Bilim insanlarını şaşkına çeviren keşif: Yarım milyon yıllık “İnsana Ait Olmayan” kafatası
Yunanistan’ın Petralona Mağarası’nda 1960 yılında keşfedilen gizemli kafatası, ortadan geçen on yıllara karşın hâlâ tartışmaların merkezinde. Lokal bir köylü tarafından bulunan ve “Petralona kafatası” ismi verilen fosil, Homo sapiens yahut Neandertal özellikleri taşımıyor. Son yapılan bilimsel tahliller, kafatasının en az 277 bin yıllık olduğunu ortaya koyarken, bulgunun Avrupa’daki insan evriminde kritik bir noktaya işaret ettiğini gösteriyor.
MAĞARANIN DUVARINDA “BOYNUZLU” BİR KAFATASI
Petralona kafatası, alın kısmında bir sarkıt oluşumuna (stalagmit) sahipti. Bu da ona adeta tek boynuzlu atı andıran bir görünüm kazandırmıştı. Bilim insanları, kafatasının mağara duvarına kalsit mineraliyle yapıştığını ve bu nedenle binlerce yıl boyunca olduğu yerde korunduğunu belirledi. Fosil, bulunduğu yerden çıkarıldıktan sonra Selanik Arkeoloji Müzesi’ne götürülerek sergilenmeye başlandı.
300 BİN YILLIK GİZEM
Kafatasının üzerinde yapılan tahliller, onu çevreleyen kalsit katmanının en az 277 bin yıllık olduğunu, lakin 295 bin yıla kadar uzanabileceğini ortaya koydu. Bu da fosilin, Avrupa’da Orta Pleistosen periyodunda yaşayan hominidlere ilişkin olabileceği manasına geliyor. Araştırma grubu, “Petralona Mağarası’nda bulunan bu neredeyse tam kafatasının yaşının belirlenmesi, Avrupa insan evrimi için harikulâde değere sahiptir” diyerek keşfin ehemmiyetini vurguladı.
HOMO HEİDELBERGENSİS İZLERİ
Fransa İnsan Paleontolojisi Enstitüsü’nden jeokronolog Christophe Falguères’in öncülük ettiği takıma nazaran, Petralona kafatası Homo sapiens yahut Neandertal değil, onlardan daha ilkel bir kümeye ilişkin. Bulgular, kafatasının Homo heidelbergensis cinsine yakın olduğunu gösteriyor. Bu cins, 300 bin ila 600 bin yıl evvel Afrika’da yaşamış ve bir kısmı Avrupa’ya göç etmişti.
Kafatası, Zambiya’daki Kabwe’de bulunan ve Homo heidelbergensis’e ilişkin kabul edilen yaklaşık 300 bin yıllık bir kafatasıyla da benzerlik taşıyor. Araştırmacılar, iki fosilin birebir periyoda tarihlendiğini, bunun da Homo heidelbergensis’in Avrupa’da Neandertallerle bir müddet birlikte yaşamış olabileceğine işaret ettiğini söylüyor.
