Altı ayda yüzde 50 zam gelirken ücret artışı enflasyonun gerisinde kaldı: Kira krizi derinleşiyor

Geçim ıstırabı derinleşiyor, barınma krizi büyüyor. TÜİK datalarına nazaran 2024’te hanelerin en büyük harcama kalemi yüzde 26 ile konut oldu. 2025’in birinci altı ayında da kiralara ortalama yüzde 50 artırım yapıldı. Temmuz ayında yasal artırım oranı yüzde 43.23 olarak belirlenirken memur ve emekli maaş artışları yüzde 17’yi bulmadı. Taban ücretliye ise orta artırım yapılmadı. OECD datalarına nazaran Türkiye, 2015’ten bu yana kira artışının en fazla olduğu ülke. Bu süreçte kiralar yaklaşık 11 kat arttı. Fiyatlar ise beklenen enflasyonla hudutlu tutuluyor. Buna karşılık kiralar, gerçekleşen enflasyon oranında yükselmeye devam ediyor.

DENGELER BOZULDU

Gayrimenkul uzmanı Seçil Akbaş, kira sıkıntısını değerlendirirken Türkiye genelinde ortalama kiranın 25 bin liraya, İstanbul’da ise 30 bin liraya ulaştığını belirtiyor. Ülke genelinde boş konut sayısı 326 bin, İstanbul’da ise 87 bin adet olduğunu belirten Akbaş, “Arz-talep istikrarı hiç bu kadar bozulmamıştı” diyerek şu yorumları yapıyor:

“Kira enflasyonunun düşmemesinin temel nedeni elbette uygulanan ekonomik siyasetler. İnşaat maliyetleri o kadar yükseldi ki metrekare maliyetleri 1000 doları çoktan aştı. Münasebetiyle müteahhit firmalar yeni konut üretiminde çok çekimser. Öteki yandan Türkiye’ye göç de bu dengesizlikte tesirli oluyor. Konut dalı sadece ekonomik degil, birebir vakitte toplumsal ve siyasi siyasetlerden da etkilenen canlı bir yapı.”

Ekonomist Prof. Dr. Serap Durusoy ise düşük gelirli yurttaşların harcamasının yüzde 60’ından fazlasının konut ve besine gittiğini belirterek “İnşaat bölümünde üretim yavaşladı. Bu da fiyatları tırmandırıyor. Konut sahiplerinin fırsatçılığı da kiraları körüklüyor” diyor.

ASIL SIKINTI SİSTEM’

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, geçen ay kentsel dönüşümü hızlandırmak ve kira fiyatlarını dengelemek için İstanbul’da kiralık toplumsal konut projesi yapılacağını duyurmuştu.

Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir, iktidarın sunduğu vaatlerin yurttaş için bir manası olmadığını belirtiyor. Demir, “Ay sonunu getiremeyen, konut sahibinin telefonundan çekinen bir insan için tahminen de kendisine çıkmayacak bir kuranın vaadi, bugünkü kaygısına derman olmuyor” eleştirisini getiriyor.

Krizin temelinde barınmanın anayasal hak olmaktan çıkartılması olduğunu vurgulayan Demir, “Sebep, barınma hakkını kontrolsüz bir piyasanın ve finansal spekülasyonun insafına terk eden siyasetler. En büyük adaletsizlik ise fiyatlı çalışanın sistematik olarak fakirleştirilmesinde zımnî. Her maaş artırımı periyodunda alım gücünüz, gerçekleşen enflasyona nazaran artan kiraya karşı eriyor. Asıl sıkıntı hem toplumsal konut arzını kitlesel olarak artıracak hem de spekülatif fiyat hareketlerini önleyecek kalıcı ve bütüncül siyasetleri derhal hayata geçirmek” diyor.