Akıllı telefonlardaki sistem, ayda 300 deprem tespit etti
Bilim insanları, Android akıllı telefonları gerçek vakitli zelzele dedektörlerine dönüştüren yeni bir sistem geliştirerek büyük bir sarsıntıdan evvel halkı daha süratli uyarma potansiyeline sahip bir yol buldu.
Google, ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (US Geological Survey/USGS) ve başka araştırmacıların geliştirdiği sistem, milyonlarca telefondan alınan dataları kullanarak bir sarsıntıdan kaynaklanan en erken sarsıntı sinyallerini tespit ediyor.
Bir aygıt kümesi tıpkı yer hareketini kaydettiğinde, sistem bunu işaretleyerek yakın bölgelerdeki öbür aygıtlara ikaz gönderiyor
Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran Science’ta yayımlanan çalışma, ağın ayda 300’den fazla sarsıntı tespit ettiğini ortaya koydu. İhtarların gönderildiği bölgelerde, daha sonra zelzelesi hissettiğini bildiren bireylerin yüzde 85’i uyarıyı aldığını söyledi. Yüzde 36’sı sarsıntı başlamadan evvel, yüzde 28’i sarsıntı sırasında ve yüzde 23’ü de sarsıntıdan sonra ihtar almış.
Çalışmada sistemin, klasik sismik sensörlerin yerini almasa da ağır bilimsel ağlara sahip olmayan bölgelerde ölçeklenebilir, düşük maliyetli bir erken ikaz aracı sunabileceği belirtiliyor. Muharrirler bunun bilhassa akıllı telefonların yaygın fakat sismometrelerin az bulunduğu, gelişmekte olan ülkeler için umut vaat ettiğini söylüyor.
Google yaptığı açıklamada, sistemin insanlara “uyarı vererek sarsıntı başlamadan evvel birkaç bedelli saniye” kazandırabileceğini söz ediyor.
Bu saniyeler bir merdivenden inmek, tehlikeli objelerden uzaklaşmak ve korunmak için kâfi vakti sağlayabilir.
Uyarılar, sarsıntı sırasında daha yıkıcı olan S dalgalarından evvel gelen ve süratli hareket eden P dalgalarının saptanmasına dayanıyor. Kâfi sayıda telefon P-dalgalarını tespit ederse sistem, sarsıntıyı hissetmesine tahminen de birkaç saniye kalan kullanıcılara ikazlar gönderiyor. Bu saniyeler korunmak, bir ameliyatı durdurmak ya da kritik altyapıyı duraklatmak için kâfi olabilir.
2020’de çıkmaya başlayan Android Zelzele İhtar Sistemi halihazırda Birleşik Devletler, Japonya, Yunanistan, Türkiye ve Endonezya üzere çeşitli ülkelerde kullanılıyor. Direkt Android işletim sistemine yerleştirilen teknoloji, kullanıcıların başka bir uygulama indirmesini gerektirmiyor.
Araştırmacılar doğruluk oranı bilimsel sensörler kadar yüksek olmasa da akıllı telefonlardan gelen ikazların en çok işe yaradığı yerlerin, telefon yoğunluğu ve emniyetli data irtibatları yüksek düzeydeki kentsel alanlar olduğunu tespit etti.
Çalışma, MyShake uygulaması üzere daha evvelki kitle kaynaklı sarsıntı uygulamalarının üzerine inşa edilse de milyonlarca aygıta gömülü olması sisteme yarar sağlıyor.
Yazarlar, “Kitle kaynaklı sistemlerin giderek daha kıymetli hale geleceğine inanıyoruz” sözlerini kullanıyor.
Geleneksel sensörleri şahsî aygıtlardan gelen datalarla birleştirerek daha sağlam, kapsayıcı erken ikaz sistemleri oluşturmak mümkün.
