Hükümet ekonomideki 3 yıllık yol haritasını belirledi: Orta Vadeli ‘Masallar’
Hükümet iktisatta 3 yıllık yol haritası olan Orta Vadeli Program’ı (OVP) yayınlandı. Geçen yıl yayınlanan OVP ile karşılaştırıldığında büyüme dataları düşürüldü. Enflasyonda beklenti yükseldi. Kişi başına gelirde gelecek yılki maksat aşağıya çekildi. Bütçe açığı ile faiz ödemeleri de evvelki OVP’ye nazaran artırıldı.
Hükümet, 2026-2028 yıllarını kapsayan OVP’yi yayınlandı. Temel göstergelerin geçen yıl ile karşılaştırması şöyle:
GSYH (CARİ FİYATLARLA): Geçen yıl yayınlanan OVP’de bu yıl için beklenti 61 trilyon 540 milyar TL’ydi. Yeni OVP’de 62 trilyon 179 milyar liraya çıktı. Gelecek yıl için amaç 72 trilyon 915 milyar liraydı. 77 trilyon 257 milyar liraya çıkarıldı. 2027 gayesi 83 trilyon 132 milyar liraydı. 89 trilyon 406 milyar liraya yükseltildi.
BÜYÜME: Geçen yıl yayınlanan OVP’ye nazaran, büyüme bu yıl için yüzde 4’ten, yüzde 3.3’e düşürüldü. Gelecek yıla yönelik beklenti de yüzde 4.5’ten yüzde 3.8’e indirildi. 2027 için yüzde 5 olan bilgi de yüzde 4.3’e çekildi.
KİŞİ BAŞI GELİR: Kişi başına gelir bu yıl için 17 bin 28 dolardan, 17 bin 748 dolara yükseltildi. Gelecek yıl beklentisi ise 18 bin 990 dolardan 18 bin 621 dolara indirildi. 2027 amacı de 20 bin 420 dolardan 19 bin 710 dolara çekildi. Yeni OVP’ye nazaran kişi başına gelirin fakat 2028 yılında 20 bin doların üzerine çıkarak 20 bin 987 dolar olması hedefleniyor.
İŞSİZLİK: Oranlar geçen yıl yayınlana OVP’ye nazaran düşürüldü. Bu yıl için yüzde 9.6 olan işsizlik amacı yüzde 8.5’e, 2026 maksadı 9.2’den 8.4’e, 2027 maksadı de yüzde 8.8’den yüzde 8.2’e indirildi.
DIŞ TİCARET: Geçen yıl yayınlana OVP’de dış ticaret istikrarında bu yıl için 89.4 milyar dolar açık öngörülüyordu. Yeni OVP’de açık beklentisi 93.2 milyar dolara yükseltildi. 2026 maksadı 94.6 milyar dolardan 96 milyar dolara çıktı. 2027 için de dış ticaretteki 97.9 milyar dolarlık açık amacı 99 milyar dolara yükseldi.
CARİ AÇIK: Geçen yıl yayınlanan OVP’de bu yıl için cari süreçler istikrarında 28.6 milyar dolar açık öngörülüyordu. Yeni OVP’de 22.6 milyar dolara düşürüldü. Gelecek yıl için 25.6 milyar dolar olan açık gayesi 22.3 milyar dolara, 2027 için de 22.6 milyar dolar olan açık amacı 20.5 milyar dolara indirildi.
ENFLASYONDA MAKSAT ŞAŞTI
ENFLASYON: TÜFE’de bu yıl için yüzde 17.5 olan amaç 28.5’e yükseltildi. Gelecek yıl için amaç yüzde 9.7’den yüzde 16’ya, 2027 için de yüzde 7’den yüzde 9’a çıkarıldı. 2028 maksadı bile yüzde 8. Böylelikle Merkez Bankası’nın 2026 ve 2027 amaçları ile birebir oranlar belirlenmiş oldu. Merkez Bankası 2025 için ise enflasyonun yüzde 25 ile yüzde 29 aralağında olacağı varsayımına yer verirken, maksat olarak ise yüzde 24’ü korumuştu. OVP’de bu yıla yönelik beklenti Merkez Bankası’nın varsayımının üst bandında yer aldı. Memur ve memur emeklilerine gelecek yıl için yüzde 11+7, 2027 için de yüzde 5+4 artırım verilmişti. Bu amaçlara nazaran milyonlarca memur ile memur emeklisine enflasyon düzeyi civarında artırım verilmiş oldu.
BÜTÇEDE DEVASA AÇIK: Evvelki programa nazaran, bütçedeki açık maksatları de yükseltildi. Bütçenin bu yıl 2.2 trilyon lira, gelecek yıl ve 2027’de 2.7 trilyon lira, 2028’de de 2.8 trilyon lira açık vermesi öngörülüyor.
FAİZE TRİLYONLAR: Bütçeden faize gidecek kaynak da artacak. Bir evvelki OVP’deki faiz masrafları yükseltildi. Yeni programa nazaran, faiz masraflarının bu yıl 2.1 trilyon lira, gelecek yıl 2.7 trilyon lira, 2027’de 3.1 trilyon lira, 2028’de de 3.3 trilyon lira olması öngörülüyor.
VERGİ GELİRLERİ ARTIYOR: Genel bütçe vergi gelirlerinin bu yıl 10.7 trilyon lira, gelecek yıl 13.7 trilyon lira, 2027’de 16.1 trilyon lira, 2028’de de 18.2 trilyon lira olması öngörülüyor.
ENFLASYONA MÜNASEBET BULDULAR!
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, dezenflasyonun uzun sürdüğüne yönelik değerlendirmeler konusunda, şunları söyledi:
“Tek maksat dezenflasyon olsa ve ‘bir yılda düşüreceğiz’ deseniz düşürebilirsiniz lakin bu ortada toplum büyük bedeller öder. Büyümeden, istihdamdan toplumsal istikrarlara varıncaya kadar. Münasebetiyle aşikâr bir bütünlük içinde, kademeli bir halde bu işi yapmak durumundasınız. Yani bir anda yüksek enflasyondan düşmek, 10. kattan aşağı atlamak üzere bir şey olur, bacağınızı, kolunuzu kırarsınız. Kademe aşama gittiğiniz vakit başka istikrarlarla de birlikte bunu başarıyorsunuz.”
İŞSİZLİK HESABI
Yılmaz, işsizlik sayıları hesaplanırken, iş arayıp aramama durumunun sorulduğuna işaret ederek, “İş aramıyorsa bir insan işsiz sayılmıyor. Atıl işgücünü hesaplarken ise ‘tamam iş aramıyorsun ancak uygun bir iş olsaydı yaparmıydınız’ diye sorulduğunda ‘evet’ diyenler atıl işgücüna dahil ediliyorlar” dedi.
