ABD yumruk uzatıyor: Kuşatılmış ülke Çin
ABD Pasifik ülkeleri ile ticaret mutabakatlarına devam ediyor. ABD’nin sert tarife uygulamalarının akabinde gelen muahedeler akıllara ‘kapitülasyon’ sorularını getiriyor. Pasifik ülkelerindeki aktifliğini bu yolla arttırma uğraşı içinde olan ABD Çin’i bölgede yalnızlaştırarak kuşatılmış bir duruma sokuyor. Yaşanan son gelişmeleri Cumhuriyet’e pahalandıran Emekli Pekin Büyükelçisi Rafet Akgünay, “ABD bu mutabakatlarla pasifik ülkelerine el uzatmaktan fazla yumruk uzatmakta” dedi.
Washington-Pekin ortasındaki iktisadi tansiyonu inceleyen İstanbul Aydın Üniversitesi Memleketler arası Politik İktisat Uzmanı Dr. Elif Kaya ise “Tüm dünya ticaret hacminde gerilemelere neden olur” tabirlerini kullandı.
ABD’nin Asya Pasifik’te aktifliği giderek artıyor. Bölge ülkelerine hür ticareti kısıtlayan tarife uygulamalarına karşı ülkeler ABD ile ticaret mutabakatları yoluna gidiyor. ABD tanımların kalkmasının karşılığında ise ülkelerin kendisi için açık pazar haline gelmesi beklentisinde. Hindistan ve Malezya ülkelerinin ekonomik bağımsızlığına vurgu yaparak ABD ile müzakereleri sürdürüyor, ama Japonya, Vietnam, Filipinler ve Endonezya ile yapılan mutabakatlar ülkeyi ABD’nin açık pazarına dönüştürme riski barındırıyor. Örneğin Endonezya ile yapılan mutabakatla ABD’nin sanayi, besin ve tarım eserlerine karşı pürüzlerin yüzde 99’unun kaldırılacağı ancak Endonezya üretimi eserlere ABD’de yüzde 19’luk vergi uygulanmaya devam edileceği belirtiliyor.
Filipinler’deyse yüzde sıfırlık tarife karşılığında ABD ülkeye yüzde 20 oranında bir gümrük vergisi koymakta. Vietnam ile yapılan mutabakat da benzeri bir formda ABD’ye gümrük tarifesinin uygulanmayacağını ama Vietnam’dan gelen mallara yüzde 20, üçüncü bir ülkeden transferi kelam konusu olduğundaysa yüzde 40 vergi tarifesi uygulamasını öngörülmekte. Japonya ise geçtiğimiz gün yapılan muahede ile hem ABD’ye 550 milyar dolar yatırım yapmayı hem de Japon pazarının ABD’ye açılmasını kabul etti. Karşılığındaysa otomotiv yedek modülü üzere eser kümelerine yüzde 25 olan ABD tarifesi yüzde 15’e düşürülecek. Çin’e hareket alanı bırakmamayı hedefleyen muahede ve tarifelere karşı Çin tarafıysa Birleşik Ulusal Pazar uygulaması ile iç piyasayı güçlendirmeye çalışıyor ve Çin menfaatleri değerine gerçekleşecek her muahedenin karşısında olduğunu bildiriyor. ABD’nin bölgede artan tesiri kuşatılmış bir Çin tablosu çiziyor ve akıllara mümkün global ve bölgesel tansiyon sorularını getiriyor. Bölgedeki son gelişmeleri Emekli Pekin Büyükelçisi Rafet Akgünay Cumhuriyet’e kıymetlendirdi. Akgünay, “Amerika şu anda Asya Pasifik ülkeleri ile Çin zıddı mutabakatlara gidiyor lakin şu da unutulmamalı, bu ülkeler Çin’den önemli derecede çekiniyorlar. Amerika’nın bu dayatmacı yaklaşımları Pasifik ülkelerini tam olarak Çin’den uzaklaştırıyor mu bunu göreceğiz” dedi.
‘AMERİKA HESAP YANILGISI YAPIYOR’
Yapılan mutabakatların mahiyetine değinen Akgünay, “Amerika bana kalırsa burada bir hesap kusuru yapıyor, pasifik ülkelerine el uzatmaktan çok yumruk uzatmakta. Bu Çin’in şu ana kadar izlediği siyasetten çok farklı değil. Ülkeler birisinden kurtulurken bir başkasına yakalanıyor. Amerika’nın izlediği siyasetin hakikat bir siyaset olduğunu düşünmüyorum” diye konuştu. Gelecekteki muhtemel tansiyonlar hakkında da açıklamalarda bulunan emekli büyükelçi Akgünay, “Çin’in de kırmızı çizgileri var ve bu kırmızı çizgilerinde çok hassas. Bir çatışma olmaz diyemeyiz, risk var. Lakin bu türlü bir çatışma olursa bunun sonuçları Orta Doğu savaşları üzere olmaz. Çok daha geniş çaplı bir şey olur, Çin buna çok düzgün bir karşılık verir” tabirlerini kullandı.
‘TÜM DÜNYA TİCARET HACMİNDE GERİLEMELERE NEDEN OLUR’
İstanbul Aydın Üniversitesi Milletlerarası Politik İktisat uzmanı Dr. Elif Kaya Washington- Pekin ortasındaki iktisadi savaşı Cumhuriyet’e kıymetlendirdi. Kaya, “ABD Çin’i ekonomik bir tehdit olarak görüyor, ancak bu tehdidi öbür 4 düşmanından daha önemli olarak kavrıyor ve direkt saldırmıyor. Zira ABD çok yeterli biliyor ki dünya iktisadına sahip olan, dünyanın ‘hegemonik gücüne’ sahip olur. Çin şu anda nominal GSYH hesaplamalarında ikinci ve satın alma gücü parametresine yönelik yapılan hesaplamalardaysa birinci sırada yer alıyor. Bu da ABD’nin hegemonik gücünü yavaş yavaş kaybedeceği manasına geliyor” dedi. Kaya, ABD’nin ‘Make America Great Again’ sloganını hatırlatarak “Kimin düştüğü ve yükseldiği çok değerli. Avrupa devletleri ve ABD’nin iktisadı yavaşlarken en süratli büyüyen iktisatların birçoğunun Afrika, Latin Amerika ve Orta Doğu’da konuşlandığını görüyoruz. Bu ülkelerle en sıkı ticaret bağı bulunan ülke ise Çin. Çin’in 124 ülkenin en yakın ticaret partneri olduğunu biliyoruz. ABD’de bu sayı 56. Bu durum ABD’yi kaygılandırdı. Bu sebeple Çin ile başlayan ve onun etrafında kaçabileceği ülkeler olan Asya Pasifik ülkelerinin her birine de tarifeler uygulamaya başladı” açıklamalarında bulundu.
Bu tansiyonun global iktisatta yaratabileceği sonuçlara değinen Kaya, “Serbest ticaretin, tarifelerle kısıtlanması tüm dünya ticaret hacminde ve ekonomik göstergelerde gerilemelere neden olur, bilhassa de gelişmekte olan ülkelerde. Ne yazık ki durum bizim lehimize dönünce oyunun kuralları değişti. Türkiye’nin en büyük ticaret partnerlerinin ekonomiyi küçültmesi ve çatışmadan etkilenmesi durumunda Türkiye’de de negatif tesirler gözlemleyebiliriz. Lakin bir yandan şanslıyız zira Türkiye en düşük tarifelerin uygulandığı ülkelerden biri ve Çin’in de üretimini buraya çekmesi lojistik olarak pek mümkün görünmediği için Türkiye’nin çok ziyan göreceği bir durum görünmüyor.” dedi.
ZENGİN ETTİLER ARTIK ŞİKAYETÇİLER
ABD başkanı Donald Trump’ın seçmen kitlesinin globalleşme tersi olduğunu hatırlatan Kaya, “ABD kendi lokal iktisadını, yerli ve ulusal iktisadını geliştireceği yönelik adımlar atıyor. Bunu yaparken de aslında kendi seçmen kitlesi olan orta ve alt sınıfa yöneliyor. Tarife ve mutabakatlara baktığımızda otomotiv, dokuma, tarım alanında revizyona gidiyor. Bu nedenle aslında Trump’ın attığı adımlar hem kendi seçmen kitlesini keyifli edecek hem de ABD’ye üretimi tekrar getirecek atılımlar. Ancak bu o kadar kolay olmayacak, zira 10 yıllardır ABD birçok mevzuda kendi üretim yapmıyor onun yerine dışarıdan alıma gidiyordu. Bu sayede ABD Çin üzere ağır üretim yapan ülkelerin kendisinden ihracat yolu ile önemli bir gelir kazanmasına sebep olmuştu. Zati Batı bloğundaki asıl rahatsızlık da bundan kaynaklı olarak elden kayıp giden hegemonik güç” sözlerini kullandı.
