CHP tarafından ‘iktidarın borazanı” olmakla eleştirilen kurumu yurttaş finanse ediyor: TRT’ye milyarlar aktı

İçerisinde TRT ile ilgili düzenlemelerin de yer aldığı “torba teklif” bugün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. Teklifle, TRT’nin eleştirilen harcamaları, dış üretim işleri ve hizmet alım tarzları yasa yerine yönetmeliğe bırakılıyor. TRT’nin her türlü alım, satım, hizmet, danışmanlık, üretim ve taşıma işleri ile bu bahislere ait ihale süreçleri yönetmelik ile düzenlenecek. Bu ortada TRT’nin kendi şirketlerinden ya da ortak olduğu şirketlerden yapacağı her türlü alım, satım, hizmet, danışmanlık, imal ve taşıma işlerine ait ihale süreçleri de hala mevcutta olduğu üzere Kamu İhale Yasası ve Kamu İhale Mukaveleleri Yasası kararlarına tabi olmayacak. CHP teklife yönelik raporunda, TRT’ye ait bilgilere geniş yer ayırdı. Raporda, Sayıştay ve kurumun faliyet raporlarından derlenen datalarla TRT’ye yönelik şu bilgiler yer aldı:

419.3 MİLYAR

– 2003-2023 periyodunda, TRT’nin 21 yıllık toplam geliri 13 milyar 268 milyon dolar. Bugünkü kurla yaklaşık 510 milyar 454 milyon TL.

– 21 yılda elektrik hissesi ve bandrollerden TRT’ye aktarılan meblağ, 10 milyar 901 milyon dolara yani bugünkü kurla yaklaşık 419 milyar 323 milyon TL’ye ulaşıyor.

– Her bir yurttaş TRT’ye bu devirde yaklaşık 4 bin 900 TL ödedi. 4 kişilik bir ailenin elektriğinden ve bandrolünden TRT için kesilen para 19 bin 580 TL oldu.

– 21 yıllık TRT geliri içinde elektrik faturalarından tahsil edilen ve kuruma aktarılan yasal hisse 4 milyar 877 milyon dolar ile yüzde 36.8’lik yer tutuyor. Bandrol geliri ise 6 milyar 23 milyon dolarla yüzde 45.4’lük hisseye sahip. TRT’nin reklam ve öbür gelirleri ise 2 milyar 889 milyon dolar. Oran olarak da yüzde 16.2.

100 LİRANIN 84 TL’Sİ YURTTAŞTAN

– 21 yılda TRT 100 TL gelirinin 84 TL’sini elektrik hissesi ve bandrollerle yurttaştan aldı. 16 TL’sini reklam ve öbür gelirlerden kazandı.

– TRT’nin 2023’teki toplam 21 milyar 142 milyon TL’lik gelirinin 18 milyar 242 milyon TL’si bandrollerden, 2 milyar 888 milyon TL’si reklam ve öteki gelirlerden oluştu.

– 2022’de 7 milyar 909 milyon TL’lik bandrol gelirinin toplam TRT gelirleri içindeki hissesi yüzde 80.1 iken, 2023’te yüzde 86.3’e çıktı. 2022’de reklam gelirinin toplam gelir içindeki hissesi yüzde 17 iken, 2023’te yüzde 13.7’ye düştü.

– 2023’ten itibaren TRT geliri içinde elektrik faturalarından kesilen hisse tümüyle sıfırlandı. 2003-2015 ortasında TRT’nin toplam geliri içinde elektrik hissesi yüzde 40-50 aralığındaydı. Elektrik hissesinin kaldırılması sonrasında TRT gelirinde bilhassa bandrol hissesi arttı. 2016 yılından itibaren TRT geliri içinde bandrol hissesi yüzde 44.7’den 2023 yılında yüzde 86.3’e kadar yükseldi.

– Kurumun 2023 geliri 2022’ye kıyasla yüzde 1149 artışla 21 milyar 142 milyon TL, 2023 masrafı 2022’ye kıyasla yüzde 90.9 artışla 14 milyar 242 milyon TL olarak gerçekleşti. TRT masraflarının yüzde 54.7’si dışarıdan alınan hizmetlere, yüzde 36.9’u işçi masraflarına ayrıldı.

– TRT’nin 14 milyar 242 milyon TL’lik 2023 yıllık sarfiyatı içinde 7 milyar 365 milyon TL’lik kısım dışarıdan alınan mal ve hizmetlere, programlara harcandı.

– 2022’de TRT’nin tüm mal, hizmet, haber, üretim, program alımlarının toplamı 3 milyar 951 milyon TL tutarken, 2023’te bu alımların toplamı yüzde 86.4 artışla 7 milyar 365 milyon TL’ye çıktı.

– 2023 yılındaki 7 milyar 365 milyon TL’lik tüm mal, hizmet ve program/haber/yapım alımları içinde yalnızca “haber, üretim, programlara” yapılan ödeme toplamı 6 milyar 130 milyon TL olup tüm alımların yüzde 83.2’sini oluşturdu.

DIŞARIDAN ‘MİLYARLARCA LİRALIK’ ALIM

– Sayıştay’ın Kasım 2024 tarihli raporuna nazaran; TRT’nin dışarıdan satın aldığı 6 milyar 130 milyon TL’lik haber, imal ve programlara bakıldığında bunların yüzde 43.9’u yani 3 milyar 420 milyon TL’si TRT dışına yaptırılan haber ve haber programlarına ödendi. 2 milyar 443 milyon TL’si TRT dışından satın alınan imal ve programlara ödendi. TV ve radyo programları için TRT dışındaki bireylere yapılan ödemeler 266.9 milyon TL oldu.

– 2023’te TRT’de 4 bin 789 kontratlı işçiye 2 milyar 273 milyon TL (toplam işçi harcamasının yüzde 48.5’i), 3 bin 870 “özel hukuk kararlarına tabi personele” ise toplam 2 milyar 409 milyon TL (toplam işçi harcamasının yüzde 51.4’ü) ödendi.

– TRT Yönetim Kurulu üyelerine 2023’te toplam 3 milyon 373 bin TL verildi.

– 2023 yılında TRT’de özel hukuk kararlarına tabi yalnızca 18 işçi emekli olurken, bunların yerine tam 592 işçi “açıktan atama yoluyla” işe alındı.