Basın ve yurttaş üzerindeki denetim: ‘Otosansür ve infaz etkisi yaratıyor’
Türkiye son periyotta neredeyse her güne yeni bir soruşturma, gözaltı ve tutuklama kararı ile uyanıyor.
Suçlamaların somut kanıtlardan çok saklı şahit tabirlerine dayanması ve tahliye kararlarında isimli kontrolün yükte olması tartışma yaratıyor. Son olarak gözaltına alınan gazetemiz muharriri Murat Ağırel ve gazeteci Timur Soykan’a ait yurtiçi yasağı ve hafta üç gün imza atma kararı verildi.
Hem tutuklu belediye liderleri Ahmet Özer ve Resul Emrah Şahan hem de gazeteciler Hasret Gürses ve Murat Ağırel’in avukatı olan Hüseyin Ersöz, mesken mahpusu, yurt dışı yasağı, haftanın üç günü imza atma yükümlüğü üzere uygulamaların söz hürriyetini sınırladığına dikkat çekti.
‘ÖLÇÜSÜZ MÜDAHALE’
Bu uygulamaların otosansürü de beraberinde getireceğini belirten Av. Ersöz, Zira bu kurallar altında hiçbir gazetecinin özgür bir ortamda basın-yayın faaliyetinde bulunması mümkün değildir. Tutuklama önlemi yerine uygulanan bu isimli denetim önlemlerini olağanlaştırmamak gerekmektedir. Çünkü yalnızca gazetecilik faaliyetinden kaynaklı, yani yapılan bir röportaj, yayın esnasındaki lisan sürçmesi ya da bir makaleye cürüm atfedilerek ağır isimli denetim önlemlerine hükmedilmesi söz hürriyetine ölçüsüz biçimde müdahale manası taşır. Bu durumun basın özgürlüğü ile direkt ilişkili olan ülkenin demokrasi algısını zedelediği de bir gerçektir” tabirlerini kullandı.
‘KUVVETLİ KABAHAT KUŞKUSU YOK’
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu‘nun tutuklanması ile birlikte başlayan protestolara katılanlara uygulanan ya da son periyottaki çeşitli soruşturmalarda tatbik edilen müdafaa önlemlerinin kanundaki açık koşullara karşıt biçimde uygulandığını vurgulayan Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Korkut Kanadoğlu, “Tutuklamanın koşulları CMK husus 100 kararında belirtilmiş olup kuvvetli hata kuşkusu ve bir tutuklama nedeninin bulunması tutuklama önlemine başvurulması için gereken kurallardır. Basına yansıyan bilgilere nazaran ise pek çok soruşturmada tutuklama önlemine maruz bırakılan şahıslara yöneltilmiş bir somut hata isnadı olmadığı üzere somut bir isnat yöneltildiği hallerde ise kuvvetli hata kuşkusunun bulunmadığı anlaşılmaktadır” dedi.
Kuvvetli hata kuşkusu bulunsa dahi bir tutuklama nedeni olmaksızın da tutuklama önlemine hükmolunamayacağının altını çizen Prof. Kanadoğlu, “Hukuka uygun ve CMK kararlarının gereği olan metodoloji, evvel tutuklamanın ve isimli denetimin kurallarını tespit etmek; şayet bu kurallar varsa ölçülülük unsuru mucibince bu önlemlerden birine ki bu öncelikle isimli denetim olacaktır başvurulmasının kâfi olup olmayacağını değerlendirmektir” ihtarında bulundu.
‘‘ÖLÜM-SITMA’ DAYATMASI’
Silivri üzere sembolleştirilmiş tehdidin akabinde isimli kontrol uygulamalarının da iktidar tarafından normalleştirilmeye çalışıldığını söyleyen Siyasi Tarihçi Alper Kara, “Bu formül, bir siyasi cezalandırma aracı olarak fonksiyon görmektedir. Sistematik bir halde özgürlüklerin kısıtlanmasını yaygınlaştıran bu uygulama, öğrenci hareketlerinden sendika şovlarına, gazetecilerin ve akademisyenlerin maksat gösterilmesine kadar geniş bir yelpazede yurttaşların karşısına çıkmaktadır” dedi.
İktidarın, bir yandan mesken mahpusunu yaygınlaştırırken başka yandan da tutuklamaları işaret ederek bu cezanın “yumuşak” bir tavır olduğu algısını yerleştirmeye çalıştırdığını belirten Kara, “Böylece toplumun bu durumu kanıksaması hedeflenmektedir. Bu, adeta ‘ölüm ile sıtma’ ortasında bir seçim dayatmasıdır; ehven-i şer olarak görülen mesken hapsiyle bir nezaret ve kontrol sistemi muhaliflere dayatılmaya çalışılmaktadır” dedi.
