ABD’li Büyükelçiden Fener ziyareti sonrası tepki çeken açıklama… Bu sözler ne anlama geliyor?
ABD’nin Ankara Büyükelçisi Thomas Barrack’ın Fener Rum Patriği Bartholomeos ile yaptığı görüşme, diplomatik nezaket sonlarının ötesine taşan bir unvan tartışmasını beraberinde getirdi.
Barrack’ın resmi açıklamalarında kullandığı ‘ekümenik’ ifadesi, Türkiye’nin uzun müddettir reddettiği bir tarif. Ziyaretin içeriği ve zamanlaması ise siyasi ve diplomatik açıdan epey dikkat alımlı.
ABD’Lİ BÜYÜKELÇİDEN REAKSİYON ÇEKEN MESAJ
Tepkilerin odak noktasında, Barrack’ın görüşmenin akabinde toplumsal medyada yaptığı paylaşım yer alıyor. Barrack, iletisinde Bartholomeos’tan, ‘Ekümenik Patrik’ olarak bahsetti. ABD’li Büyükelçi, toplumsal medya platformu X’te paylaştığı iletisinde şu tabirlere yer verdi:
https://twitter.com/USAMBTurkiye/status/1954835371952320824
Bugün Ekümenik Patrik I. Bartholomeos (@ecupatriarch) ile bir ortaya gelmekten onur duydum. Lider Donald Trump ile görüşmek üzere yapacağı ABD ziyareti ile Türkiye, Suriye ve bölge genelinde geniş bir ekümenik diyaloğu destekleme taahhüdünü ele aldık — nitekim büyük ve bilge bir başkan.
Türkiye bu unvanı, ne Anayasa ne de Lozan Antlaşması’nda bir karşılığı bulunmadığı gerekçesiyle resmen tanımıyor ve bu cinsten fiiller, ‘meşru olmayan bir unvanın, yabancı bir ülke tarafından diplomatik yolla dayatılmasının bir örneği’ olarak bedellendiriliyor.
GÖRÜŞMEDE HANGİ BAHİSLER ELE ALINDI?
Aynı vakitte Trump’ın Suriye Özel Temsilcisi olarak vazife yapan Barrack’a, Fener’deki görüşmede İstanbul’daki ABD Başkonsolosluğu yetkilileri ve küçük oğlu Jaden eşlik etti. Bartholomeos ile Barrack ortasında gerçekleşen görüşmede şu başlıkların ele alındığı bildirildi:
- Suriye’deki Hristiyanların durumu
- Heybeliada Ruhban Okulu’nun yine açılması meselesi
- Fener Rum Patrikhanesi’nin yanı sıra Türkiye’deki Rum diasporasının konumu
Taraflar, görüşmenin ‘sıcak’ ve ‘samimi’ bir atmosferde geçtiğini teyit etti. Kendisi de Lübnan kökenli Maruni Hristiyan (Katolik) kökenli bir aileden gelen Barrack, bildirisini, “Tanrı’ya giden farklı yolların hepsi tıpkı maksada çıkar” sözleriyle tamamladı. Bu kelamlar, ‘Hristiyan dünyasını konsolide etmeye yönelik bir çaba’ ve ‘mezhepler ortası dayanışma çağrısı’ olarak tanımlandı.
BARTHOLOMEOS’UN YAKLAŞAN ABD ZİYARETİ
Barrack’ın, Trump ile yakın alakaları ve Patrik I. Bartholomeos‘un gelecek ay Trump ile görüşecek olması bu ziyareti hayli manalı kılıyor.
Fener Rum Patriği Bartholomeos, Eylül ayında ABD’ye yapacağı ziyarette New York ve Washington’da bir dizi üst seviye programa katılacak. Ziyaret kapsamında, Lider Donald Trump ile yapılması planlanan görüşmenin yanı sıra çeşitli temaslar da yer alacak.
Dünya genelindeki Ortodoks Hristiyanların ruhani lideri olan Bartholomeos’a, ziyaret boyunca ABD Başpiskoposu Elpidophoros eşlik edecek. Program, Patriğin ‘dinler ortası diyalog’ programlarına katkılarını onurlandıran bir dizi aktifliği kapsayacak.
Patrik, ayrıyeten 19 Eylül’de Dış Münasebetler Konseyi’nde (Council on Foreign Relations) konuşma yapacak. Ziyaretin sonunda ise Başpiskopos Elpidophoros, Calamos Investments sponsorluğunda, Rockefeller Center’da bir veda yemeği düzenleyecek. Bu aktiflikte, dinler ortası diyalog alanındaki çalışmaları nedeniyle Haham Arthur Schneier’e de onur verilecek.
24 Eylül 2025 Çarşamba günü ise New York’taki St. George Rum Ortodoks Kilisesi’nde Patriklik Şükran Ayini düzenlenecek. Ayin kapsamında İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada kökenli cemaate Patriklik takdisi verilecek.
EKÜMENİKLİK NEDİR?
‘Ekümeniklik’, söz manası itibarıyla ‘evrensellik’ ya da ‘dünya çapında manevî liderlik’ manasına geliyor. Ortodoks Hristiyan dünyasında Fener Rum Patriği’ne atfedilen bir unvan olarak kullanılıyor.
Ancak Türkiye, milletlerarası antlaşmalara nazaran Patrik’in sırf İstanbul’daki Rum Ortodoks cemaatinin dini lideri olduğunu ve uluslararası bir yetkiye sahip olmadığını vurguluyor.
Ankara, Lozan Antlaşması’nda ve Türk mevzuatında bu türlü bir tarif yer almadığını belirterek, ‘ekümenik’ tabirinin kullanılmasını hukuki temeli olmayan, siyasi sonuçlar doğurabilecek bir nitelendirme olarak görüyor.
Bu nedenle, yabancı devletlerin yahut diplomatların bu unvanı resmi yazışma ve açıklamalarda kullanması, Türkiye açısından direkt ‘egemenlik haklarına saldırı’ olarak bedellendiriliyor.
