Bilim insanları uyardı: Tuvalette bıraktığımız izler hayat kurtarabilir
Pankreas kanseri, ekseriyetle semptom vermeden ilerleyen ve fark edildiğinde birden fazla vakit çok geç kalınan ölümcül bir hastalık olarak biliniyor. “Sessiz Katil” olarak anılan bu hastalık, Alan Rickman, Steve Jobs ve Patrick Swayze üzere pek çok ünlü ismi ortamızdan aldı. Lakin bilim dünyası, artık bu görünmez tehdidi daha erken yakalayabilmenin şaşırtan bir yolunu buldu: dışkı tahlili.
FARK EDİLMESİ GÜÇ, TESİRİ YÜKSEK: PANKREAS KANSERİ
Pankreas, sindirimi ve metabolizmayı düzenleyen hayati bir organ. Lakin burada oluşan bir tümör çoklukla belirti vermez ya da öbür rahatsızlıklarla karıştırılır. Bilhassa pankreas kanserinin en yaygın çeşidi olan pankreatik duktal adenokarsinom (PDAC), sindirim enzimlerinin akışını engelleyerek güç metabolizmasında bozulmalara yol açar. Bu da halsizlik, iştahsızlık ve kilo kaybı üzere belgisiz belirtilerle kendini gösterir.
2017-2019 ortasında Birleşik Krallık’ta 10.700 yeni olay ve 9.500 mevt kaydedildi. Hastalık çoğunlukla ileri evrede teşhis edildiğinden, tedavi talihi hayli düşüktür.
DIŞKIDAN GELEN BÂTIN İLETİLER
Araştırmayı kaleme alan Falk Hildebrand ve Daisuke Suzuki, dışkı tahlilinin yeni bir erken teşhis kapısı araladığını söylüyor. Her bireyin bağırsağında yaşayan yaklaşık 40 trilyon bakteri, bedenin genel sıhhat durumuna dair değerli bilgiler taşıyor.
PDAC, bağırsağa açılan pankreas kanalında geliştiği için bu bölgedeki bakteri istikrarı bozulabiliyor. Bu bozulmalar, dışkı örneklerinde direkt gözlemlenebiliyor. Uzmanlara nazaran bu, hastalık bedende belirti vermeden evvel fark edilebilmesi manasına geliyor.
YAPAY ZEKA DAYANAKLI TEŞHİS MODELİ GELİŞTİRİLDİ
Finlandiya ve İran’dan bilim insanlarının da katıldığı milletlerarası çalışmada, dışkı örneklerinden bakteriyel DNA tahlilleri yapıldı. Kullanılan prosedür, her bakteride bulunan belli bir gen bölgesinin dizilenmesini ve sayılmasını içeriyor.
Sonuçlar çarpıcıydı:
- Kanser hastalarında bağırsaktaki bakteri çeşitliliği bariz halde azalmıştı.
- Bazı bakteri çeşitlerinde önemli artış ya da azalma görülüyordu.
- Araştırmacılar, sırf bakteriyel profile bakarak bireyin kanser hastası olup olmadığını %90’a yakın doğrulukla belirleyen bir yapay zekâ modeli geliştirdi.
MİKROBİYOTA, TEŞHİS VE TEDAVİDE YENİ BİR PERİYOT BAŞLATIYOR
Bu gelişmeler, sırf pankreas kanseriyle hudutlu değil. Araştırma grubu birebir yaklaşımı kolorektal kanser için de uygulamaya başladı. Şimdiye kadar 1.000’den fazla dışkı örneği tahlil edildi ve mikrobiyom ile kanser ortasındaki çift istikametli etkileşimler mercek altına alındı.
Daha evvel Parkinson hastalığı ile ilgili çalışmalarda da hastalığın bağırsak florasını değiştirdiği gösterilmişti. Bu da yalnızca hastalığın mikrobiyomu etkilemediğini, mikrobiyomun da hastalığın gelişiminde tesirli olabileceğini düşündürüyor.
İLERİ BİYOTEKNOLOJİ VE YAPAY ZEKA IŞIĞI
Yeni kuşak DNA tahlil sistemleri, artık yalnızca tek bir gen yerine bakterilerin tüm genetik içeriğini (shotgun metagenomik dizileme) tarayarak çok daha derinlemesine bilgi sunuyor. Bu teknoloji, bakteriler ortasındaki gen transferini bile tespit edebilecek düzeyde.
Araştırmacılara nazaran bu gelişmeler, sıhhati sırf “insan merkezli” değil, “insan + mikrobiyom” formunda ele almamız gerektiğini ortaya koyuyor. Zira bağırsağımızdaki görünmeyen yol arkadaşlarımız, hastalıkların seyrinde düşündüğümüzden çok daha büyük rol oynuyor.
