Çin’den Suriye’ye sert mesaj: ‘Uygur savaşçılar ordudan çıkarılsın’
Suriye Dışişleri Bakanı, Çin’in Şam Büyükelçisi ile bir ortaya gelerek bölgesel ve milletlerarası gelişmelerin yanı sıra iki ülke münasebetlerinin güçlendirilmesini görüştü.
Suriye devlet ajansı SANA’ya nazaran taraflar, işbirliğini artırma konusunda kararlılık bildirisi verdi. Fakat görüşmenin perde gerisinde, Çin’in Suriye ordusuna katılan Uygur militanlarla ilgili güvenlik tasaları öne çıktı.
Çin’in Sincan bölgesinde yaşayan, Türk kökenli Müslüman azınlık Uygurların bir kısmı, Pekin tarafından “ayrılıkçı” ve “radikal” olarak tanımlanıyor. Suriye’de özellikle Turkistan İslam Partisi (TIP) üzere kümelere mensup Uygur militanlar, uzun müddettir alanda faal.
Son periyotta bu militanların yeni Suriye ordusuna entegre edilmesi, Çin’de alarm yarattı. Pekin idaresi, Şam’dan bu savaşçıların ordudan çıkarılmasını ve ülkenin Uygurlar için bir üs haline gelmemesini talep ediyor.
Al-Monitor’un aktardığına nazaran, Uygur militanlar 2024 sonunda Beşar Esad rejiminin devrilmesinde ve yeni idarenin güvenliğinin sağlanmasında kritik rol oynadı. Bu nedenle onları büsbütün dışlamak, Suriye hükümeti için askeri istikrarları ve siyasi istikrarı sarsabilecek bir adım olarak görülüyor.
Uzmanlar, tarafların hâlâ ortak taban aradığını, karşılıklı odunların ne olacağının netleşmediğini belirtiyor.
YATIRIM KOZU MASADA
Savaş sonrası Suriye’nin tekrar inşasının maliyetinin 250 ila 400 milyar dolar ortasında olduğu varsayım ediliyor. Mart ayında Avrupa Birliği’nin düzenlediği bağış kampanyasında 6,3 milyar dolar toplandı.
Şam idaresi ayrıyeten Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve İtalya ile toplam 14 milyar dolarlık yatırım muahedesine imza attı. Ürdün’ün ABD ve Suriye’yi bir ortaya getirecek üçlü toplantısı da planlanıyor.
Ancak Çin, bu yatırım yarışına şimdi büyük ölçekli iştirak göstermedi. Pekin, Uygur militanlar probleminde güvenlik garantileri sağlanmadan devlet dayanaklı yatırımlara sıcak bakmıyor. Habere nazaran, şimdilik Çin yatırımları, özel dal teşebbüsleriyle sonlu kalıyor.
Çin’in devasa finansal gücü ve altyapı yatırımlarındaki deneyimi, Suriye’nin tekrar inşası için değerli bir fırsat olarak görülüyor.
Ancak Pekin, güvenlik kaygıları giderilmeden alana inmeyeceğini net biçimde ortaya koyuyor. Şam idaresi ise hem askeri dengeyi hem de ekonomik kazanımları koruyacak bir formül arayışında.
