Yurttaşlarını boğan ülke
“Kutsal incir ağacı alışılmadık bir hayat döngüsüne sahiptir. Kuş dışkılarında yaşayan tohumları öteki ağaçların üzerine düşer. Hava alan kökleri üst hakikat fışkırır ve yere yanlışsız büyür. Daha sonra kolları konakçı ağacın etrafına bir boa yılanı üzere sıkı sıkıya sarılır ve onu boğup öldürür. Sonunda kutsal incir ağacı tek başına ayakta durur” kelamlarıyla sinemasını başlatır Muhammed Resulof.
Kurgu ve metaforik anlatımın yanı sıra belgesel imajlarda kullanan Resulof’u 2002’den beri tanıyoruz. “Alacakaranlık”, “Demir Ada”, “Elveda”, “El Yazmaları Yanmaz”, “Dürüstlük Adamı”, “Şeytan Yok” sinemalarıyla İran rejimini eleştiren direktör, son çalışması Kutsal İncirin Tohumu’yla Cannes’da heyet özel mükafatını aldı, Almanya’nın Oscar adayı oldu.
CAHİLLİĞİN KONFORU
8 Mayıs 2024’te, direktörün avukatı idam cezasının kaldırıldığını; sekiz yıllık mahpus, kırbaçlama ve mal varlığına el konmasının sürdüğünü, üç gün sonra da Cannes, Kutsal İncirin Tohumu’nu müsabaka kısmına aldığını açıkladı. Resulof Tahran’dan çoktan ayrılmıştı. “Sekiz yıllık mahpusu öğrendikten sonra Tahran’ı terk etmeye karar verdim. ‘KadınYaşam-Özgürlük’ hareketi başladığında hapisteydim. İçeride bu ayaklanmayı izlemek eşsiz bir deneyimdi” diyen Resulof, Tahran’da başörtüsünü uygun takmadığı için ahlaki güvenlik polisince tutuklanan, göz altındayken polis tarafından öldürülen Mahsa Amani’nin ülkeyi ayağa kaldıran olaylar sırasında sorgu hâkimi olan İman ve ailesinin hikayesini etkileyici, gerçekçi bir anlatımla yansıtıyor. 20 yıldır terfisini, konforlu bir hayatı bekleyen İman, sorgu hâkimliğinin içeriğini öğrenince vicdan azabı duyar. Savcının buyruğuyla evrakları incelemeden idam cezalarını imzalayacaktır. Babalarının ne yaptığından habersiz kızları Rezvan’la Sana, protestoları toplumsal medyadan izlerler. İman, kendini giderek paranoya sarmalının içinde bulur. Teokratik sistemin şuurunda olan cahilliğinin konforuna kapılır, diktatörlüğün ve toksik erkekliğin besin zincirine katılır.
‘ÇOCUKLARINI YİYEN SATÜRN’
Filmin çekimi İran’da gizlice yapıldı. Ulusal güvenliği bozma gerekçesiyle sekiz yıl mahpus cezası alan İranlı direktör, güç kurallar altında İran’dan kaçtı. Politik toplumsal dram, polisiye, tansiyon cinsini harmanlayan sineması hapisteyken tasarlayan Resulof, başkaldırının tüm aileyi etkilediğini vurgular. Sinemanın birinci uzun yarısı, kapalı yerlerde geçen konuşmalardan oluşur, finale hakikat aile tabiata, dışarıya çıkıp hesaplaşmaya başlar. Goya’nın “Çocuklarını Yiyen Satürn” tablosundaki, Shining’teki müellif Jack Torrance’ın büyük otelde ailesini avladığı üzere İman da labirent harabelerde ailesini kovalar.
İman ve ailesi İran toplumunun mikroskobik replikasından öteki bir şey değildir. İran’daki tüm kaosu yansıtan Almanya-Fransa ortak üretimi Kutsal İncirin Tohumu’nda Missagh Zareh, Soheila Golestani, Mahsa Rostami, Setareh Maleki oynuyor.
