Aralıklı oruç diyeti: Zararı faydasından çok olabilir mi?
Aralıklı oruç son 10 yılın en beğenilen diyet trendlerinden biri haline geldi.
Bu usulle kalori saymak ya da karbonhidrat tüketimini kesmek üzere tatsız olabilecek yolların yerine, ne yediğinizi yerine ne vakit yediğinizi değiştirerek istenen sonuca ulaşılması öngörülüyor.
Teknoloji devlerini işverenleri, Hollywood yıldızları bu yolla kilo verdiklerini söylüyor.
Eski İngiltere Başbakanı Rishi Sunak da haftaya 36 saatlik bir oruçla başladığını anlatıyordu.
Şu ana dek bilimsel bilgiler de aralıklı orucu destekliyordu.
Araştırmalar aralıklı orucun metabolizmayı güzelleştirebileceğini, hücre tamirine yardımcı olabileceğini ve tahminen de ömrü uzatabileceğini gösteriyordu.
Fakat beslenme uzmanları uzun müddettir öğün atlamanın sihirli bir tahlil olmadığı ve belli hastalıkları olanlar için risk oluşturabileceği ihtarında bulunuyordu.
Aralıklı oruçta besin genelde sekiz saatlik kısa bir aralıkta alınıyor.
Öğünler ortasında 16 saatlik bir boşluk bırakılıyor.
Beşe iki üzere diyet yollarında ise haftanın beş günü olağan beslenilip, iki gün kalori alımı kısıtlanıyor.
Aralıklı oruçla ilgili yapılan birinci geniş kapsamlı araştırmada bu usulle ilgili tasa verici olabilecek sonuçlar alındı.
19 binden fazla yetişkini inceleyen araştırmacılar günde sekiz saatten az bir müddette besin tüketenlerin kalp ve damar hastalıklarından ölme riskinin, 12-14 saatlik bir aralıkta besin alanlara kıyasla % 135 daha fazla olduğu sonucuna vardı.
Bir insanın şahsî sıhhati ve tıbbi bilgileri temelinde kardiyovasküler, yani kalp ve damar hastalık riskinin artması, kalp krizi ve felç riskinin yükselmesi manasına geliyor.
Araştırmada aralıklı oruç ile rastgele bir hastalıktan ölme riski ortasındaki bağ daha zayıf ve tutarsız çıktı.
Ancak kardiyovasküler risk çok sıkı testlerin akabinde bile yaş, cinsiyet ve ömür usulü kümelerinde yüksek gerçekleşti.
Bir öbür deyişle, çalışmada aralıklı oruçla genel olarak vefat ortasındaki bağ zayıf ve tutarsızdı fakat kardiyovasküler hastalıklardan vefat riski kıymetli oranda daha yüksekti.
Çalışmayı yapan uzmanlar araştırmalarının net bir neden sonuç temasını kanıtlamadığını vurguluyor.
Ancak bu, aralıklı orucun daha güzel bir sıhhate giden ve rastgele bir risk içermeyen bir yol olduğu telaffuzunu tartışmaya açmaya kâfi bir gösterge.
Araştırmacılar sekiz yıl boyunca Amerikalı yetişkinleri takip etti.
Deneklerin beslenme alışkanlıklarını anlayabilmek için, iştirakçilere iki hafta ortayla iki farklı günde yiyip, içtikleri her şeyi anımsamaları istendi.
Bilim insanları bu karşılıklarla her bir iştirakçinin ortalama besin tüketme aralığını varsayım etti ve bunun uzun vadeli yeme alışkanlıklarını da temsil ettiğini varsaydı.
Kardiyovasküler vefat riski tüm sosyo-ekonomik kümelerde benzeri sonuçlar verdi.
En büyük risk de sigara tiryakileri, diyabet hastaları ve mevcut bir kalp hastalığı olanlarda görüldü.
Bu da bilhassa bu kümelerin uzun vadede kısa besin alma müddetlerinden bilhassa kaçınması gerektiği manasına geliyor.
Aralıklı oruç ve kardiyovasküler hastalıklardan mevt riski ortasındaki irtibat, beslenme kalitesi, yemek ve atıştırmalık tüketme sıktığı ve hayat biçimi üzere faktörler göze alındığında bile devam etti.
Diyabet ve Metabolik Sendrom: Klinik Araştırma ve Kıymetlendirme isimli bilim mecmuasında yayımlanan, hakem onaylı araştırmanın baş müellifi Victor Wenze Zhong, beslenmenin diyabet ve kalp hastalıklarının esas nedeni olduğunu ve bunun da şaşırtan olmadığını vurguluyor.
Çin’deki Şanghay Jiao Tong Üniversitesi’nden epidemoloji uzmanı Prof. Zhong “Şaşırtıcı bulgu, yıllar boyunca gün içinde sekiz saatlik bir mühletin altında besin tüketenlerde, kardiyovasküler hastalıklardan vefat riskinin yükselmesi” diyor.
Bu sonuç, birkaç aylık ya da en fazla bir yıllık müddetlerle yapılan araştırmalardan alınan sonuçların desteklediği, aralıklı orucun kalp ve metabolizma sıhhatini geliştirdiği tarafındaki inançla çelişiyor.
Aynı mecmuada yayımlanan bir yazı da kaleme alan endokrinoloji uzmanı Anoop Misra da aralıklı orucun avantaj ve dezavantajlarını tarttı.
Anoop Misra, avantaj olarak birçok denemede ve tahlilde aralıklı orucun kilo vermek, insülin hassaslığını artırmak, tansiyonu düşürmek, lipit (yağ) profilini düzeltmek üzere alanlarda işe yarayabileceğini gösterdiğin vurguladı.
Misra ayrıyeten aralıklı orucun kan şekerini sıkı bir formda kalori saymadan denetim altına almasına yardımcı olabileceğini, kolay kolay kültürel ve dini oruç ritüellerine ahenk sağlayabileceğini ve uygulaması kolay bir yol olduğunu söylüyor.
Ancak Misra aralıklı orucun potansiyel dezavantajlarını da şu sözlerle anlatıyor;
“Besleyici unsurlarda eksiklikler, kolesterolün artması, çok açlık, sonluluk hali, baş ağrıları ve vakitle sisteme daha az uyulması…
“Diyabet hastalarında ise kan şekeri takip edilmeden yapılan aralıklı oruçlar kan şekerinin tehlikeli bir formda düşmesine neden olabilir ve yemek yenen saatlerde abur cubur tüketilmesini beraberinde getirebilir. Kronik hastalıkları bulunan daha yaşlı yetişkinlerdeyse uzun mühlet oruç tutulması, kırılganlığı artırabilir ve kas kaybını hızlandırabilir.”
Aralıklı oruç usulünün sorgulanmasına neden olan birinci çalışma bu değildi.
2020’de Jama Internal Medicine mecmuasında yayımlanan ve üç ay süren bir araştırmada, aralıklı oruç formülünü kullanan iştirakçilerin birden fazla kas kütlelerinden gelen az bir kilo verdikleri görülmüştü. Bir öteki araştırmada da aralıklı orucun halsizlik, açlık, susuzluk, baş ağrıları ve konsantre olmakta zorluklara yol açtığı tespit edilmişti.
Prof. Zhong çalışmaları ışığında kalp hastalıkları olanların ya da diyabetlilerin günde yalnızca sekiz saat besin almaya ihtiyatlı yaklaşmalarını tavsiye ediyor. Ayrıyeten sıhhat durumuna nazaran “kişiselleştirilmiş” beslenme metotları önerilmesi gerektiğini vurguluyor:
“Şu andaki ispatlar temelinde, insanların ne yediğine odaklanmak, ne vakit yediğine odaklanmaktan daha kıymetli görünüyor. En azından beşerler ömürlerini uzatmak yahut kardiyovasküler hastalıklardan kaçınmak ismine günlük sekiz saatlik beslenme aralığını uzun mühlet benimseyenler bunu yine düşünmeli.”
