Acıların ortak mücadeleye döndüğü dosyalar, toplumsal hafızaya kazındı: Adalete susamış ülke
Türkiye’de yurttaşların yıllardır adalet arayışı sürüyor. Hafızalara kazınan davaların bir kısmı sonuçlanmayı beklerken kimilerinde ise gerçek sorumlular ya hiç yargılanmadı ya da gereken cezayı almadı.
Türkiye’nin toplumsal hafızası, çözülememiş, sürüncemede bırakılmış ya da cezasızlıkla sonuçlanan davalarla dolu. Pek çok belgede adalet ya hiç işlemedi ya da yalnızca cezalarla sonlu kaldı. Birçok evrakta ortak öykü tıpkı; yıllarca süren davalar, eksik soruşturmalar, kaybolan kanıtlar, değiştirilen eksper raporları ve cezasızlık.
GEZİ DAVASI
Türkiye’nin yakın tarihinde toplumsal bir kırılma noktası olan Seyahat Direnişi, 2013’te Taksim Seyahat Parkı’ndaki ağaçları muhafaza gayesiyle başladı. Kısa müddette tüm yurda yayılan, milyonların adalet, özgürlük ve hayat hakkı taleplerini lisana getirdiği bir protestoya dönüştü. Aksiyonlar sırasında; Ali İsmail Korkmaz, Berkin Elvan, Ethem Sarısülük üzere gençler hayatını yitirdi. Asıl yargılamalar, yıllar sonra başladı. Seyahat davasında; Osman Kavala, Tayfun Kahraman, Mücella Yapan, Can Atalay, Mine Özerden, Hakan Altınay, Çiğdem Mater ve Yiğit Ali Ekmekçi’ye mahpus cezası verildi. Polislere buyruğu veren yetkililer ya da orantısız güç kullanan kolluk kuvvetleri ise ya hiç yargılanmadı ya da sembolik cezalar aldı.
SOMA MADEN FACİASI
Manisa Soma’da 13 Mayıs 2014’te Eynez maden ocağında meydana gelen kömür yangını, yalnızca 301 madenciyi değil, Türkiye’de adalet sistemine inancı de göçük altında bıraktı. Ortadan geçen 11 yıla rağmen adalet hâlâ yerini bulmadı. 2025 prestijiyle facianın sorumlularından hiçbiri cezaevinde değil. En yüksek cezayı alan sanık olan ve Eynez maden ocağının bağlı bulunduğu Soma Holding’in CEO’su Can Gürkan, faciada ölen madenci başına altı gün mahpus yattıktan sonra, 2019 yılında tahliye oldu. Ömrünü yitiren madencilerin avukatları Can Atalay ve Selçuk Kozaağaçlı ise Seyahat Parkı davası nedeniyle Silivri Cezaevi’nde bulunuyor.
HRANT DİNK CİNAYETİ
Agos gazetesi genel yayın yönetmeni Hrant Dink, İstanbul’da 19 Ocak 2007’de ofisi önünde uğradığı silahlı taarruz sonucu ömrünü yitirdi. Ortadan geçen 18 yıla rağmen tüm taraflarıyla aydınlatılmış bir yargı süreci yaşanmadı. Dink’i öldüren ve o vakitler 17 yaşında olan Ogün Samast, cinayetten 16 yıl sonra tahliye edildi.
ÇORLU TREN FACİASI
Tekirdağ Çorlu’da 8 Temmuz 2018’de meydana gelen tren kazası, Türkiye’nin en ağır demiryolu facialarından biri olarak hafızalara kazındı. Altı vagonlu trenin beş vagonu devrilirken 25 kişi hayatını yitirdi, 300’den fazla yolcu yaralandı. Meslek odaları, kazanın sadece şiddetli yağışla açıklanamayacağını, altyapı ve bakım eksikliklerinin, kontrol yetersizliklerinin belirleyici rol oynadığını lisana getirdi. Altı yıl süren yargılama sonunda, 25 Nisan 2024’te, dokuz sanığa sekiz yıl dört ayla 17 yıl altı ay ortasında mahpus cezası verildi. 13 sanıktan dördü beraat etti. Çorlu tren faciası sonrası hükümetten ya da bakanlık seviyesinden hiç kimse ceza almadı ve hiçbir üst seviye siyasi misyonlu istifa etmedi.
