CHP’den iktidara ‘Kanal İstanbul’ tepkisi: ‘Sermaye gruplarına hizmet ediyor!’
CHP Tekirdağ Milletvekili Cem Avşar, “Kanal İstanbul ÇED olumlu kararına itiraz Danıştay’da” başlıklı haberi Meclis gündemine taşıdı.
Avşar, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesi verdi.
Kanal İstanbul’un kurum görüşlerine, bilimsel ve teknik tahlillere ve uzman raporlarına karşın inadına yapılmak istendiğini, Boğaz güvenliği yerine haksız kar ve barındırdığı risklerle gündemde olduğunu belirten Avşar, projeyle su kaynaklarının tehdit altına gireceği, zelzele açısından jeolojik riskler taşıdığı, tarım ve etrafa karşı tehdit oluşturduğu, kent planları ve yargı süreçlerini hiçe sayıldığı, emsal artışları ve plan değişiklikleri ile haksız çıkar elde edildiği ve büyük güvenlik riskleri de taşıdığını söz etti.
Avşar, bununla birlikte İstanbul’un yeni 2 milyon nüfusu kaldıramayacağını, kanalın 698 m’lik eniyle tıpkı güvenlik riskini taşıdığını, kamusal faydadan çok, belli sermaye kümelerine hizmet ettiğini, Sazlıdere Barajı’nın içme suyu kaynağı olmaktan çıkarıldığını, Terkos Gölü’nün risk altında olduğunu, tatlı yer altı su rezervlerinin bozulacağını, tarım ve orman yerlerinin yok olacağını, Etraf Nizamı Planı’nın keyfe acı değiştirildiğini ve yargı süreçleri ile eksper raporlarının yok sayıldığını belirtti.
“KANAL İSTANBUL, BÜYÜK TELAŞLARA YOL AÇTI”
Avşar, Kanal İstanbul projesinin ülkenin iktisadı, endüstrisi, turizmi, kültürü, sanatı, bilimi ve diplomasisiyle en büyük ve en gelişmiş kenti İstanbul için; gündeme geldiği 2011 yılından bu yana kamuoyunda en çok tartışılan, teknik, bilimsel, güvenlik, çevresel ve ekonomik taraflarıyla büyük tasalara yol açan bir proje olduğunu belirtti.
“BOĞAZ GÜVENLİĞİ YERİNE HAKSIZ YARARLA GÜNDEMDE”
Bu projenin sırf Boğaz’daki gemi trafiğini azaltmak savıyla değil; tıpkı vakitte etrafında oluşturulacak yeni kent planları, imar düzenlemeleri, altyapı yatırımları ve bunlara bağlı haksız kar beklentileri ile de gündemdeki yerini koruduğunu belirten Avşar, kelam konusu projenin tarım alanları, su havzaları ve doğal sit alanları üzerindeki tesirinin önlenmesi ve ilgili alanların korunması konusunda hangi önlemlerin alındığı konusunun da bilinmeyen olduğunu söz etti.
“KANAL, İSTANBUL’A TEHDİTTİR”
Avşar, “Projeyle, güzergahta bulunan İstanbul’un su kaynaklarının tehdit altına gireceği, sarsıntı riski açısından jeolojik olarak uygun olmadığı, tarım ve etrafa karşı tehdit oluşturduğu, kent planları ve yargı süreçlerinin hiçe sayıldığı, emsal artışları ve plan değişiklikleri ile haksız kar elde edildiği ve bununla birlikte büyük güvenlik riskleri de taşıdığı belirtilmektedir” görüşünü lisana getirdi.
Mevcut durumda projenin yalnızca bir ulaşım yahut güvenlik projesi olmadığını belirten Avşar, İstanbul’un doğal varlıklarını, etrafını, su kaynaklarını ve tarım yerlerinin yok olma tehlikesi taşıdığını, ÇED raporunda da anlaşıldığı üzere projenin hayata geçmesi durumunda Karadeniz, Karadeniz’e akan ırmaklar ve Azak Deniz’inde oluşacak su düzeyinin azalmasının ülkemiz için hayati bir risk taşıyacağını, yeni kent için planlanan nüfusun başlangıçta tabir edilen 500 bin kişinin çok üzerinde olacağını, planlanan tesislerin kapasitesinin 2 milyonluk bir muadil nüfusa işaret ettiğini belirtti.
“KANAL, 698 METRELİK ENİYLE BİREBİR GÜVENLİK RİSKİNİ TAŞIMIYOR MU?”
Proje münasebeti olarak Boğaz’daki gemi trafiği ve kaza riskinin öne sürüldüğünü kaydeden Avşar, lakin en dar yeri 698 metre olan kanal açıldığında İstanbul Boğazı etrafında yaşayanlar için öne sürülen risklerin, kat ve kat fazlasının kanal açıldığında etrafındaki yerleşim alanları için de geçerli olacağını söz etti.
“KAMUSAL FAYDADAN ÇOK, BELLİ SERMAYE KÜMELERİNE HİZMET EDİYOR”
Avşar, bilhassa ‘özel proje alanları’ ismiyle genişletilen bölgelere tanınan ayrıcalıklar, yoğunluk ve emsal artışları, inşaat alanı transferi üzere imkanların projenin kamu faydasından çok belli sermaye kümelerinin çıkarına hizmet ettiğini ve TOKİ eliyle yürütülen on binlerce konutluk inşaatın, tüzel süreçler devam ederken ve planlar mahkemelerce iptal edilirken dahi İstanbul’un kritik su havzaları, meraları ve tarım yerleri üzerinde sürat kesmeden devam ettiğini belirtti.
“SAZLIDERE BARAJI NEDEN İÇME SUYU KAYNAĞI OLMAKTAN ÇIKARILDI”
Kanal İstanbul projesinin yıkıcı sonuçlarından bir başkasının de İstanbul’a yılda ortalama 55 milyon m3 su sağlayan, kentin toplam su depolama kapasitesinin kıymetli bir kısmını oluşturan Sazlıdere Barajı’nın proje nedeniyle büsbütün ortadan kaldırılacağını söz eden Avşar, “Ayrıca baraj, İSKİ’nin kullanım hakkı ve yasal muhafaza statüsü bulunmasına karşın, Cumhurbaşkanlığı kararıyla içme suyu kaynağı olmaktan çıkarılmıştır.”
“TERKOS GÖLÜ RİSK ALTINDA”
Avşar, öbür kıymetli bir su kaynağı olan Terkos Gölü’nün de risk altında olduğunu, kanal hafriyatının, gölün doğu havzasından beslenmesini engelleyeceğini, gölden kanala hakikat su kaçaklarına neden olabileceğini ve gölün su kalitesini bozacağını belirtti. Avşar, “Terkos kumulları ve tarihi kumul ağaçlandırmasının ziyan görmesi, gölün içme suyu özelliğini tehlikeye atacaktır” dedi.
“TATLI YER ALTI SU REZERVLERİ BOZULACAK”
Avşar, proje güzergahının, İstanbul’un stratejik yeraltı suyu rezervlerinin bulunduğu alanları da içerdiğini, kanal hafriyatının, yeraltı su akışını bozacağını, tatlı yeraltı su rezervlerinin tuzlanmasına ve kalitesinin bozulmasına yol açacağını tabir etti.
“TARIM VE ORMAN YERLER DE YOK OLACAK”
Kanal projesinin ekolojik istikrara ve ziraî alanlara vereceği ziyanlara da değinen Avşar, şunları kaydetti:
“Aynı vakitte İstanbul’un besin teminatı ve ekolojik istikrarı için hayati değere sahip tarım ve orman yerlerini de yok etmektedir. Binlerce hektar verimli tarım ve mera toprağı, beton yığınlarına dönüşme tehlikesiyle karşı karşıyadır. İstanbul’un nefes borusu olan Kuzey Ormanları’nın değerli bir kısmı, kanal ve irtibat yolları, yeni yerleşimler ve inşaatlar için açılacak ocaklar nedeniyle geri dönülmez biçimde tahrip edilecektir.”
“ÇEVRE SİSTEMİ PLANI, KEYFE ISTIRAP DEĞİŞTİRİLİYOR”
Avşar, kentin anayasası niteliğindeki 1/100.000 ölçekli Etraf Tertibi Planı’nın tekraren değiştirildiği, alt ölçekli planların daima revize edildiği ve bu durumun projenin plansızlığını ortaya koyduğunu belirtti.
“YARGI SÜREÇLERİ VE EKSPER RAPORLARI YOK SAYILIYOR”
Bunun yanında gerek mahallî idarelerin gerekse ilgili meslek odaların açtığı çok sayıda davada, uzman raporları projenin sakıncalarını net bir formda ortaya koyduğu, yürütmeyi durdurma kararına karşın yeni bir karar ile sürece devam edildiği ve tıpkı biçimde uzman raporlarının da dikkate alınmadığını tabir eden Avşar, Bakan Kurum’a şu soruları yöneltti:
“Kanal İstanbul Projesi kapsamında, şu ana kadar imara açılan toplam alanın yüzölçümü nedir? Kelam konusu yerlerin plan değişikliğiyle imara açılması ve emsal artışlarıyla elde edilen yaklaşık ekonomik kar nedir? Bu kıymet artışından kimlerin faydalanmıştır? Projeyle, İstanbul’un besin güvenliği, su havzaları, mikro iklim istikrarı, zelzele riski, ziraî üretimi, güvenlik ve kent planları üzerindeki muhtemel tesirlerine ait Bakanlığımızca hazırlanmış bir master planınız var mıdır?
Şayet varsa kelam konusu planın hazırlık basamağında hususla ilgili sivil toplum kuruluşları, meslek odaları, üniversiteler ve uzmanlar tarafından hazırlanan türlü raporlar ve tahliller dikkate alınmış mıdır? Proje için öngörülen aktüel toplam yatırım maliyeti ne kadardır? Projenin finansman modeli nedir? Kamu-özel iş birliği modeli uygulanmakta mıdır? Bu kapsamda kaç adet ihale düzenlenmiştir? Bu ihalelerin toplam bedeli ne kadardır ve hangi şirketler tarafından üstlenilmiştir? Ayrıyeten Kanal İstanbul Projesine bugüne kadar merkezi bütçeden ne kadar kaynak ayrılmıştır?”
“İSTANBUL’UN SU ARZINDA BU KAYBIN NASIL TELAFİ EDİLMESİ PLANLANMAKTADIR”
“İstanbul’un riskli yapı stoku, sarsıntıya hazırlık durumu ve acil gereksinimleri dikkate alındığında Proje için ayrılan kelam konusu kamu kaynaklarını ‘ekonomiklik, verimlilik ve etkililik’ prensipleri bağlamında riskli yapıların dönüşümü, ulaşım altyapısının uygunlaştırılması ve mevcut su varlıklarının korunması üzere alanlarda kullanılması konusunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu mevzuda bir çalışma yapmayı düşünüyorsunuz? İstanbul’a yılda ortalama 55 milyon m3 su sağlayan, kentin toplam su depolama kapasitesinin kıymetli bir kısmını oluşturan Sazlıdere Barajı, İSKİ’nin kullanım hakkı ve yasal muhafaza statüsünde olmasına karşın Cumhurbaşkanlığı kararıyla içme suyu kaynağı olmaktan hangi kamusal fayda gözetilerek çıkarılmıştır?
İstanbul’un su arzında bu kaybın nasıl telafi edilmesi planlanmaktadır? Bu konuda bir çalışmanız var mıdır? İmara açılan kelam konusu bölgede planlanan yapıların yüzde kaçı toplumsal konut, yüzde kaçı orta ve üst kümesine hitap eden lüks konutlar ve yapılardan oluşmaktadır? Toplumsal konutların müracaat şartları nelerdir? Bu konuda kamuoyunu bilgilendirecek misiniz? Projenin; kamusal fayda, şehircilik unsurları, tarım ve su havzaları bakımından sakıncalı olduğu gerekçesiyle meslek odaları, STK’lar ve ilgili kamu kurumları tarafından açılan ve mahkemece kıymetli bir kısmının yürütmesinin durdurulması ve planların iptali ile sonuçlanmasına rağmen kararın tanınmayıp yeni bir karar alınarak sürece devam edilmesi hususu tarafınızca nasıl bedellendirilmektedir?”
“UZMANLAR TARAFINDAN HAZIRLANAN RAPORLARLA MUKAYESELİ TAHLİLLERİ YAPILMIŞ MIDIR”
“İstanbul’un mevcut kalabalığından, trafiğinden şikâyet edilirken, köye geri dönüş teşvik edilirken, ziraî üretimin canlanması konuşulurken İstanbul nüfusuna 2 milyonu aşkın yeni nüfus eklenmesini ömür standartları, şehircilik ve idare prensipleri açısından nasıl değerlendiriyorsunuz? Bakanlığınız, Kanal İstanbul Projesi çerçevesinde yapılan imar planı değişikliklerini halkın iştiraki, etraf hakkı ve kamu faydası prensipleriyle ne ölçüde örtüştüğünü savunmaktadır? Bu savunmalar hangi raporlara dayandırılmaktadır?
Şehircilik prensipleri bağlamında mevzuya ait ilgili STK’lar, meslek odaları, üniversiteler ve uzmanlar tarafından hazırlanan raporlarla mukayeseli tahlilleri yapılmış mıdır? Proje münasebeti, olarak ‘Boğaz’daki gemi trafiği ve kaza riski’ öne sürülürken Kanal güzergâhında yeni bir kent kurulması halinde Kanalın en dar yeri olan 698 m de riskli durumlarda çift istikametli geçiş yapılacağı hatta geri çıkabileceği mümkünlüğü dikkate alındığında İstanbul Boğazındaki risklerin, kat ve kat fazlası Kanal için de geçerli olacaktır. Bu güvenlik riskine karşı ne çeşit önlemlerin alınması planlanmaktadır? Bu hususta çalışmanız var mıdır?”
