‘Dijital bilinç’, ‘dijital canlı’ gibi kavramları duyacağımız yeni bir dönem başlamış durumda: Yapay zekâ hafife alınıyor

Bir konferansta bu hususları anlatırken çok kıymetli bir hocamız “Bunlar sonuçta özel şirketler ve ticari hedeflerle bu şekil söylentiler yayıyor olabilirler” demişti.

Çok hakikat bir tespit. Tahminen Anthropic, OpenAI üzere şirketler değerlemelerini yükseltmek için icat edebilecek kadar süper-zeki, şuurlu yapay zekâlardan bahsediyor olabilirler. Silikon Vadisi’nde görülmemiş bir durum değil bu.

Fakat şirketlerin ve ülkelerin bu alandaki teknolojilere trilyonlarca dolar harcamaları, para kazanabilecekleri çip ihracatlarını kısıtlamaları, birtakım değerli bilim insanlarının bizleri uyarması vs abartılmış bir mevzu için yapılmıyordur diye düşünmekte yarar var.

Örneğin daha evvel de vurguladığım Prof. Geoffrey Hinton, Google’daki bol çıkarlı ve itibarlı işinden 2023’te istifa etti. Bu istifanın tek bir sebebi vardı: Ticari korku duymadan insanlığı gitgide zeki hale gelen yapay zekânın risklerine karşı uyarmak.

Yani yapay zekânın en değerli mimarlarından biri, ömrünün neredeyse 55 yılını bu işe adamış, 2024’te Nobel mükafatı almış biri insanlığı uyarmak için kendi konforundan vazgeçiyorsa, bizler de en azından bu bahse biraz daha açık algıyla yaklaşabilir ve “Acaba düşünmek, icat etmek ve şuur üzere hususlar yalnızca insanlığın mı tekelinde” diye sorgulayabiliriz.

Sanırım en berbat ihtimalle “dijital bilinç”, “dijital canlı” üzere kavramları duyacağımız yeni bir periyot başlamış durumda.

Ama asıl kıymetlisi, tıpkı vaktinde “Dünya, kozmosun merkezidir”in yanlış olduğunu fark ettiğimiz üzere, “İnsan, dünyanın merkezidir”in de yanlış olduğunu farkedeceğimiz günler yaklaşıyor olabilir.

‘YAPAY’ ZEKÂ?

Son vakitlerde yapay zekâdaki “yapay” sözünü sorgulamaya başladım.

Hani yapay çiçek deriz, gerçek çiçeğin plastik, kolay bir taklidi hissiyatı oluşur ya… İşte bu yapay sözü güya ana kavramı küçültüyor ve ucuz bir taklit algısı oluşturuyor.

Yapay zekâ diyerek karşılaştığımız bu yeni teknolojiyi algılarımızda basitleştirdiğimizi, gerçek gücünü şimdi anlayamadığımızı, bir cep telefonu uygulaması ya da konuşan ansiklopedi muamelesi yaptığımızı görüyorum.

Bir an evvel bu algıdan kurtulmamız lazım.

Ama bunun için de evvel şu yapay sözünü daha hakikat bir sözle değiştirerek algılarımızı tazelememiz lazım. Üstün-dijital-zekâ olabilir, ileri-makine-zekâsı olabilir, üniversitedeokuyacağınız-bölümleridikkatli-seçin-zekâ olabilir, ülkece-acilen-hazırlanmamızlazım-zekâ olabilir, ne bileyim işte daha öbür bir tanımlama bulmak lazım…