ABD ile ticaret anlaşması AB için hangi riskleri barındırıyor?

Avrupa Birliği (AB) ile ABD ortasında yapılan ticaret mutabakatının, tarifeler konusunda uzun müddettir devam eden meçhullüğü gidermesine karşın içerdiği ağır şartların, Avrupa iktisadını ve ihracatını olumsuz etkilemesi bekleniyor.

ABD Başkanı Donald Trump’ın açıkladığı yüksek gümrük vergileri sonrasında yürütülen müzakere süreciyle, ABD ve AB bir çerçeve ticaret mutabakatı üzerinde uzlaşıya vardı. Lakin AB üyesi ülkeleri ticari bahislerde temsil eden AB Kurulu, ABD ile müzakerelerde İngiltere’nin düzeyi olan yüzde 10’u yakalayacağını ummasına karşın bunu başaramadı.

Tarife tansiyonunda uzlaşı sağlanamadığı ve ABD’nin yüzde 30 yahut üzerinde bir gümrük vergisi uygulamaya başlamasının karşılıklı ticareti imkansız hale getireceği için AB geri adım atmak zorunda kaldı.

Trump, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile bu hafta sonu yaptığı görüşmenin akabinde, AB ile ticaret muahedesi görüşmelerini tamamladıklarını ve AB eserlerine yüzde 15 tarife uygulayacaklarını açıkladı.

600 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM

AB’nin, ABD’den 750 milyar dolarlık güç eseri almayı kabul ettiğini söyleyen Trump, AB’nin ayrıyeten ABD’de 600 milyar dolardan fazla yatırım yapacağını lisana getirdi.

Trump, AB ülkelerinin ABD eserlerine gümrük tarifesi uygulamamayı kabul ettiklerini belirterek, AB pazarının ABD eserlerine büsbütün açılacağına işaret etti.

ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK VE İNDİRİM AÇIKLAMASI

AB Komisyonu Başkanı von der Leyen, Trump’la görüşmesinin akabinde yaptığı açıklamada, “Bugün bu mutabakatla işletmelerimiz için daha fazla öngörülebilirlik sağlıyoruz. Bu, çalkantılı periyotta şirketlerimizin planlama ve yatırım yapabilmesi için gerekli. Gümrük vergisi indirimi sağlıyoruz. Bu, şirketlerimizin kârlılığı üzerinde açık bir tesir yaratacak. Bu mutabakatla en büyük ihracat pazarımıza erişimimizi teminat altına alıyoruz” tabirlerini kullandı.

Belirlenen yüzde 15 oranına nereden gelindiğinin unutulmaması gerektiğine işaret eden von der Leyen, mutabakat olmaması durumunda araba üreticilerinin ABD’ye yüzde 27,5 gümrük vergisi ödemesi gerekeceğini, bu oranın mutabakat sayesinde yüzde 15’e indiğini belirtti.

Von der Leyen, muahedeyi, “Yüzde 15 azımsanacak bir sayı değil lakin elde edebileceğimizin en iyisiydi” tabiriyle savundu.

ANLAŞMA ABD LEHİNE

ABD lehine sonuçlandığı düşünülen muahede kapsamında, AB, ABD’ye arabalar ve araba modülleri, ilaçlar ve yarı iletkenler de dahil olmak üzere yüzde 15 gümrük vergisi ödemeyi, gelecek 3 yıl boyunca 750 milyar dolarlık güç eseri almayı ve 600 milyar dolarlık yatırım yapmayı taahhüt etti.

Küresel ticaretin iki büyük aktörünün tarifeler konusunda uzlaşmasının piyasaları istikrara kavuşturduğu düşünülmesine karşın, AB’nin “ABD tarafına teslim olduğu” ve “bağımsız hareket edemediği” değerlendirmeleri de yapıldı.

Fransa ve Macaristan, AB ve muahedeye en katı tenkitleri yönelten ülkeler oldu. Bu ülkelerin başkanları, yapılan muahedeyi sert biçimde eleştirerek müzakereleri başarısız buldu. AB’nin başat iktisadı Almanya’daki yetkililer ise muahedenin ticaretin devamı için uygun olduğu görüşünü taşıdı.

CAPITAL ECONOMICS’TEN RAPOR

Londra merkezli iktisat kuruluşu Capital Economics’in, AB-ABD ticaret muahedesi sonrası yayımladığı “Kötü bir muahede, hiç muahede olmamasından neredeyse daha iyidir” başlıklı tahliline nazaran, Trump ve von der Leyen tarafından onaylanan muahedenin ABD’nin AB’den ithalata uyguladığı ortalama gümrük vergisi yüzde 1,2’den yüzde 17’ye yükselecek.

Yeni gümrük vergileri sonrasında AB’nin GSYH’sinin yüzde 0,5 azaltacağı öngörülürken, tahlilde bunun evvelki iddialardan daha olumsuz olduğu lakin mutabakatla “çok daha makus bir sonucun önlendiği ve yakın vadede belirsizliğin de azalacağı” kaydedildi.

Deutsche Bank’ın “AB-ABD ticaret muahedesi: Manası nedir?” başlıklı piyasa notunda da açıklanan gümrük vergilerinin direkt maliyetinin GSYH’nin yaklaşık yüzde 0,5’ine karşılık geldiği hesaplandı ve ABD’ye yapılacak 600 milyar dolar yatırımın AB açısından yüksek maliyetler doğurabileceği bildirildi.

OTOMOBİLLER ETKİLENECEK

Anlaşma ile AB araba üreticileri, Japonya ile yapılan mutabakatla emsal biçimde yüzde 15 tarifeyle karşılaşacak. Buna karşılık, AB tarafı ABD’ye yönelik araba gümrük vergilerini yüzde 10’dan sıfıra indirecek.

Söz konusu tarifeler nedeniyle Avrupa’da üretilen arabalar ABD’de daha kıymetli bir hal alacak. Bu aslında elektrikli araba dönüşümünde geride kalmış olan ve rakiplerini yakalamaya çabalayan Avrupa’daki araba şirketlerine milyarlarca dolara mal olması bekleniyor. ABD arabalarının AB piyasasına erişimi ise daha da artmış olacak.

Brüksel merkezli Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), muahedenin akabinde ticari gerginliğin azaltılmasını desteklediklerini açıkladı.

‘SEKTÖRE YÜK GETİRECEK’

“Anlaşma, son aylarda transatlantik ticaret bağlantılarını çevreleyen ağır meçhullüğü hafifletme yolunda değerli bir adım atıyor” sözü yer alan açıklamada, ACEA’nın gelişmeyi prensipte memnuniyetle karşıladığı, lakin Avrupa’nın araç üretimi üzerindeki tesirlerini de değerlendirileceği belirtildi.

Alman Otomotiv Sanayi Derneği’nden (VDA) de muahede sonrası yapılan değerlendirmede, ABD ve AB’nin “Atlantik ötesi bir ticaret anlaşmazlığını” önleyecek bir uzlaşıya varmasının temel olarak olumlu bulunduğu bildirilerek, “Otomotiv eserleri de dahil olmak üzere yüzde 15’lik ABD gümrük vergisi, Alman otomotiv sanayisine yıllık milyarlarca Euro’ya mal olacak ve dönüşüm sürecinde bu dala yük getirecektir” sözü yer aldı.

Açıklamada, AB’nin yatırımcılar ve şirketler için Avrupa’daki şartları memleketler arası seviyede rekabetçi hale getirmesi gerektiği kaydedilirken, gümrük vergisi uyuşmazlığı nedeniyle bozulmuş ve kısıtlanmış olan otomotiv tedarik zincirlerinin tekrar sıkıntısız bir formda çalışmasının büyük kıymet taşıdığına işaret edildi.

ENERJİ ESERİ ALIMI

Yapılan çerçeve ticaret muahedesinin değerli bir ögesini da güç oluşturuyor. AB, ABD’den gelecek 3 yıl boyunca yılda 250 milyar dolarlık petrol, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve nükleer yakıt üzere çeşitli, güç eserleri almayı taahhüt etti.

Bu durumda ABD’deki petrol ve gaz firmalarının sevkiyatlarını Avrupa rotalarına çevireceği ve bunun sonucunda değerli bir yarar sağlayacakları öngörülüyor.

AB, 2024’te toplam 375,9 milyar Euro’luk güç eseri ithal etti. AB, ABD’nin geçen yıl petrol ve LNG ithalatında birinci sırada yer alıyordu. AB petrolünün yüzde 16,1’ini, LNG’sinin de yüzde 45,3’ünü ABD’den aldı. Muahede ile bu ölçülerin artması bekleniyor.

ANLAŞMAYA GİDEN SÜREÇ

ABD’de Donald Trump’ın başkanlık koltuğuna oturmasının akabinde bilhassa ticaret alanında çok sert bir tavır sergileyeceği ve ülkesini önceleyen müdafaacı siyasetlere odaklanacağı biliniyordu.

Seçim kampanyası devrinde bile AB ülkelerinin ABD ile ticaret fazlası vermesinden rahatsızlığını sert biçimde lisana getiren Trump, Avrupa eserlerine yüksek düzeylerde gümrük vergisi uygulayabileceğini açıklamıştı.

Trump’ın birinci başkanlık devrinde de önemli ezalar yaşayan AB, yeni devirde bağlantıların bozulacağına ve önemli ticari sürtüşmeler yaşanacağına kesin gözüyle bakıyordu.

Yıllık 1,5 trilyon Euro’yu aşan toplam hacimle dünyanın en büyük ikili ticaret ve yatırım bağlantısına sahip olan AB ve ABD bağları, Trump’ın yeni devrinde açıkladığı tarifelerle zedelenmişti.

ABD, AB menşeli çelik ve alüminyuma yüzde 50, Avrupa araba ve modüllerine da mevcut yüzde 2,5’in üzerine yüzde 25 yeni tarife uygulamaya almıştı. Karşılıklı tarifeler olarak nitelendirilen ve başka ülkelere mütekabiliyet aslına dayalı gümrük vergileri kapsamında Trump, yakın müttefiklerinin tersine AB’ye yüzde 30’luk yüksek bir oran belirlemişti.

Söz konusu tarife düzeyi İngiltere için yüzde 10, Japonya için ise müzakere sonucunda yüzde 15 olurken, Trump’ın AB ile masaya yüzde 30’la oturması rahatsızlığa neden olmuştu.

Trump’ın Avrupa’ya karşı sert üslubu ve katı telaffuzları bağlantıların gerilmesine neden olurken, AB süreci nasıl ilerleteceğini ve ABD ile nasıl müzakere edeceğini belirlemeye çalıştığı bir periyot geçirmişti.

AB ülkeleri, Trump’ın AB’ye yönelik ticaret siyasetine karşı ortak konum belirlemek için uzun toplantılar yapmak zorunda kalmıştı.