Arkeoloji Sempozyumu ve ‘Arkeolojinin Altın Çağı’ sergisi tartışmaları da beraberinde getirdi: ‘Arkeolojinin talan çağı!’
Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde bugün Milletlerarası Arkeoloji Sempozyumu düzenlenecek ve “Arkeolojinin Altın Çağı” standı açılacak, stantta 65 yıl sonra ilişkin olduğu topraklara dönen Marcus Aurelius heykeli de ziyaretçilerle buluşacak. Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran, “Cumhuriyet tarihinde birinci sefer bir cumhurbaşkanı, arkeoloji temalı bir programa mesken sahipliği yapacak”.
Hatırlayalım: Yıl 20 Eylül 1937; Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi’nde, Atatürk’ün de isteğiyle, Türkiye’nin birinci fotoğraf ve heykel müzesi açıldı. Anadolu’nun dört bir yanından getirilen eserler burada sergilendi ve Atatürk, II. Türk Tarih Kurultayı hasebiyle Dolmabahçe Sarayı’nda açılan bu “Tarih Sergisi” isimli stantta, Alacahöyük kazılarıyla ilgili evraklardan sergilenen arkeolojik yapıtlara hepsini tek tek incelemiş ve bilgi almıştı.
1937’de Atatürk’ün de isteğiyle, Dolmabahçe Sarayı’nda Türkiye’nin birinci fotoğraf ve heykel müzesi açıldı. Anadolu’nun dört bir yanından getirilen eserler burada sergilendi.
ÜÇ GÜN…
Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu Yöneticisi Arkeolog Nezih Başgelen o periyodun standı için “Dolmabahçe Sarayı’ndaki bu stantta, Anadolu’da o yıllara kadar yapılan arkeolojik hafriyatlarda ortaya çıkmış kültürlerin varlıklı örnekleri, maketleri ve detaylı açıklamaları yer aldı” sözlerini kullandı. Bugüne gelecek olursak sempozyum üç gün sürecek, standın ise altı ay açık kalacağı belirtildi. Sempozyuma 29’u yabancı, 250’yi aşkın bilim insanı katılacak ve 17’si yabancı, toplam 33 akademisyen sunum yapacak. Türkiye genelindeki tüm hafriyat liderleri da yeniden Ankara’da olacak.
Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde, tıpkı gün “Arkeolojinin Altın Çağı” standında arkeolojik mirasın örnekleri ve meskenine dönen Marcus Aurelius heykeli de yer alacak. Lakin bu sempozyuma çağrılmayan ve ismini haklı sebeplerle açıklamak istemeyen arkeologlar reaksiyonlu.
300 YAPIT
Sergide yaklaşık 300 yapıt sergilenecek. Arkeologların tek isteği ise altı ayın sonunda, yani stant bitiminde yapıtların sergilendiği müzelere inançlı bir biçimde geri götürülmesi.
Hatırlayalım; 2008’de tıpkı iktidarın ve periyodun Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün eşi Dolmabahçe Sarayı’nda görüp beğendiği tarihi yapıtların köşküne gönderilmesini istemişti!
‘YAPILAN TÜM AKSİLİKLERİN ÜSTÜNÜ ÖRTMEYE ÇALIŞIYORLAR’
– Bülent Türkmen (Türkiye Arkeologlar Derneği Genel Başkanı)
“Arkeolojinin Altın Çağı” ülkemiz için çok savlı bir tarif. Son devirde birtakım göz boyayan işler yapılıyor ancak asıl olarak, içinde bulunduğumuz durum tam karşıtı. Yani Türkiye Arkeolojinin Altın Çağı’nı değil Arkeolojinin talan cağını yaşıyor. Latmos’da ruhsat verilen taş ocaklarından, Kapadokya’da SİT ananı içinden geçirilen asfalt yola, FinikeDemre-Kaş-Kalkan otoyolundan Antalya Arkeoloji Müzesi’nin yıkılması kararı üzere onlarca alanla birlikte son olarak güç maden kanunuyla da kültürel mirasın tahribatının önünün açılmasını da sağlamasıyla birlikte bir bütün olarak kültür varlıklarının talanı kelam bahsidir.
Kaçak kazıların ve tarihi eser kaçakçılığının sınır safhaya ulaşdığı, müzelerde yapıtların kaybolduğu, SİT derecelerinin düşürülerek korunması gereken alanların imara açıldığı üzere bir sürü olumsuzluğun artarak devam ettiği bir devri altın çağ olarak ilan etmek bütün bu yapılan aksiliklerin üzerini örtmeye çalışmaktan öteki bir şey değildir. Bu türlü düşündüğümüz içindir sempozyuma davet edilmeyişimiz.
‘ARKEOLOJİK YAPITLARIN TAHRİP EDİLMESİ ÖNLENMELİ!’
– Nezih Başgelen(Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu Yöneticisi Arkeolog-Editör)
Cumhuriyetimizin arkeoloji ve tarih konusunda gerçekleştirdiği öncü başarılardan biri de kuşkusuz, Dolmabahçe Sarayı’nda 1937’de düzenlenen İkinci Türk Tarih Kurumu Kongresi’dir. Türkiye’nin saygınlığını simgeleyecek formda milletlerarası seviyede hazırlanan Kongre’ye İkinci Dünya Savaşı öncesinin gergin ortamında 16 Avrupa ülkesi ve Amerika’dan 38 bilim insanı bildirileriyle katılmıştır. Gelen iştirakçilerinin ortasında, G. Childe, F. Hanjar, G. Oacopi, O. Menghin, S. Marinatos, M. T. Arne üzere o periyodun en ünlü arkeologlarının yer alması, Türkiye’ye verilen pahanın de değerli bir göstergesidir.
Bu kongrenin en kıymetli etkinliklerinden birisi ise Atatürk’ün yakın ilgisi ve himayesiyle düzenlenen kapsamlı sergisidir. Dolmabahçe Sarayı’ndaki bu stantta, Anadolu’da o yıllara kadar yapılan arkeolojik hafriyatlarda ortaya çıkmış kültürlerin varlıklı örnekleri, maketleri ve detaylı açıklamaları yer almıştır. Atatürk yine öncü bir ileri görüşle kongre hazırlıkları sırasında ülke genelindeki muhakkak başlı örenyerlerinin ve antik kentlerin hava fotoğraflarının da çekilmesi istemiş, bu direktif Türk Hava Kuvvetleri tarafından yerine getirilerek çekilen fotoğraflar bir albüm haline getirilmiştir. Bu bakış açısıyla 88 yıl sonra bu türlü bir memleketler arası toplantı ve standın ikinci defa Cumhurbaşkanlığı’nın himayesinde gerçekleştiriliyor olması değerli bir teşebbüstür. Arkeolojinin en üst seviyede ilgi görmesi açısından da kıymetli bir etkinliktir.
Bu anlayışın tüm ülke çapında araştırma, hafriyat, müzecilik ve muhafaza alanında bilhassa de yerdeki arkeolojk yapıtların tahrip edilmesini önlemede içtenlikle uygulanmasını dileriz.
