Cezaevlerindeki binlerce öğrenci örgün yükseköğrenim talebiyle haykırıyor: ‘Eğitim hakkımızı istiyoruz’

Cezaevlerinde yaklaşık 70 bin üniversite öğrencisinin bulunduğu varsayım ediliyor. Kayıt, ders seçimi, ders kitaplarına ulaşma, imtihanlara girme üzere bahislerde büyük zahmetler yaşayan kapalı infaz kurumlarında bulunan öğrencilerin, örgün yükseköğretim kurumlarında tahsil görmeleri de “devam zorunluluğuna uyamayacakları” gerekçesiyle artık imkânsız.

Hukuk fakültesi öğrencilerine “Cezaevi çalışmaları” başlıklı ders veren öğretim vazifelisi İpek Özel, 12 yıldır cezaevindeki üniversite öğrencilerinin duruşmalarını takip ediyor, onların vasisi olarak eğitimle bağlarının kopmaması için uğraşıyor. Cezaevlerindeki öğrencilerin, eğitim ömürlerine devam edebilmeleri için hocalarının dayanağına büyük ihtiyaç duyduklarını söyleyen İpek Özel ile tutuklu ve hükümlü üniversite öğrencilerinin meselelerini ve vasiliğini konuştuk.

Cezaevindeki öğrencilerin vasiliğine ne vakit ve nasıl başladınız?

İNSANİ DOKUNUŞ OLMASAYDI

Kaç öğrencinin vasisi oldunuz? Tahliye oldular mı? Üniversite diplomalarını aldılar mı?

Bugüne kadar yüzlerce öğrencinin duruşmasını takip ettim. 7 öğrencinin de vasisi oldum. Kandıra, Eskişehir, İzmir, Ankara, İstanbul ve Afyon’daki cezaevlerinde kalıyorlardı. Onları sistemli görmeye gittim, duruşmaları izledim, kayıtlı oldukları üniversitelerle irtibat kurmaya çalıştım. Hepsi tahliye oldu. Bir tek Ali Deniz kaldı. 8 yıldır cezaevinde, son bir yılı var. Artık kontrollü özgürlük hakkı alması için uğraşıyoruz.

Vasilik yaptığım öğrencilerin bir kısmı üniversiteyi cezaevi içindeyken bir kısmı çıktıktan sonra bitirdi. Meslek sahibi oldular. Fatih okul öncesi öğretmenliği kısmını bitirdi, geçen hafta Adana’da evlendi. Ali Deniz ve Ufuk hukuk fakültesini bitirdi. Can sosyolojiyi bitirdi sonra hukuk okudu artık doktora yapıyor. Naif tıbbi görüntüleme uzmanı oldu. Hepsiyle temasım devam ediyor, hoş şeyler yapıyorlar. İnsani dokunuş olmasaydı 8 gencin ne olacağını bilmiyoruz.

Vasisi olduğunuz öğrenciler hangi münasebetlerle cezaevine girmişler?

Hepsi devlete karşı hatalar işledikleri gerekçesiyle yargılandı. Ne yaptılar derseniz? Basın açıklamasına katılmak, tweet atmak, 1 Mayıs’a katılmak. Bâtın şahidin haklarında verdiği tabirlerden dolayı yargılanan var.

Cezaevlerinde kaç öğrenci var?

En az 70 bin öğrenci var. Kaç sene önce soru önergesi verildiğinde Adalet Bakanlığı açıklamıştı ondan sonra sayı öğrenemiyoruz. Adalet Bakanlığı’na davet yapıyoruz bu sayıyı açıklasın.

Bir ülkenin en az 70 bin öğrencisi cezaevindeyse en az 70 bin akademisyenin ses çıkarması lazım. Gençlerin işlemiş oldukları cürüm gereği cezaevinde kalmaları gerekiyorsa eğitimle bağlarının korunması lazım.

DESTEĞE HAZIRIM

Vasiliğe devam edecek misiniz?

Benim üzere çok akademisyen bu alana girsin, farkındalık yaratılsın, üniversitelerde seferberlik başlasın isterdim. Ben bunun ehemmiyetini anlatamadım. Akademisyenlerle, sivil toplum örgütleriyle alanda çalışmak isterim. Adil yargılama kıymetlidir fakat hapishane daha değerlidir. Bir kişiyi adil yargıladınız, hapsettiniz. Onu başıboş bırakırsanız 15 yıl sonra çıktığı vakit tekrar hata işleyecektir. En ağır hatası işlemiş bireye nasıl davrandığınız, o kişi çıktıktan sonra tekrar ağır cürüm işleyip işlemeyeceğini belirleyecek kadar değerlidir. Cezaevinde uzun karar alan ve eğitim konusunda tezli alan birkaç öğrencinin vasisi olmayı istiyorum. Hangi üniversitelerin, hangi kısımlarında cezavinde kaç öğrenci var tespit edelim, hocalarla konuşalım. Ben isteyen her kuruma, akademisyene süreci anlatabilirim, şiddetli bürokratik süreci onlar için kolaylaştırabilirim.

KAYIT OLMAK YETMİYOR

Cezaevindeki öğrencilerin yaşadıkları zorluklar neler?

Üniversiteyi kazanan öğrencinin evvel kayıt olması için uğraş ediliyor. Sonra ders alma süreci başlıyor. Her üniversitede sistem farklı. Kayıt yaptırmakla öğrenci olunmuyor. Derslerde hangi kitaplar işleniyor? Ders notları nereden alınacak? İmtihanlar ne vakit? Ödevler nedir, ne vakit teslim edilir? vb. Çok ayrıntı var. Cezaevi haklı ve haksız olarak süreci zorlaştırıyor. Kolilerce ders notu ve kitabın cezaevine gitmesi gerekiyor. Cezaevi için dayanılmaz bir iş yükü ve bunların denetim edilmesi gerek. Bunlar Cumhuriyet Savcılığı üzerinden girmek zorunda. Savcılık da kargo şirketi değil. Üniversite bunu resmi evrak olarak yollasın diyor. Üniversitenin bunları resmi evrak olarak göndermesi için ders dökümanlarının resmi olarak tespit edilmesi, kolinin resmi olarak mühürlenmesi, savcılığa üst yazıyla gitmesi lazım. Hepsi büyük iş yükü. Lakin pes etmeden, yılmadan yapmak lazım.

ÖRGÜN EĞİTİM HAKKI YOK

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı’ndan geçen yıl üniversitelere gönderilen bir yazıda, “Örgün öğretim programlarında derslere devam zaruriliği bulunmakta olup örgün öğretim programlarında derslere devam edemeyen öğrencilerin derslerin vize ve finallerine girme hakları da bulunmamaktadır. Bu kapsamda, yükseköğretim kurumlarımızın örgün eğitim programlarında tahsil görmeye hak kazanan fakat kapalı ceza infaz kurumlarında tutuklu yahut hükümlü öğrencilerin derslere devam edemeyecek olmaları nedeniyle orta, yıl sonu, bütünleme ve mazeret imtihanlarına girme hakları bulunmamaktadır” deniliyor.

Yani, kapalı ceza infaz kurumunda bulunan mahkumların yükseköğretim kurumlarının örgün eğitim programlarına devam edebileceklerine ait bir düzenleme bulunmuyor. Öğrenciler ise örgün yükseköğretimden yararlanabilmek için devam mecburiliği kriterinin kendilerine uygulanmamasını istiyor.