçemeyeceğini vurguluyor.

Bazı bilim insanları ise gereğince test edilmemiş teknolojilere fazla güvenilmesinden endişe duyuyor.

ABD’deki 400’den fazla sismograf verisini takip eden Pacific Northwest Seismic Network’ün (Pasifik Kuzeybatı Sismik Ağı) direktörü Harold Tobin “Bu sistemin nasıl çalıştığı konusunda çok şeffaf olmak kritik öneme sahip” dedi.

Google ise 6 ülkede insanlara uyarılar verdiğini belirtti.