Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar: Seçimler Moldova’yı böldü
Hatırlayacaksınız Moldova’da 20 Ekim tarihinde cumhurbaşkanı seçimleri yapılmış fakat adayların hiçbirinin kâfi oyu alamaması üzerine seçimler ikinci çeşit için 3 Kasım’a ertelenmişti. Seçimler, asıl olarak Batı yanlısı mevcut cumhurbaşkanı Maya Sandu’yla Rusya yanlısı çizgideki Gagavuz Türkü Aleksandır Stoyamnoglo ortasında geçiyordu.
İlk cinste Sandu yüzde 42 civarında, Stoyanoglo ise yaklaşık yüzde 26 oy almıştı. İkinci çeşit yaklaşırken Sandu Batı yanlısı bölümü, Stoyanoglo ise Rusya’ya yakın kısmı seferber etmeyi başardı. Sonuçta Sandu’yu sevmeyen Avrupa Birliği (AB) yanlısı seçmenlerin bir kısmı da “Rus yanlısı aday gelmesin” diyerek sandık başına gitti. Sandu, Batı yanlısı eğilimlerin güçlü olduğu Moldova’nın merkez bölgelerinde yüksek oy alırken Stoyanoglo da Rus yanlılarının güçlü olduğu kuzey ve güney bölgelerinden oy aldı. Moldova’nın güneyindeki Gagavuz Yeri özerk bölgesi, yüzde 97 oranında Stoyanoglo’na oy verdi.
İkinci çeşit seçimlerde, Sandu’nun yüzde 55, Stoyanoglo’nunsa yüzde 45 civarında oy aldığı açıklandı. Batılı ülkeler, Sandu’yu kutlamaya başladı.
YURTİÇİNDE STOYANOGLO
Ama aslına bakarsak Sandu’nun o denli büyük kutlamalar gerektirecek bir zafer kazandığını söylemek sıkıntı. Zira birincisi, resmi sonuçların da gösterdiği üzere Moldova’da yaşayanların en az yüzde 51’i, oylarını Stoyanoglo’na verdi; Sandu’yu kurtaran, AB ülkelerinde yaşayan ve AB yanlısı çizgiyi savunanların oyları oldu. Birebir durum 20 Ekim’deki birinci çeşit seçimlerde ve tıpkı gün düzenlenen AB referandumunda da görülmüş, sandığa katılanların yalnızca yüzde 50.4’ü (ki bunların ortasında da Avrupa ülkelerinde yaşayanlar vardı), AB üyeliğine “Evet” demişti. Bu tablo, resmi sonuçlara nazaran bile Moldovada yaşayanların ne Sandu’yu ne de onun AB siyasetini uygun bulduğunu gösteriyor. Batılı ülkelerin bilhassa Rusya-Ukrayna savaşının başlamasından bu yana Moldova’ya odaklanmasına, burada Batılı sivil toplum örgütlerinin kamuoyu yaratma mevzusuyla yakından ilgilenmesine rağmen sonuç bu.
İkincisi, Stoyanoglo’nu destekleyen ana muhalefetteki Moldova Sosyalist Partisi, sonuçları tanımadığını açıkladı ve seçimlerin gerçek galibinin Stoyanoglo olduğunu söyledi. Sosyalistler, iktidarın seçimlere hileler karıştırdığını, bilhassa Avrupa ülkelerindeki kimi oylamalarda şaibelerin olduğunu söylüyor. Böylece seçimler, Moldova’nın yakın tarihindeki en şaibeli seçimler olarak tarihe geçti.
MECLİS SEÇİMLERİ BEKLENİYOR
Üçüncüsü, Moldova’da asıl yetkiler, cumhurbaşkanında değil, parlamentoda. Parlamento seçimleri de 2025’in birinci yarısında. Rusya’nın da asıl gücünü, bu seçimlere sakladığı söyleniyor. Şayet muhalif partiler kazanırsa Sandu’nun ikinci devir cumhurbaşkanlığı hayli problemli geçecek. Dolayısyla bu seçimler, Moldova toplumunun da nasıl kutuplaştığını gözler önüne serdi. Umalım ki bu kutuplaşma, daha büyük krizlere dönüşmesin.
denizberktay@yahoo.com
