Çokeşli geçmişin genetik izleri: Çocuklarda DNA çeşitlenmesi üzerine inceleme

İşte bu problem ABD’de günün konusu. TV’ler, blok muharrirleri DNA çeşitlenmesine takılmış durumda. Şimdi tam bir bilimsel tabana oturmasa da New York kafelerinde 3 masanın ikisi bunu konuşuyor.

İlk bakışta akla gelen soru şu: İnsan vücudu, bilhassa de bayan vücudu, geçmiş münasebetlerin bir tıp “biyolojik arşivini” mi taşıyor? Bilim insanları bu soruya temkinli yaklaşıyor. Lakin birtakım araştırmalar, bayan bedeninin sperm hücrelerinden makul genetik gereçleri emebileceği ve bunların vakitle bedende kalıcı izler bırakabileceğini ileri sürüyor. “Mikrokimerizm” ismi verilen bu olgu, bir bireyin bedeninde öbür bir bireye ilişkin hücrelerin bulunması durumu olarak tanımlanıyor. Bu hücreler bağışıklık sisteminden kaçabilir, hatta uzun yıllar varlıklarını sürdürebilir.

Kendi müşahedelerim, klinik çalışmalara teğe bir tanıklığım olmamakla birlikte, bilhassa genetik danışmanlık alanında çalışan kimi uzmanlarla yaptığım görüşmelere dayanıyor. Onlara nazaran, kimi hadiselerde çocuklarda beklenmeyen genetik çeşitlilikler gözlemlenmiş durumda. Örneğin, resmi olarak baba olmayan bireylere ilişkin birtakım DNA işaretlerinin çocuğun genetik haritasında bulunması, genetik transfer süreçlerini tekrar düşünmeyi zarurî kılıyor. Fakat bu tıp örneklerin çok sonlu sayıda ve şimdi istatistiki olarak genelleştirilemeyecek kadar az olduğunu belirtmek gerekir.

Bu mevzuda bir belgeselde, çok eşli geçmişi olan bir bayanın, evlendikten yıllar sonra dünyaya gelen çocuğunun genetik incelemesinde, resmi babaya ve anneye ilişkin olmayan birtakım DNA dizilerinin bulunduğu da aktarılıyor. Birinci başta şaşkınlıkla karşılanan bu durum, bayanın daha evvel farklı partnerlerle yaşadığı alakalarla ilişkilendirildi. Bilimsel olarak net bir sonuca ulaşılmasa da, olay araştırmacılar için yeni soruların kapısını araladı: ”İnsan vücudu neyi, ne kadar mühletle hatırlar ve bu hatırlayış, sırf zihinsel değil, genetik seviyede de mümkün mü?”

MİKROKİMERİZM NEDİR?

Mikrokimerizm, bir bireyin bedeninde kendisine ilişkin olmayan, öbür bir bireyden kaynaklanan küçük sayıdaki genetik olarak farklı hücrelerin bulunmasıdır. Çoklukla fetomaternal hücre transferi sonucunda ortaya çıkar; yani anne ve fetüs ortasında gerçekleşen hücre alışverişinin kalıcı etkileridir.