Ankara’nın başkent olarak kuruluşunun ilk on yılına odaklanan sergi Müze Gazhane’de açıldı: ‘Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933’
Kanla, irfanla kurulan Cumhuriyetin başşehri Ankara için “bozkırlık bir yazgı” mıydı?
Bu sorunun karşılığı, Müze Gazhane’de yurttaşlarla buluşan “Bir Kent Kurmak: Ankara 1923- 1933” standında net bir biçimde veriliyor. Vehbi Koç Vakfı’nın 50’nci yılı programları kapsamında, bir araştırma projesi ve standı olarak, yaşama geçmesi istek edilen Ankara Kent Müzesi’nin Yeni Kent kısmını kurma gayesiyle hazırlanan ve 2019’da Ankara’da ziyarete açılan stant, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin konut sahipliğinde İstanbullularla buluştu.
Koç Üniversitesi VEKAM dayanağıyla, İBB Kültür ve İBB Miras tarafından İstanbul’a taşınan stant, şair, mimar ve akademisyen Ali Cengizkan ve N. Müge Cengizkan’ın küratörlüğüyle, savaş yorgunu bir ülkede “yeni” bir kentin nasıl kurulduğunu, Cumhuriyetin birinci on yılında ortaya konan irade ve olgularla birlikte ele alıyor. Stant 22 Mart 2026’ya kadar izlenebilecek.
Yaklaşık 350 fotoğraf
Sergi, Cumhuriyetin ilanından 16 gün evvel başşehir olan Ankara’nın, yaşadığı nüfus artışına rağmen birinci on yılda başarılı bir planlamayla geçirdiği dönüşümü ele alıyor. Stant, Ankara’nın merkezinde çağdaşlaşma siyasetleriyle şekillenen Yenişehir’in kuruluşunu, periyoda ilişkin yaklaşık 350 özgün fotoğraf, yeni üretilen görseller, konut tiplerinin maketleri ve sinema kayıtları üzerinden aktarıyor. Standın sinema odasında ise devri belgeleyen “Türkiye’nin Kalbi Ankara” sineması 1920’ler ve 1930’ların Ankara’sını yansıtıyor.
BAZEN LİRİK BAZEN EPİK
Mimarlık tarihi araştırma formülüyle Mimarlar Odası 2022 Yılı Ulusal Mimarlık Ödülü’ne bedel görülen stant, tıpkı Ankara’nın planlaması üzere titiz hazırlanmış. Sergiyi gezerken periyoda ait barınma temelli kuruluş hikayesiyle birlikte yer yer romantik yer yer epik hikayelere de şahitlik edebiliyorsunuz. Bu hikayeleri stantta Mustafa Necati, Halide Edip Adıvar, Arif Hikmet Koyunoğlu, Carl Christoph Lörcher, Erzurumlu Nafiz Kotan, Grace Ellison üzere isimlerin bulunduğu 40’a yakın siyasetçi, müellif ve entelektüel, mimar, plancı ve müteahhidin, başşehrin birinci on yılındaki barınma tecrübeleri ve yazılarıyla görebiliyorsunuz.
Sergiyi makaleler ve yeni dokümanlarla derinleştiren Koç Üniversitesi VEKAM Yayını etiketiyle yayımlanan tıpkı isimli kitap İngilizce edisyonu ile stant müddetince Müze Gazhane’deki İstanbul Kitapçısı’nda okuyucularla buluşacak.
BAŞKENTE ‘ŞEHİR MÜZESİ’ İSTEĞİ
Serginin açılışı, 11 Eylül’de yapıldı. Stant açılışında konuşan küratör Ali Cengizkan, standın varolanın sergilenmesinden daha çok süreci ile birlikte bir araştırma standı olduğunu belirtti.
Cengizkan, “Serginin hazırlanmasının kendisi yaklaşık 9 ay almıştır. Lakin standın bilgisel, belgesel altyapısının hazırlanması yaklaşık 17 yıl almıştır. Bu stant gerek mimarlık tarihçiliği, gerek kent tarihçiliği gerekse toplumsal tarihçilik alanlarında yeni alt alanlar açtı” dedi.
Cengizkan konuşmasını bitirirken Ankara’nın bir kent müzesinin olmadığını vurgulayarak “Sergiyi açarken 17 yıllık bir çalışmanın semeresini sizlerle birlikte paylaşmış oluyoruz. Ve birinci sergiyi açarken de aklımızda olan özel-kamusal niyeti burada tekrarlamak isteriz. Başşehir Ankara’nın bir kent müzesi yoktur. Bu kent müzesinin 1923-33’lük kısmının ufak bir kısmını bu stant kapsayabilirse, doldurabilirse ne memnun bizlere” tabirlerini kullandı.
