Donun vurduğu üretici kara kara düşünüyor: Tek çözüm ‘afet bölgesi ilanı’
Çiftçiyi vuran don, fiyatları hasebiyle da enflasyonu artıracak. Dondan etkilenen eserlerin kıymetli bir kısmı ihracat eseri. Bu nedenle de ihracatta da düşme bekleniyor. Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Baki Remzi Suiçmez, tek tahlilin kuvvetli don olan yerlerin “afet bölgesi ilan edilmesi” olduğunu söyledi. Çiftçilerin sigorta yaptırmamasının en kıymetli nedeni ise primlerin yüksek olması. Bu ortada tek yıllık eserlerde sigortanın 15 Nisan’dan sonra başlayacağına da vurgu yapılıyor.
ZMO Başkanı Baki Remzi Suiçmez, üreticinin neden sigorta yaptırmadığı konusunda temel sorunun “hasarın düşük gösterilerek, gerçek bedelin ödenmemesi” olduğunu söyledi. Suiçmez, ayrıyeten kesintilerin de badire yarattığına dikkat çekti. Sigorta yaptıranların ziyanlarının belirli bir kısmının ya da tamamının karşılandığına işaret eden Suiçmez, “Asıl sorun ekonomik münasebetlerle sigorta yaptırmayanların yaşadığı ziyan. Onu gidermenin tek yolu da o bölgenin ‘afet bölgesi’ ilan edilmesi” dedi. Suiçmez, bölgenin “afet bölgesi” ilan edilmesi halinde ziyanların karşılandığına vurgu yaptı.
“KUVVETLİ DON”
Bu ortada hangi bölgelerin “afet bölgesi” ilan edileceğinin kıymetli olduğuna işaret eden Suiçmez, şöyle devam etti:
“Don 3’e ayrılıyor. 0 ile eksi 2 derece ortası hafif don. Eksi 2.2 ile eksi 4.4 ortası orta düzey don. Eksi 4.4’ten daha düşük dereceler ise kuvvetli don manasına geliyor. Son yaşanan durumda sıcaklığın eksi 15’e düştüğü durumlar yaşandı. Afet bölgesi ilan edilmesi gereken yerler kuvvetli don yaşanan yerler. Yüzde 80-90 hasarın olduğu yerler. Don daima vardı, daima olacak.”
Suiçmez, yaşanan don olayının iç piyasada fiyatları artıracağına dikkat çekti. Ayrıyeten bu eserlerin ihraç eserleri olduğuna da işaret eden Suiçmez, “İç piyasada fiyatlar çok yükselecek. Dışarıya satılacak eser de bulunamayacak. Pekala üretici seneye ne yapacak ? Yaş zerzevat, meyve de dondan etkilendi” değerlendirmesini yaptı. Suiçmez, son yaşanan don olayında Manisa, Trakya’da üzümde, Malatya, Elazığ’da kayısıda, Niğde, Karaman’da elma, patateste, Çorum’da cevizde, Giresun, Ordu, Sakarya taraflarında fındıkta, Tunceli’de dutta, Konya’da şeker pancarında önemli hasar oluştuğuna dikkat çekti.
“ENFLASYON YÜKSELECEK”
Yaş zerzevat meyvede de sorun yaşandığını lisana getiren Suiçmez, şöyle devam etti:
“Fiyatlar artacak. Enflasyon yükselecek. Fındık, kayısı, elma bunlar bizim ihracat eserlerimiz. İhracat gelirleri düşecek. Tüm bunlar üreticiyi olumsuz etkileyecek. Bu nedenle de kuvvetli don yaşanan yerlerin ‘afet bölgesi’ ilan edilmesi, TARSİM’in gerçek ziyanı gösterecek halde hasar tespiti yapması, çiftçilerin kredi borçlarının silinmesi, ertelenmesi, tekrar üretimde kalmalarını sağlayacak ek takviyelerin verilmesi gerekiyor.”
Suiçmez, önümüzdeki günlerde dolu, sel ziyanlarının, yaz aylarında da kuraklığın gündeme gelebileceğine işaret etti. Tüm bu yaşananların direkt iklime bağlanmaması gerektiğine de vurgu yapan Suiçmez, “Asıl neden bizim tarım siyasetleri. Çiftçinin desteklenmemesi. Düşük alım fiyatları. Düşük takviyeler. 4.9 milyar liraya çıkmış olan çiftçinin takipteki borcu” dedi.
“NEDEN SİGORTA YAPTIRMIYORLAR?”
CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu, dondan en fazla etkilenen yerlerin başında Manisa’nın geldiğine işaret etti. Bilhassa bağlarda yüzde 100’e varan hasar bulunduğunu kaydeden Bakırlıoğlu, şunları söyledi.
“Sahada yaptığımız çalışmalarda özellikle bağcılık ile uğraşan üreticilerimizin TARSİM sigortası konusunda badirelerinin olduğunu gördük. Bu durumun bağlarda sigorta yaptırma oranında düşüşe neden olduğunu gözlemledik. Salihli Ziraat Odası Başkanı Cem Yalvaç’ın beyanına nazaran 2018 yılında Salihli’de bağların yüzde 77’si sigortalı iken bu oran yüzde 50’ye düşmüş. Bu düşüşün en büyük nedeni primlerin dekar başına 10 bin lirayı bulmuş olması ve kesintilerin yüksekliği. Ayrıyeten geçmiş periyotta yaşanan hasar sonrası yapılan ekspertiz raporlarında gerçek hasarın tam olarak tespit edilmiyor olması da üreticiyi sigorta yaptırmaktan uzaklaştıran bir başka etken.”
“15 NİSAN’DAN SONRA!”
Bakırlıoğlu, tek yıllık eserlerde ise asıl sorunun “TARSİM sigortasının 15 Nisan’dan sonra gerçekleşecek hasarları kapsaması” olduğunu vurguladı. Bu durumda birçok üreticinin mağdur olacağına dikkat çeken Bakırlıoğlu, “Bakanlığın bu tarihi daha erkene çekmesi yani 10 Nisan’dan önceye çekmesi gerekiyor” dedi.
“MÜLKİYET SORUNLARI”
Bakırlıoğlu, bir öteki sorunun ise üreticilerin bir kısmının mülkiyet sıkıntıları nedeniyle çiftçi kayıt sistemine (ÇKS) kayıt yaptırmaması olduğunu kaydetti. Bu durumda olan çiftçilerin ÇKS kayıtları olmadığı için TARSİM yaptıramadıklarına işaret eden Bakırlıoğlu, bu mevzuda da adım atılması gerektiğini söyledi.
