9 Eylül’ün taşıdığı tarihsel anlamı Prof. Dr. Hakkı Uyar, Cumhuriyet’e değerlendirdi… Çağdaş Türkiye ve devrimin öncüsü: İzmir
Mondros Ateşkes Antlaşması’nın akabinde 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgaliyle başlayan Ulusal Uğraş, 9 Eylül 1922’de zaferle noktalandı. Türk milletinin bağımsızlık azmini ve direniş ruhunu simgeleyen bu tarih, kurtuluşun ve özgürlüğün dönüm noktası oldu. Prof. Dr. Hakkı Uyar, 9 Eylül’ün taşıdığı tarihi manası Cumhuriyet’e kıymetlendirdi.
“9 Eylül yalnızca bir kentin kurtuluşunu temsil etmez” diyerek kelamlarına başlayan Prof. Dr. Uyar, “Aynı vakitte vatanın, tüm ülkenin kurtuluşunu simgeler. Nitekim de Türk Kurtuluş Savaşı İzmir’de başladı (15 Mayıs 1919), İzmir’de bitti (9 Eylül 1922). Gerçi Mondros Mütarekesi’nden sonra işgaller başlamıştı lakin hiçbiri İzmir’in işgali kadar ülkede reaksiyon yaratmadı. Burası daha evvel hiç işgal edilmemişti, İstanbul’dan sonra en gelişmiş kentti ve üstelik kalıcı olarak Yunanistan’a bırakılıyordu. Üstelik Yunanistan yakın vakte kadar Osmanlı’ya bağlıydı. Bu aşağılayıcı tutum ulusal uyanışın fitilini ateşledi. Bu noktada İzmir’in işgali, Atatürk’ün Samsun’a çıkışı ve İstanbul’un tam ve resmi işgali (16 Mart 1920), Anadolu’daki ulusal direnişin patlamasına yol açtı. Aslında Mondros, Sevr’in habercisiydi. Gerçekten günümüzde de güncellenen bir Sevr dayatmasıyla karşı karşıyayız. Halbuki Türk Kurtuluş Savaşı Sevr’e, Büyük Yunanistan’a (Megali İdea), Büyük Ermenistan’a ve emperyalizme karşı yürütülen bir bağımsızlık savaşıdır. Üstelik muvaffakiyetle sonuçlanmıştır. İşte 9 Eylül, hem Sevr’in hem de Megali İdea’nın vefatı oldu. Megali İdea’nın mezar yeri İzmir’dir, mevt tarihi 9 Eylül 1922’dir. 9 Eylül’de İzmir’de yalnızca Yunan ordusu denize dökülmedi, tıpkı vakitte onunla birlikte emperyalizm de denize döküldü. Münasebetiyle Yunanistan’ın yenilmesi tıpkı vakitte onu taşeron olarak kullanan emperyalizmin de yenilgisidir” diye konuştu.
KURULUŞUN VE KURTULUŞUN KENTİ
İzmir, kurtuluşun ve kuruluşun kenti olduğunun altını çizen Prof. Dr. Uyar, “Türk ordusunun ani ve yıldırım savaşı niteliğindeki Büyük Taarruz’u, 26 Ağustos’tan 9 Eylül’e kadar geçen süreçte çok geniş bir toprak modülünü kurtardığı üzere, emperyalist güçlerin duruma müdahale etmesine bile fırsat bırakmadı. Bu muvaffakiyet büyük ölçüde Atatürk’e ve silah arkadaşlarına ilişkin olmakla birlikte, enteresan bir formda Atatürk, muvaffakiyetin TBMM’ye ve Türk milletine ilişkin olduğunu tabir etti. Sanırım dünya tarihindeki en mütevazı başkanlardan biri olduğunu söylemek abartı olmayacaktır. İzmir’in kurtuluşu, bağımsızlığı sağladığı üzere çağdaş Türkiye’nin, Cumhuriyet Devrimi’nin öncüsü oldu. Fetihleri olduğu üzere işgalden kurtuluşları da kutlamak, ulusal kimliğimizin bir modülüdür. Herhalde hiçbir işgalden kurtuluş, İzmir’in kurtuluşu kadar geniş ölçekte kutlanmamaktadır. Zira İzmir’in kurtuluşu tıpkı vakitte vatanın kurtuluşu demektir. İzmir, kurtuluşun ve kuruluşun kentidir. İzmir’de toplanan İktisat Kongresi, yeni Türkiye’nin kalkınmasına da istikamet vermiştir” tabirlerini kullandı.
GURUR GÜNÜ COŞKUSU
9 Eylül İzmir’in kurtuluşunun 103. yılı bu yıl da büyük bir coşkuyla kutlanacak. İzmirlilerin gurur günü olan 9 Eylül, hem resmi programla hem de İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin düzenleyeceği etkinliklerle şenlenecek. Bugün saat 09.00’da 103. yıl onuruna Basmane’den başlayacak zafer yürüyüşü, Cumhuriyet Meydanı’nda sonlanacak. İzmirliler, ellerinde dev Türk bayrağıyla kortej oluşturacak. Etkinlikler Hükümet Konağı’ndaki bayrak merasimiyle devam edecek. Saat 10.30’da temsili süvari birlikleri İzmir’in kurtuluşunu canlandıracak. Cumhuriyet Meydanı’ndaki resmi kutlama merasiminde halk oyunları gösterisi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Bandosu’nun performansı sunulacak. İzmirliler, saat 20.15’te 350 metre uzunluğundaki Türk bayrağıyla fener alayı yürüyüşüne katılacak. Yürüyüşte, Cumhuriyet Meydanı trafik yolu üzerinde hilal hali oluşturulacak.
Bu yıl 94’üncüsü düzenlenen İzmir Enternasyonal Fuarı, kapanışını İzmir’in kurtuluş gününde yapacak. Saatler 21.15’i gösterdiğinde mor ve ötesinin konseri başlayacak.
SÖYLEŞİ VE SERGİ
Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nde (APİKAM) saat 18.00’de “Kent Belleğinde 9 Eylül Söyleşisi” düzenlenecek. Söyleşide, Ulusal Savunma Üniversitesi Hava Astsubay Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Hasan Mert konuşmacı olarak yer alacak. Söyleşi APİKAM Müdürü Dr. Serhan Kemal Saygı’nın moderatörlüğünde düzenlenecek. İzmir’in Kurtuluş Bayramı Standı ise Adnan Menderes Havalimanı TAV Sanat Galerisi’nde ziyaretçilerini ağırlayacak.
DÜNKÜ ETKİNLİKLER İPTAL
Balçova’da polis karakoluna düzenlenen silahlı hücum kenti yasa boğdu. Olayın akabinde İzmir Büyükşehir Belediyesi dün yapacağı 9 Eylül Resepsiyonu, 94. İzmir Enternasyonal Fuarı’ndaki Duman konseri, Atatürk Açık Hava Tiyatrosu’ndaki Tahsin Hasoğlu standup gösterisi, konser ve aktiflikleri iptal ettiğini duyurdu. Bornova Belediyesi de Yıldırım Bekçi konserini ve bu sabahki kutlamaları iptal etti.
